Activiteiten in Accountancy Management accounting (interne verslaggeving) Cost accounting Cost management Strategische lange termijn planning Budgetteren Management controle Financial accounting (externe verslaggeving) Boekhouden Consolidatie Financiële analyse van de onderneming Externe audit

Cost accounting Onderdeel van de interne verslaggeving Doel : berekenen hoeveel een bepaald product of een bepaalde dienst eigenlijk kost Techniek die (indirecte) kosten gaat toewijzen aan producten Alternatieve omslagsleutels kunnen resulteren in verschillen in toegewezen kosten en winst/verlies

Boekhouding als basis voor de jaarrekening Alle transacties m.b.t. aankoop van inputs, transformatieproces en verkoop van outputs en de impact ervan worden geregistreerd in monetaire termen Boekhouding is de systematische registratie van deze transacties Betekenisvolle samenvatting hiervan : jaarrekening

Wat is de jaarrekening? Op basis van de boekhouding wordt de financiële en economische toestand van de onderneming gerapporteerd aan alle interne en externe belanghebbenden Niet elke individuele transactie Samenvatting : de jaarrekening wettelijk bepaalde structuur en inhoud : balans, resultatenrekening en toelichting Financiële analyse van een onderneming op basis van de gegevens uit de jaarrekening

Jaarrekening Momentopname van systematische registraties Componenten Balans Resultatenrekening Toelichting Sociale balans Cash flow tabel Dient gecontroleerd en goedgekeurd te worden door revisor

Externe controle, goedkeuring door de AV en publicatie Externe controle door de commissaris-revisor Controleverslag : rapporteert over verplichte controle door 1 of meer commissaris-revisoren Het jaarverslag (zie volgende slide) Goedkeuring door de algemene vergadering Openbaarmaking van de jaarrekening

Jaarverslag bestuurders van ondernemingen die moeten publiceren volgens volledig schema moeten ook een jaarverslag opstellen waarin zij rekenschap geven van hun beleid commentaar op de jaarrekening waarbij een getrouw overzicht wordt gegeven van de gang van zaken en van de positie van de vennootschap info omtrent belangrijke gebeurtenissen na einde van boekjaar info over omstandigheden die ontwikkeling van vennootschap kunnen beïnvloeden info ivm R&D

Accounting principes Voorwerp : Ondernemingsentiteit d.w.z. onderneming als afzonderlijk geheel, onafhankelijk van de eigenaars Doelstelling jaarrekening : verschaffen van Begrijpelijke informatie Relevante informatie Betrouwbare informatie Vergelijkbaar tussen ondernemingen

Jaarrekening : kwalitatieve kenmerken Begrijpelijkheid Iemand die vertrouwd is met de principes en van jaarrekening (zonder expert te zijn) moet deze kunnen begrijpen Relevantie Informatie moet nuttig en betekenisvol zijn om winstgevendheid en schuldverplichtgingen (KT en LT) te kunnen interpreteren Betrouwbaarheid Moet een getrouw beeld geven van het vermogen van een onderneming, haar financiële positie en resultaat Vergelijkbaarheid Zowel in de tijd als tussen ondernemingen

Accounting principes Conceptueel kader: Accrual accounting (aangroeibeginsel) transacties worden verwerkt waneeer ze zich voordoen, ongeacht het moment waarop zij resulteren in in-of-uitgaande kasstromen (>< kasboekhouding) Continuïteitsbeginsel Veronderstelling van onbeperkte levensduur van onderneming

Accounting principes Waardering van de elementen in de jaarrekening Monetaire kwantificering Periodiciteit : gelijke periodes Historische kost Consistentie (m.b.t. waarderingsregels) Voorzichtigheid Niet-gerealiseerde winsten mogen NIET in reserves komen WEL rekening houden met mogelijk ongunstige factoren

Voorraadwaardering Verschillende methodes mogelijk 4 systemen zijn wettelijk toegelaten Individueel identificeerbare prijzen Bij elke aan- en verkoop wordt de voorraadrekening aangepast voor de specifieke kostprijs van dat goed First In First Out (FIFO) Veronderstelling dat de eerst aangekochte goederen ook eerst verkocht/verbruikt worden Waarde van de eindvoorraad wordt bepaald door meest recente aankoopprijzen Last In First Out (LIFO) Bij verbruik rekent men meest recente aankoopprijs Waardering eindvoorraad gebaseerd op oudste prijzen Gewogen gemiddelde Onderneming moet consistent zijn Keuze kan invloed hebben op het resultaat

BALANS formele voorstelling van alle bezittingen en schulden van een onderneming op een bepaald ogenblik voorstelling : Balans per 31/12/2002 bezittingen = aanwending v.d. middelen ACTIEF schulden = financieringsbronnen v.d. onderneming PASSIEF momentopname

Vaste activa Vlottende activa Eigen Vermogen (E.V.) Structuur van de Balans : A-zijde : volgens stijgende LIQUIDITEIT P-zijde : volgens stijgende OPVRAAGBAARHEID Balans per 31/12/2002 Vaste activa Vlottende activa Eigen Vermogen (E.V.) Vreemd Vermogen (V.V.) - op lange termijn (L.T.) - op korte termijn (K.T.)

ACTIEF PASSIEF Vaste activa: Vlottende activa: Eigen vermogen middelen vastgelegd op relatief LT, om in de onderneming te gebruiken OK, IVA, MVA, FVA Vlottende activa: middelen vastgelegd op relatief KT, om ten gelde te maken Vorderingen LT en KT, voorraden (handelsgoederen, grondstoffen…) Geld op bankrekening Geld in kas PASSIEF Eigen vermogen wat aandeelhouders zelf hebben ingebracht in de onderneming (kapitaal) wat aangegroeid is als waarde v.d. onderneming door de werking : winst die in de onderneming gehouden werd Vreemd vermogen: LT : meer dan 1j KT : minder dan 1 j

Voorbeeld … oprichten van een groentewinkel ACTIEF Gebouw MVA Kasten, toonbank, … MVA Computer MVA Groenten en fruit VOORR handelsdebiteuren VORD KT (vord tov klanten) Bankrekening LM Kas LM PASSIEF Eigen geld in de zaak gestoken KAPITAAL Lening bij bank SCHULDEN LT Lening bij ouders … SCHULDEN KT Al deze informatie komt in de balans en geeft de toestand weer op 1 bepaald ogenblik

ACTIEF = PASSIEF fundamentele gelijkheid : totaal van de aanwendingen vermits : totaal van de aanwendingen totaal van de bronnen =

RESULTATENREKENING KOSTEN OPBRENGSTEN formele voorstelling van het resultaat van een onderneming over een bepaalde periode voorstelling : Resultatenrekening over 2002 KOSTEN OPBRENGSTEN resultaat = winst of verlies géén momentopname, wel m.b.t. periode

* Structuur van de Resultatenrekening : Bedrijfsresultaat bedrijfsopbrengsten - bedrijfskosten Financieel resultaat financiële opbrengsten - financiële kosten Uitzonderlijk resultaat uitzonderlijke opbrengsten - uitzonderlijke kosten winst (verlies) van boekjaar vóór belastingen - belastingen = winst van het boekjaar * Resultaatverwerking : wat gebeurt er met de winst?

TOELICHTING Wanneer de (financiële) gegevens vermeld in de jaarrekening niet volstaan om een GETROUW BEELD te geven, moeten aanvullende inlichtingen worden verstrekt in de toelichting : Bv. : Waarderingsregels (versneld) afschrijvingsplan m.b.t. voorraden (LIFO ipv FIFO) Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen (niet monetair kwantificeerbaar) die het vermogen, de financiële positie of het resultaat van de onderneming aanmerkelijk kunnen beïnvloeden

TOELICHTING Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen (niet monetair kwantificeerbaar) zekerheden door derden gesteld (waarborg voor schulden en verplichtingen, …) verplichtingen tot aankoop/verkoop van activa Hangende geschillen toekomstige pensioenverplichtingen gedragen door onderneming

CASH FLOW TABEL CASH FLOW (CF) CF = winst na belastingen + niet-kaskosten (NKK) NKK : kosten die geen uitgaven met zich meebrengen NKK = afschrijvingen + waardeverminderingen + voorzieningen Vaak voorgesteld als verbetering van de nettowinst na afschrijvingen en andere NKK Gemakkelijk te berekenen via informatie uit jaarrekening CF = kasopbrengsten - kaskosten – belastingen Oorspronkelijke betekenis Moeilijk te berekenen (niet voldoende informatie in de jaarrekening) CF : algemene maatstaf van de bruto zelffinancierings-mogelijkheden van de onderneming

De jaarrekening in België Onderscheid tussen : Kleine ondernemingen Middelgrote ondernemingen Grote ondernemingen

Kleine ondernemingen Mogen vereenvoudigde boekhouding voeren en mogen een eigen interne jaarrekening opmaken Jaarrekening moet niet openbaar gemaakt worden Criteria (4) moeten tegelijkertijd gelden Juridisch : natuurlijke personen die koopman zijn, V.o.F., Command. Ven. Omzet < 495.787,05 (20 miljoen fr.) Geen krediet- en financiële activiteiten, wisselagenten, … Personeel : jaargemiddelde < 100 VTE

Andere (≠ kleine) ondernemingen Moeten een volledige boekhouding voeren boekhouding rekeningstelsel inventaris opstellen van jaarrekening Moeten een jaarrekening opstellen volgens het voorgestelde wettelijke schema

Onderscheid tussen middelgrote en grote ondernemingen jaarrekening volgens het volledig schema wanneer meer dan 1 van de volgende criteria overschreden worden: jaargemiddelde personeelsbestand : 50 voltijdse equivalenten jaaromzet excl. BTW: EUR 6.250.000 balanstotaal : EUR 3.125.000 anders jaarrekening volgens het verkorte schema

Middelgrote en grote ondernemingen Publicatieverplichting voor ondernemingen met volledige boekhouding (dus niet voor de kleine): neerleggen van jaarrekening bij Nationale Bank van België enkele controles informatie wordt verspreid (o.a. op CD-ROM Belfirst) Ziekenhuizen : Jaarrekening neerleggen bij Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Worden niet openbaar gemaakt

Overlopen van een balans Algemeen Activa : vlottende en vaste activa Passiva : eigen en vreemd vermogen Gedetailleerd Vast schema van de verschillende rubrieken die deel uitmaken van zowel Activa als Passiva (I – X)

Balans Activa Passiva Totaal der activa = Totaal der passiva Vaste activa Vlottende activa Passiva Eigen vermogen Vreemd vermogen Totaal der activa = Totaal der passiva Werkinstrument van de onderneming Terreinen, gebouwen, machines, … Voorraden, vorderingen, liquide middelen, …  Wie is eigenaar?

Vaste activa Zijn eigenlijk onttrokken aan de courante bedrijfsomloop Staan langer dan 1 jaar ter beschikking van onderneming Er wordt geen handel in gedreven Worden gebruikt om opbrengsten/omzet te helpen voortbrengen Onderhevig aan slijtage, technologische veroudering, … Aanschaffingswaarde wordt als kost gespreid over vermoedelijke gebruiksduur (d.i. afschrijving) Afschrijving vermindert de corresponderende actiefpost op de balans

Vlottende activa Zijn onmiddellijk bruikbaar en/of binnen het jaar in geld omzetbaar Voorraden Vorderingen op < 1 jaar (o.a. klantenkrediet) Geldbeleggingen op korte termijn Liquide middelen

Eigen vermogen Vermogen dat eigenaars (aandeelhouders) ter beschikking stellen Kapitaal Reserves : ontstaan uit winst Winst die niet uitgekeerd werd aan aandeelhouders (dividenden) maar in de onderneming blijft Behoren toe aan de wettelijke eigenaars en maken dus deel uit van het eigen vermogen

Vreemd vermogen (schulden) Schulden op > 1 jaar Schulden op < 1 jaar

Balans (1) Passiva Activa Eigen vermogen Vaste activa Oprichtingskosten Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Passiva Eigen vermogen Dotaties, inbreng en giften in kapitaal Herwaarderingsmeer-waarden Reserves Overgedragen winst/verlies Investeringssubsidies Sluitingspremies Voorzieningen voor risico’s en kosten

Balans (2) Activa Passiva Vlottende activa Vreemd vermogen Vorderingen > 1 jaar Voorraden en bestellingen in uitvoering Vorderingen < 1 jaar Geldbeleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen Passiva Vreemd vermogen Schulden > 1 jaar Schulden < 1 jaar Overlopende rekeningen

Overlopen van een balans met verwijzing naar de rest van de jaarrekening

BALANS : Activa I Oprichtingskosten kosten van oprichting en kapitaalsverhoging Honorarium notaris, vergoeding aan bank voor plaatsing aandelen, drukkosten aandelen, honorarium advocaat bij opstellen statuten, inschrijving HR, … kosten bij uitgifte van leningen Kosten prospectus, drukkosten obligaties, notariskosten, … overige OK Herstructureringskosten Uitzonderlijke afschrijvingen, opzegvergoedingen, kosten herscholing personeel, …

BALANS : Activa II IVA kosten van onderzoek en ontwikkeling Concessies (= vergunning van overheid tot aanleg van werken, verrichten van diensten), octrooien, licenties, know-how, merken e.d. Goodwill (= prijs betaald voor verwerving van een onderneming voor zover die hoger is dan de nettowaarde van de activa van deze ond.) Vooruitbetalingen op IVA (= betaalde voorschotten in afwachting van ontvangst van bv. licentie of concessie)

BALANS : Activa III MVA Terreinen en gebouwen Materieel voor medische uitrusting (Installaties, machines, uitrusting) Materieel voor niet-medische uitrusting (Meubilair en rollend materieel) Huurfinanciering (leasing) en soortgelijke rechten Overige MVA Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen

BALANS : Activa III MVA (2) Afschrijvingen  RR Waardeverminderingen  RR Herwaarderingen  RR Waarde moet op vaststaande en duurzame wijze uitstijgen boven boekwaarde Moet verantwoord zijn door rendabiliteit van de onderneming nazien (de winstgevendheid van de onderneming moet voldoende zijn om de uit de herwaardering resulterende afschrijving te kunnen dekken

BALANS : Activa III MVA (3) buiten gebruik stellen  overige MVA realiseren  RR  leidt tot winstbelasting op gerealiseerde meerwaarde

BALANS : Activa IV FVA Aankopen van aandelen & obligaties in andere ondernemingen met oogmerk van een duurzame band of continu karakter Verbonden ondernemingen (indien controle van de onderneming : “moeder-dochter”) Deelnemingsverhouding (1/10 van kapitaal) Andere Indien binnen 12 maanden weer afstand  VIII Geldbeleggingen Waardeverminderingen  RR Herwaarderingen  RR

BALANS : Activa V Vorderingen > 1 jaar Vorderingen voor prestaties Overige vorderingen

BALANS : Activa VI Voorraden en bestellingen in uitvoering Grondstoffen en leveringen FIFO, LIFO, gewogen gemiddelde, individuele waardering permanente of periodieke inventaris Bestellingen in uitvoering

BALANS : Activa VII Vorderingen ten hoogste 1 jaar Vorderingen voor prestaties Patiënten Verzekeringsinstellingen Inhaalbedragen Te innen opbrengsten Overige vorderingen voor prestaties overige vorderingen Geneesheren, tandartsen, verplegend personeel en paramedici Overige

BALANS : Activa VIII Geldbeleggingen eigen aandelen aandelen vastrentende effecten termijndeposito’s

BALANS : Activa IX Liquide middelen X Overlopende rekeningen van het Actief Over te dragen kosten de pro rata van kosten die werden gemaakt tijdens het boekjaar of tijdens een vorig boekjaar, maar die ten laste van 1 of meer volgende boekjaren moeten gebracht worden Verworven opbrengsten de pro rata van de opbrengsten die maar id loop ve volgend boekjaar zullen geïnd worden, maar die betrekking hebben op een verstreken boekjaar

TOTAAL DER ACTIVA Som van de rubrieken I – X Geeft aan wat de verschillende aanwendingen zijn van het vermogen van een onderneming

BALANS : Passiva I Dotaties, inbreng en giften in kapitaal II Herwaarderingsmeerwaarden (t.g.v. “duurzaam” gestegen waarde van actiefelement (IVA, MVA, FVA) III Reserves Wettelijke reserves (jaarlijks 5% van winst naar wettelijke reserve) Onbeschikbare reserves (indien onderneming eigen aandelen heeft gekocht + reserves waarover de AV niet met gewone meerderheid kan beslissen) Beschikbare reserves (hierover kan de AV met gewone meerderheid beslissen)

BALANS : Passiva IV Overgedragen resultaat (winst/verlies) V Investeringssubsidies VI Sluitingspresmies VII Voorzieningen voor risico’s en kosten  Rubriek I – VII : eigen vermogen

BALANS : Passiva VIII Schulden op meer dan 1 jaar Financiële schulden Handelsschulden Voorschotten ministerie Overige schulden

BALANS : Passiva IX Schulden kleiner of gelijk aan 1 jaar Schulden >1 jaar die binnen 1 jaar vervallen Financiële schulden Lopende schulden Leveranciers Te betalen wissels Inhaalbedragen Geneesh., tandartsen, verpl. pers en param. Ontvangen vooruitbetalingen Schulden m.b.t. belast. en bezold. Overige schulden

BALANS : Passiva X Overlopende rekeningen van het Passief Toe te rekenen kosten Over te dragen opbrengsten

TOTAAL DER PASSIVA Som van de rubrieken I - X

Resultatenrekening Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Bedrijfswinst/verlies Financiële opbrengsten Financiële kosten Winst/verlies (lopend resultaat) Uitzonderlijke opbrengsten Uitzonderlijke kosten Winst/verlies van het boekjaar

RR : I. Bedrijfsopbrengsten Omzet Verpleegdagprijs Geraamd te ontvangen inhaalbedrag Geraamd terug te betalen inhaalbedrag Supplementen kamers Fortaits RIZIV Farmac. producten Honoraria Andere bedrijfsopbrengsten

RR : II. Bedrijfskosten Voorraden en leveringen Inkopen Wijzigingen Diensten en bijkomende leveringen Bezoldigingen en sociale lasten Afschrijvingen Waardeverminderingen op vlottende act. Voorzieningen voor risico’s en kosten Andere bedrijfskosten

Bedrijfswinst/verlies Bedrijfsopbrengsten - Bedrijfskosten = Bedrijfswinst/verlies

Probleem : honoraria artsen Afhankelijk van statuut van de geneesheren en het innen van de honoraria kunnen zich verschillende mogelijkheden voordoen wat betreft boekhoudkundige verwerking

1. Ziekenhuis int honoraria en geneesheren zijn in loondienst Opbrengsten : Honoraria (709) Kosten Bezoldigingen en sociale lasten (62)

2. Ziekenhuis int honoraria en geneesheren zijn zelfstandigen Opbrengsten : Honoraria (709) Kosten Diensten en bijkomende leveringen (61), Bezoldigingen voor geneesheren, tandartsen, verplegend personeel en paramedici (619)

3. Geneesheren innen zelf honoraria, houden een deel af en storten het andere deel aan ziekenhuis ter vergoeding van gebruikte infrastructuur Opbrengsten : Honoraria (709)  enkel saldo ! Kosten

Binnen ziekenhuis kunnen verschillende systemen naast elkaar bestaan naargelang sector Hospitalisatie Med-techn. Prestaties op gehospitaliseerde patiënten Med-techn. Prestaties op niet- gehospitaliseerde patiënten Consultaties Dagziekenhuis

In de drie gevallen blijven de financiële resultaten gelijk … … MAAR : bij inning door geneesheren zal de omzet van het ziekenhuis lager zijn  Gevolgen voor ratio’s die gebruik maken van omzet (bv. de netto-marge)

Winst/verlies van het boekjaar Bedrijfswinst/verlies + Financiële opbrengsten - Financiële kosten = Lopend resultaat + Uitzonderlijke opbrengsten - Uitzonderlijke kosten = Winst/verlies v.h. boekjaar voor belast. - Belastingen = Winst/verlies v.h. boekjaar

Resultaatverwerking Te bestemmen winstsaldo Toevoeging aan de reserves Over te dragen winst/verlies Uit te keren winst Vergoeding van het kapitaal (dividenden aan aandeelhouders) Vergoeding van bestuurders

Analyse balans en RR Evolutie van verschillende rubrieken (en de verhouding tussen verschillende rubrieken) van balans en resultatenrekening Evolutie over tijd Verschil tussen : Privé en openbare ziekenhuizen Algemene en psychiatrische ziekenhuizen

Analyse balans Tussen 1991 en 1995 Activa ? Vlottende en vaste Passiva ? Verschil tussen private en openbare algemene ziekenhuizen

Analyse balans Psychiatrische ziekenhuizen ?

Analyse resultatenrekening Horizontale analyse : evolutie van belangrijkste kosten- en opbrengstensoorten van 1991 – 1995 Algemene ziekenhuizen Private Openbare Psychiatrische ziekenhuizen