Ziekte beleving bij islamitische allochtonen Dr A. RIFFI Huisarts Mechelen

Moslims in België +/- 600 000 moslims in België Hoe geraakten de moslims in België?: 1910: Franse kolonisatie Maghreb 1964: bilaterale overeenkomsten voor arbeiders met Marokko en Turkije 1969 en 1970: overeenkomsten met Algerije en Tunesië. Nieuwe migratie (sinds 1974): gezinshereniging, vluchtelingen (vb. Afghanistan), bepaalde beroepen, …

ziekte Is geen straf (vergelding) van God / Allah • Is een verschijnsel (signaal, feedback) van het gevoel van ongemak in elke lichaam… • Is een waarschuwing; Weet wie je bent ! Waardeer je gezondheid ! Vergeet de zieken niet !

Islamitische visie op ziekte Ziekte komt van god en moet daarom aanvaard worden Dit betekent niet dat je je niet moet laten behandelen, integendeel! Ziekte is geen straf, kan wel een beproeving zijn om je zonden reeds op aarde te doen vergeven “Lie koellie daa in, dewaa oen” “Voor elke ziekte is een medicijn”

Ziektebeleving Niet gebruikelijk slecht nieuws rechtstreeks aan de betrokkene mee te delen Familie schermt patient af Quid recht op informatie? Klachten worden soms vaag geformuleerd of omschreven met behulp van spreuken Koude benen? Buikpijn? Rol van intercultureel bemiddelaars

Visie op Leven en Dood Allah is de Schepper van al hetgeen bestaat. Hij is Degene die leven geeft en leven neemt en tot Hem is de terugkeer om verantwoording over onze daden af te leggen. In de Islam wordt het leven als heilig beschouwd. Het leven moet zo goed als mogelijk beschermd en in stand gehouden worden. Het medische vakgebied is er om een schepping van Allah te helpen in zijn gezondheid, waarmee diegene kan functioneren en handelen in het dagelijkse leven. De (moslim)arts is een schepping van Allah en zal uiteindelijk voor Allah staan om berecht te worden voor wat hij/zij heeft gezegd of gedaan.

Euthanasie in de Islamitische Jurisprudentie Directe actieve euthanasie, zelfdoding en het assisteren in de totstandkoming ervan is op geen enkele wijze toegestaan in de Islam. Zelfdoding is een grote zonde en het is niet toegestaan dat iemand anders hem doodt, al heeft de patiënt daar toestemming voor gegeven. Het is niet toegestaan een terminaal zieke of besmet persoon te doden. Het leven van de patiënt moet juist worden beschermd en de benodigde voeding en medicijnen moeten toegediend worden totdat hij tot een natuurlijk levenseinde komt. Proberen om de pijn en het lijden van de patiënt te verzachten. De arts kan aansprakelijk worden gesteld voor het uitvoeren van euthanasie.

Visie op Palliatieve Sedatie Als medisch behandelen niet meer zinvol is en de handeling van de arts alleen maar is om de behandelende instrumenten stop te zetten, dan is het niets meer dan het opgeven van de behandeling. In dit geval is de daad wettig en toegestaan. De arts brengt in dit geval geen wezenlijke handeling ten uitvoer. Het is eerder een vorm van nalaten wat niet verplicht of aanbevolen is, en brengt derhalve geen aansprakelijkheid voort.

overlijden Dikwijls veel bezoek van rouwenden Rituele wassing,snelle repatriering De dood is in de Islam geen eindpunt. • Alles is in de handen van God: zowel de tijd, de plaats als de manier waarop iemand sterft. • Na de dood gaat de ziel naar een tussenwereld waar ze wacht. • De dood is eigenlijk het begin van een nieuw leven

Orgaandonatie halal?

Fatwa

Soorten transplantatie

Voorwaarden

Te respecteren regels.

Haraam

Besluit Globaal is er geen verschil met de medische opvattingen noch met de Belgische wettelijke regelgeving. Boodschap: deze informatie zo goed mogelijk verspreiden binnen de moslimgemeenschap.

abortus Volgens de HADITH “De schepping van ieder van jullie vindt plaats in de buik van de moeder, dit gedurende 40 dagen in de vorm van een levenskiem, daarna is hij even lang een klonter, daarna is hij even lang een klompje vlees; vervolgens wordt er een engel naar hem toegezonden die hem de levensadem (rûh) inblaast…".

Omgaan met culturele gewoonten en tradities Medicatie: mag geen verboden (niet-halal) substanties bevatten (in de praktijk nooit een probleem) In ieder geval, nood breekt wet: “Als je in de woestijn verdwaalt, en het enige wat je hebt om te overleven is een fles rode wijn en varkens- vlees, dan staat geen enkel religieus verbod je in de weg om die te consumeren. De islam schrijft voor dat je in de eerste plaats zorg moet dragen voor je gezondheid.”

De 3 sectoren van de gezondheidszorg Populaire sector : autotherapie, advies van vriend/buurvrouw/, zelfhulpgroep,familie Traditionele sector : genezers, waarzeggers, bezweerders.. Professionele sector : EBM, het medisch bedrijf, het hospitaal, de medische technologie,

Traditionele genezers en kruiden Traditionele genezers vooral voor gedragsstoornissen en relatieproblemen (kan gevaarlijk zijn!) Kruidentherapie voor uiteenlopende pathologieën (al dan niet parallel gebruik) (75% van de mechelse marokkaanse patient)

Traditionele genezers uit N-Afrika Fqih’s : voor psychische problemen/diabetes/epilepsie. Oorzaak : geesten, het boze oog of magie Chaouafa’s/sahhara’s: voor relationele en seksuele problemen Genezers met een gave:somatische problemen : van aften tot …verzakking uterus Waarom ? Lacunes in onze geestelijke gezondheidszorg

Kruiden Hijama wet cupping Uitdrijving van jins, het boze oog

Zoek bv een imam waarmee je makkelijk kan communiceren en die openstaat voor dergelijke problematiek

Alternatieve geneeswijzen bij diabetes Mannen 1ste generatie: 62% alternatieve therapie (kruiden en planten) voor diabetes gebruikt 2de generatie: 15% Vrouwen: 1ste generatie: 83% 2de generatie: 33%

Moroccan name Scientific name Dafla Nerium oleander L.  ghizou Daucus carota  kebbar Caparis spinosa  Chiba Artemesia absynthium  Khzama Lavandula dentata L.  Ain larnab Globularia alypum L.  Chendgora ?   Mkhinza Chenopodium ambrosioides L.  Bachna Phalaris canariensis L.  fliou Mentha pulegium Zahtar Origanum compactum  touma Allium Sativum  elkherchouf Cynara scolimus L.  Halba Trigonella foenum  Foul elgnawiya Vigna sinensis  kermos Ficus carica L.  Sanouj Nigella sativa L.  Ellouz mer Prunus amygdalus  A’sandal Santalum album  harmal Peganum harmala  Harragua Urtica urens L. Kchour roumman Punica granatum Zitoun Olea europea  

Wat is wet cupping/ Hijama?   Bij (wet) cupping / Hijama wordt er een plastic cup op de huid geplaatst en vacuum gezogen waarna er kleine sneetjes in het huid worden gemaakt. Deze sneetjes zijn zo klein dat bij het maken van de sneetjes dit nauwelijks word gevoeld. De afvalstoffen in het dieper gelegen weefsel worden dan naar de oppervlakte gehaald en kunnen zo gemakkelijker afgevoerd worden. Spieren en huid raken goed doorbloed  en ontdaan van afvalstoffen met als gevolg algehele ontspanning. Wet cupping/ Hijama  wordt gebruikt voor het verlichten van pijn (wat ook "stagnatie" in TCG (Traditionele Chinese Geneeswijze) termen wordt genoemd). Het kan o.a. worden gebruikt bij: - Klachten aan rug, nek en schouders; - Migraine en andere vormen van hoofdpijn. - Huidaandoeningen - Lichamelijke klachten in het algemeen Na een cupping/hijama behandeling kunnen er lokaal rode/paarse  plekken te zien zijn. Dit is een normaal verschijnsel, dat na enkele dagen zal verdwijnen. Nadat de roodheid is verdwenen zal er verbetering in de symptomen optreden.

Het “nut” van Hijama/ wet cupping   Hieronder worden een aantal punten opgenoemd waarin aangegeven word wat de voordelen en het nut van Hijama is. -           Voedsel- en zuurstofopname  in de cellen worden bevorderd omdat er nieuwe rode bloedcellen worden gevormd. -           Het stimuleert het immuunsysteem door het verspreiden van bepaalde chemische stoffen in het lichaam. -           Ontstekingen worden vermeden. -           Pijn klachten worden verlicht en in de meeste gevallen verdwijnen deze zelfs

Man-vrouw relatie in de zorgverlening

De meeste gevallen (3 in België) die besproken werden in de media gingen over mensen met een islamitische origine Niet duidelijk of deze gevallen werden ingegeven door religie of cultuur (niet alle handelingen uitgevoerd door christenen zijn ingegeven door het christendom)

Welke arts verkiezen vrouwen? Determinants of women's choice of obstetrician/gynecologist", Zuckerman M, Navizedeh N, Feldman J, McCalla S, Minkoff H. (Department of Obstetrics and Gynecology, Maimonides Medical Center, Brooklyn, New York, USA), Journal of Womens Health Gender-Based Medicine. 2002 Mar;11(2):175-80

56% protestantse vrouwen 58% joodse vrouwen 74% hindoe vrouwen 89% islamitische vrouwen Meerderheid van de vrouwen , (vooral hindoe en muslim) kiezen voor een vrouwelijke arts

Opletten voor stereotiepering, veel moslimvrouwen verkiezen soms expliciet een mannelijke arts

Is dit een “islamitisch probleem”? Volgens de strikte regels van de Islam: beter iemand van hetzelfde geslacht. Islam erkent de “natuurlijke aantrekkingskracht tussen man en vrouw” Basisprincipe: men mag zijn leven en gezondheid niet in gevaar brengen Indien de mannelijke arts beter is dan de vrouwelijke, mag de vrouw deze arts kiezen.

Principe: “nood breekt wet” Volgens de theologen zijn de meeste problemen een gevolg van cultuur en niet de religie Media: wekt de indruk dat deze incidenten een gevolg zijn van religie, correctere berichtgeving om stigmatisering te vermijden Rufaydah Aslamiyyah , een van de eerste islamitische vrouwelijke chirurgen in de 7de eeuw

Maulana Mahmood Ahmed Mirpuri van Saoedi Arabië: Orthodoxe, streng wahhabitische strekking Leven nooit in gevaar brengen, integendeel altijd beschermen Bekwaamheid van de arts speelt een grotere rol dan het geslacht Treatment by a male doctor", wijlen Maulana Mahmood Ahmed Mirpuri, Saoedi Arabië, Fatwa Mangement System, Islamic Science University of Malaysia -

Een aantal taboes blijven bestaan in bepaalde culturen

Oplossingen?

advies van de orde der geneesheren van 15/7/2006:   ...."De wet betreffende de rechten van de patiënt van 22 augustus 2002 bepaalt in artikel 6 dat de patiënt recht heeft op vrije keuze van de beroepsbeoefenaar en recht op wijziging van deze keuze. Ook de Code van geneeskundige plichtenleer legt in de artikelen 27 en 31 deze vrije artsenkeuze door de patiënt vast als een grondbeginsel voor de geneeskundige relatie. In artikel 5 stelt de Code bovendien dat de geneesheer al zijn zieken even gewetensvol moet verzorgen, ongeacht hun sociale stand, hun nationaliteit, hun overtuiging, hun faam en zijn persoonlijke gevoelens jegens hen. Artikel 31 bepaalt dat de geneesheer erop zal bedacht zijn geen filosofische, godsdienstige of politieke overtuiging te kwetsen. In dit opzicht gaat de Nationale Raad akkoord met de door u genomen maatregelen om tegemoet te komen aan de wensen van de patiënten zonder de werking van de dienst en de zorg aan de andere patiënten in het gedrang te brengen, met name de patiënte, en eventueel haar familie van bij het eerste contact op de hoogte brengen :

1.         van de organisatie van de dienst, van de artsen die er werken en van de mogelijkheid een gepersonaliseerde behandeling te krijgen in het kader van de gebruikelijke prestatie-uren; 2.         van de organisatie van de spoedbehandeling en van de wachtdienst met de beperkingen die ze inhouden voor de integrale vrije keuze van een beoefenaar.   De Nationale Raad meent dat deze inlichtingen idealiter verstrekt worden in een begrijpelijke taal voor de patiënte, desgewenst in aanwezigheid van een familielid en zo nodig met de hulp van de interculturele bemiddelaar. De patiënt ontvangt een geschreven document met deze inlichtingen en tekent voor ontvangst. Bij onoverkomelijke problemen waarin elke dialoog onmogelijk is, blijkt het vaak zinvol een beroep te doen op een bedienaar van de godsdienst. Daarnaast is informatie van het medisch en paramedisch team betreffende de impact van de religieuze opvattingen en van de culturele tradities op de zorgpraktijk noodzakelijk om apriori’s of zelfs afwijsreacties die onaanvaardbaar zijn op deontologisch gebied, te vermijden. Zowel de wet betreffende de rechten van de patiënt als de Code van geneeskundige plichtenleer bepalen dat de patiënt altijd het recht heeft zorg te weigeren. Volgens de wet dient deze weigering schriftelijk vastgelegd te worden en bij het dossier gevoegd te worden. De weigering of de intrekking van de toestemming hebben niet tot gevolg dat het recht op een kwaliteitsverstrekking vervalt, in het bijzonder bij levensgevaar; dit natuurlijk binnen de perken van het mogelijke en zonder het recht te geven dwang uit te oefenen."...............

In de praktijk Mensen (allocht en autocht) passen zich meestal aan als er een duidelijke communicatie is en duidelijke afspraken Flexibiliteit Aanvaarding van diversiteit Dit geldt voor de beide partijen Cultuur evolueert en is niet statisch