Familie Dui(j)ghui(j)s/zen ± 1740 - 1950

1 De eerste “Duuf” noemde zichzelf in het begin Joannes Jans of Joannes Janse(n). Hij is op 26-8-1770 te Wijchen getrouwd met Petronella Peters. Toen hij al een tijdje in het naburige Lienden woonde, is hij zich Jansen van Duifhuisen gaan noemen. Bij zijn dood op 17-8-1791 werd hij in het dodenboek van Niftrik bijgeschreven onder de naam Joannes Duijfhuijs, roepnaam Joanneke te Lienden. Omdat de katholieken geen eigen kerkhof mochten hebben is hij begraven op de protestantse begraafplaats van Batenburg. Daar is hij ingeschreven als Johannes Janssen Duijghuijsen. Waarschijnlijk heeft de dominee van de ‘’f’’ een ‘’g’’ gemaakt omdat er in Batenburg een familie ‘’Van Duijghuijsen’’ woonde. Er bestaat een kans op verwantschap met deze familie. De stamvader van deze familie ‘’Van Duijghuijsen’’ noemde zich gewoon Joannes Gerrits. Zijn oudste zoon Gerardus uit het huwelijk met Clara Voet is zich pas ‘’Van Duijghuijsen’’ gaan noemen. Mogelijk is onze stamvader Joannes een halfbroer van deze Gerardus uit een eerder huwelijk en heeft hun vader Joannes Gerrits gewoond op een boerderij met de naam Duifhuis. Boerderijen met een dergelijke naam kwamen vaker voor. Denk aan boerderij het Duifhuis te Overasselt. Ook bij Bergharen moet er volgens de gemeente-atlas van de provincie Gelderland uit 1868 een boerderij met deze naam geweest zijn. Maar laten we teruggaan naar de feiten. We weten niet wanneer Joannes Janssen gedoopt is. Van zijn vrouw Petronella weten we dat wel. Die is op 27-3-1746 te Wijchen gedoopt als dochter van Petrus Willems van Lunen en Helena Geerits. Hier de ‘’vlucht’’ van de eerste “Duuf”.

1:  1740 – 1791 Joannes Janssen Duijghuijsen 1b

1 Joannes Jans(e)(n) X Petronella Pe(e)ters 26-8-1770 te Wijchen getrouwd; Petronella was 24. Rond 1779 verhuisden ze naar Lienden. Joannes was waarschijnlijk rond de 50 toen hij in 1791 stierf. Zijn vrouw Petronella was 58 jaar oud toen zij in 1804 stierf. kinderen gedoopt in schuurkerk Wijchen: 1. ? † najaar 1783 tijdens dysenterie-epidemie 2. Joannes (Petrus) * 14–1-1773 † 30-12-1843 (70/G) 3. Helena * 19-3-1774 † najaar 1783 tijdens dysenterie-epidemie (9) 4. Petrus * 27-10-1776 † najaar 1783 tijdens dysenterie-epidemie (7) 5. Theodorus * 25–9-1778 † na 1808 (?) kinderen gedoopt in schuurkerk Niftrik: 6. Dorothea Maria * 14-12-1780 † najaar 1783 tijdens dysenterie-epidemie (2) 7. Gertrudis (Truijken) * 2-5-1783 † 30-9-1786 (3) 8. Maria * 7-9-1785 † 4-11-1854 (69/G) 9. Petrus * 3-12-1787 † 27-1-1808 (20) 10. Gerardus * 22-11-1790 † 31-12-1853 (63/G) In 1798 zijn Joannes en Theodorus in Wijchen gaan wonen als knecht. In 1804 verhuisden ook Petrus en Gerardus naar Wijchen.

1 Een klein tijdsbeeld De eerste Duuf was boer. Waarschijnlijk woonde hij zoals zovelen op een pachtboerderij. Het was geen vrolijke tijd. Het volk zuchtte onder de zware last die hun door de adel en de stedelijke regenten werd opgelegd.

Het was de pruikentijd en de adel en regenten namen het er goed van. 1 Het was de pruikentijd en de adel en regenten namen het er goed van.

1 De boerenbevolking leed onder misoogsten en ziekten. Vier van de kinderen van Joannes stierven in 1783 tijdens de dysenterie-epidemie. Dysenterie is een zware vorm van diarree, die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bloed in de ontlasting. Daarom staat de ziekte ook bekend als "rode loop“ of “persloop”. De ziekte was vaak fataal bij kinderen en oudere zwakke mensen. Dan waren er ook nog af en toe zware overstromingen, zoals in 1784.

1 Maar er was verandering op komst. In 1789 brak de Franse revolutie uit en al in 1794 veroverden de Franse ‘’sansculotten’’ grote delen van Nederland, toegejuicht door katholieken en patriotten. Menig kasteel ging in vlammen op, zoals dat van Batenburg.

2: 1790 – 1853 Gerardus Janssen Duijghuijsen 1b

2 Gerardus Janssen Duijghuijsen X Maria Dinnissen 30-4-1835 te Wijchen getrouwd; Gerardus is dan 45, zijn vrouw 30. Gerardus, geboren op 22-11-1790 te Lienden, stierf op 31-12-1853 op 63-jarige leeftijd. Hij was van beroep boer (landman). Maria Dinnissen is op 5-4-1805 gedoopt in Heumen, maar geboren in Overasselt als dochter van Derk Dinnissen en Petronella Claasen. Zij bleef tot aan haar dood op 15-1-1879 in Wijchen wonen. Zij werd 73 jaar oud.Het adres waar het gezin heeft gewoond is bekend. Het is Achterloseweg 37. Het huis is verdwenen. Kinderen geboren te Wijchen: 1. Johannes * 2-3-1836 † 22-6-1884 (48/G) 2. Derk * 10-9-1837 † 19-1-1873 (35/G) 3. Peter * 12-10-1839 † 28-9-1885 (46/O) 4. Johanna * 16-6-1841 † 22-1-1858 (16) 5. Hendricus * 10-5-1843 † 20-2-1908 (64/G) 6. Johannes * 12-2-1845 † 22-4-1922 (77/O) 7. Gerardus * 22-8-1847 † 10-1-1918 (70/G) 8. Willem * 16-3-1850 † 25-6-1922 (72/G) Voorvader Willem is het verste uitgevlogen, helemaal naar Groesbeek.  

2 Een klein tijdsbeeld De Duuven blijven boeren. Gerardus moet het zwaar hebben gehad, want na de Franse tijd gaat het slecht met de landbouw. De prijzen dalen. Er breken herhaaldelijk epidemieën uit, bijvoorbeeld in 1798 de pokken, 1808 miltvuur en roodvonk, 1831 cholera. In 1845 heerst er hongersnood door de aardappelziekte, gevolgd door weer enkele uitbraken van cholera.

3 Het was het tijdperk van grote machtswisselingen. Gerardus werd geboren ten tijde van stadhouder Willem V. Toen hij vijf was werd de Bataafse Republiek gesticht. Op zijn zestiende werd dat het koninkrijk Holland. Op zijn twintigste veranderde hij in een Fransman, toen Napoleon zijn jongere broer Lodewijk Napoleon afzette als koning van Nederland. Vier jaar later nam Willem I het roer over en werd koning van het koninkrijk der Nederlanden, dat bestond uit Nederland, België en Luxemburg. Toen Gerardus veertig werd, scheidde België zich af. Tien jaar later, in 1840, stapte Willem I op en kwam Willem II aan de macht, negen jaar later gevolgd door Willem III.

2 Het is de tijd van de industriële revolutie. De boeren merken hier nog weinig van. Het meeste werk moest nog met de hand gedaan worden.

2 Ook op kerkelijk gebied vonden er grote veranderingen plaats. Met de komst van de Fransen kregen de katholieken godsdienstvrijheid. Zij konden in veel plaatsen de kerk overnemen van de protestanten, die in het gebied rond Wijchen maar een kleine minderheid vormden. Willem I wantrouwde de katholieken en probeerde de macht van de kerk zoveel mogelijk te beperken. Hij verbood bijvoorbeeld katholiek onderwijs. Zij zoon Willem II was aanmerkelijk toegeeflijker. Katholiek onderwijs werd toegestaan. In 1853, het sterfjaar van onze Gerardus, werd de bisschoppelijke hiërarchie opnieuw ingevoerd. Om de protestanten niet teveel voor het hoofd te stoten werd de bisschop van Den Bosch (Zwijsen) tegelijk aartsbisschop van Utrecht. De protestanten hadden gehoopt dat Willem III het tegen zou houden, maar die trok er zich niets van aan.

3: 1850 – 1922 Willem Duijghuizen 2 3a 3b

3 Willem Duijghuizen X Johanna Josten 4-5-1883 te Groesbeek getrouwd; Willem is dan 33 en Johanna 32. Willem, geboren op 16-3-1850, heeft in zijn jeugd gewerkt als boerenknecht, onder meer in Neerbosch en Deursen. Johanna is op 23-12-1850 geboren in Groesbeek. Na hun huwelijk zijn ze bij de ouders van Johanna op de Plak in de Horst gaan wonen. In 1890 verhuisden ze naar Overasselt en gingen wonen in de Vogelzang. Willem overleed in Overasselt op 25-6-1922, op de leeftijd van 72 jaar. Zijn vrouw Johanna was al op 8-5-1916 gestorven, op de leeftijd van 66 jaar. Kinderen geboren te Groesbeek: 1. Gerardus Rutgerus (Gerrit) * 3-2-1884 † 14-5-1970 (86) 2. Johannes Hendrikus (Jan) * 27-9-1885 † 15-10-1977 (92) 3. Maria Johanna (Marie) * 8-6-1887 † 13-7-1965 (78) 4. Hendrikus Theodorus (Driekus) * 22-4-1889 † 9-4-1959 (69) Kinderen geboren te Overasselt: 5. Theodorus (Dorus) * 23-11-1890 † 1-3-1963 (73) 6. Aleida Mathilda (Leida)* 5-12-1892 † 21-5-1944 (51) 7. Ludgerus Antonius (Gerus) 29-9-1894 † 1-3-1973 (78) 8. Johanna Wilhelmina (Anna) * 26-1-1898 † 7-2-1984 (86)  

3

3 Een klein tijdsbeeld De jeugd van Willem valt in de "gouden tijd“ van de landbouw. Doordat in België en Duitsland de industrie flink groeide en in de VS de prairies nog niet ontgonnen waren was er veel vraag naar de boerenproducten uit Nederland. Rond 1880 komt daar een eind aan. De Amerikaanse burgeroorlog is ten einde en als gevolg van de import van graan en andere landbouwproducten uit de VS en Canada dalen de prijzen sterk, met een landbouwcrisis als gevolg. Boeren die willen overleven, moeten efficiënter gaan produceren. Om met minder landarbeiders toe te kunnen en dus op loonkosten te besparen, schaffen grote boeren landbouwmachines aan, zoals zaai- en dorsmachines. Door deze mechanisering loopt de werkgelegenheid in de landbouw terug. Veel boeren verkopen hun bezit en vertrekken naar Amerika.

3 Het is de tijd dat het katholiek geloof van zich doet spreken. In 1870 vindt onder paus Pius IX het Eerste Vaticaans Concilie plaats en wordt het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid gelanceerd. Voor Duitsland reden om de katholieken te gaan wantrouwen. Veel kloosterorden moeten uitwijken en dat leidt tot de bouw van tientallen kloosters net over de Duitse grens, zoals in Alverna. Nadat in 1891 socialistische arbeiders in heel Europa massaal de straat zijn opgegaan om betere arbeidsvoorwaarden te eisen, publiceert paus Leo XII de encycliek Rerum Novarum, waarin de uitbuiting van de arbeiders aan de kaak wordt gesteld en op samenwerking van werknemers en werkgevers wordt aangedrongen "om iedereen een menselijk bestaan te geven". Katholieken gaan zich verenigen. Onder leiding van de pastoors werden overal boerenbonden opgericht en later ook boerenleenbanken. In 1904 werd een Algemene Bond van RK-kiesverenigingen opgericht. Bij de eerste Algemene verkiezingen in 1917 haalde die 25% van de stemmen.

3 Willem zal zich vooral verwonderd hebben over de snelle technische ontwikkelingen. In zijn jeugd heeft hij alleen gaslantaarns en paardentrams gekend. Aan het eind van zijn leven was er elektrisch licht, reden er auto’s op benzine en vloog er af en toe een vliegtuig over. De gezondheidszorg ging met sprongen vooruit, al kon het ook goed mis gaan. In het najaar van 1918 brak de Spaanse griep uit. In Nederland stierven binnen korte tijd 27.000 mensen aan deze ziekte. Wereldwijd stierven er twintig tot veertig miljoen mensen. Dat zijn meer doden dan in de hele Eerste Wereldoorlog. Die oorlog is gelukkig aan Nederland voorbij gegaan.

4: 1898 – 1970 Gerardus Rutgerus Duighuisen 4b 4c 3b

4 Gerrit Duighuisen X Catharina Verbeet 26-3-1913 te Groesbeek (Boersteeg op de Horst) getrouwd. Gerrit, geboren op 3-2-1884, heeft eerst een tijdlang als boerenknecht gewerkt. Van augustus 1910 tot oktober 1912 woonde hij in bij zijn oom Graad en zijn tante Geertrui van Wijk te Wijchen, Passerot 6. Zijn vrouw Caat is op 27-4-1889 te Groesbeek geboren. Haar ouders waren Johann Verbeet en Elizabeth Theunissen. Gerrit en Caat zijn samen een kippenvermeerderingsbedrijf begonnen. Caat is gestorven op 6-7-1976 op de leeftijd van 87 jaar. Gerrit was al in 1970 op de leeftijd van 86 jaar gestorven. Kinderen geboren te Groesbeek (op de Horst): 1. Elisabeth Johanna Catharina (Liza) * 20-8-1914 † 23-1-1993 (78) 2. Wilhelmus Johannes Antonius (Willie) * 13-11-1915 † 16-8-2001 (85) 3. Joanna Maria (Anneke) * 11-1-1917 † 22-10-1993 (76) 4. Maria Josephina (Marietje) * 17-3-1919 Kinderen geboren te Overasselt (Vogelzang): 5. Wilhelmina Maria (Mieneke) * 18-6-1920 † 23-6-2005 (85) 6. Aleida Maria (Leida) * 3-12-1921 † 16-4-1998 (78) 7. Catharina Maria (Cathrien) * 20-1-1923 8. Gertruda Maria (Truus) * 10-2-1924 9. Johannes Jozef (Jan) * 18-3-1926 † 28-9-1944 (18) 10. Martha Maria (Martha) * 7-3-1927 11. Gerardus Canisius (Gerrit) * 1-6-1928 † 3-10-2006 (78) 12. Antonius Franciscus (Antoon) * 27-1-1930 13. Petrus Canisius (Pietje) * 27-1-1930 † 9-3-1930 (0)

4

4 Een klein tijdsbeeld Gerrit is de eerste Duuf die het redelijk goed krijgt. In zijn jeugd is het nog sappelen, maar na de Eerste Wereldoorlog gaat het een tijdlang redelijk goed met de boeren. Dan komt de crisis van de dertiger jaren en gaat het wat minder. Wereldoorlog II maakt een eind aan de crisis. Voor het eerst sinds de Franse tijd wordt Nederland weer bezet door buitenlandse troepen. Wat er tijdens en na de Tweede Wereldoorlog gebeurde, mag bekend zijn. Hier enkele foto’s om het geheugen wat op te frissen.