van de wijsheid Spreuken 1-3 De oproep van de wijsheid Spreuken 1-3 Hier volgen de spreuken van Salomo, zoon van David en koning van Israël. Ze bieden wijsheid en zijn een leidraad in het leven, verdiepen het inzicht en bevatten wijze lessen over recht, rechtvaar-digheid en eerlijkheid. Ze vormen het ongeoefende verstand en geven de jeugd kennis en bezonnenheid. – Spreuken 1:1-4

De instructies van Shuruppak Wijsheidsliteratuur in de Oudheid De spreuken van Amenemope - Egypte1300 v. Chr. De instructies van Shuruppak Sumerië 2600 v. Chr. Spreuken 1:1-7

‘Leidraad in het leven’ (Willibrord: discipline; NBG: tucht), ‘inzicht, recht, rechtvaardigheid en eerlijkheid, vaardigheid (Willibrord), bezonnenheid,…’ Wat leren deze begrippen over het verschil tussen ‘kennis’ en ‘intelligentie’ die in onze maatschappij zo geprezen worden en wijsheid waarover sprake in het boek Spreuken? Wat zijn de voordelen en de nadelen van kernachtige wijsheidsuitspraken?

Wijsheid – ‘Chokmah’ Laat wie wijs is goed naar deze spreuken luisteren en nog wijzer worden… Het begin van alle kennis is ontzag voor de Heer; een dwaas veracht de wijsheid en weigert elk onderricht. - Spreuken 1:5,7 Praktische kennis, handigheid, vaardigheid, savoir-faire, levenswijsheid

BE RE’SJIET – (in) het begin Wijsheid – ‘Chokmah’ Laat wie wijs is goed naar deze spreuken luisteren en nog wijzer worden… Het begin van alle kennis is ontzag voor de Heer; een dwaas veracht de wijsheid en weigert elk onderricht. - Spreuken 1:5,7 BE RE’SJIET – (in) het begin

De begrippen inzicht en verstandigheid komen van het Hebreeuwse stamwoord ‘onderscheidingsvermogen’. Wat is het verschil tussen onderscheidingsvermogen en een schoolse kennis of intelligentie? Kun je laaggeschoold zijn en toch wijs, en vice versa? Waar ligt in onze maatschappij het accent in de opvoeding (thuis, op school): kennis, wijsheid, levenskunst? En in de kerk? Welke positieve gedachten roept het duo ‘wijsheid’ en ‘schepping’ bij je op?

angst… of ontzag ? “Wees niet wijs in eigen ogen, “Het begin van alle kennis is vrees / ontzag voor de HEER.” (Spr. 1:7) angst… of ontzag ? “Wees niet wijs in eigen ogen, vrees de Heer en wijk van het kwaad.” Spr. 3:7

Bespreek met elkaar het verschil tussen angst en ontzag voor de Heer Bespreek met elkaar het verschil tussen angst en ontzag voor de Heer. Heb je zelf angst (gehad) voor God? Kan angst positief zijn? Of ervaar je het als verlammend en een barrière voor ‘wijsheid’?

Wijsheid en Torah Mijn zoon, indien gij mijn woorden aanneemt en mijn geboden bij u bewaart…” (Spr 2:1) “Ken de Heer in al uw wegen, en zal Hij uw paden recht maken.” (Spr 3:6) “Leef mijn wetten strikt na, dan toont u wijsheid en inzicht… alle volken zullen zeggen: Wat is dat grote volk wijs en verstandig!” (Deut. 4:5,6)

Wijsheid en wet. Is er wijsheid in gehoorzaamheid Wijsheid en wet. Is er wijsheid in gehoorzaamheid? Kan een bepaalde manier van gehoorzaamheid eisen het verkrijgen van wijsheid ook bemoeilijken? Denk eens aan de sociale, religieuze, politieke en economische inzettingen en bepalingen die het leven in Israël regelden. Vind je voorbeelden van zaken die echt wel ‘wijs’ waren en het volk ten goede kwamen?

“Wijsheid roept in de straten, over de pleinen klinkt haar stem, ze laat zich horen bij de poorten, te midden van alle rumoer roept ze uit: Hoe lang nog, onnozele mensen… Luister, neem mijn berispingen ter harte…”(1:20-22 Maak de juiste keuze ! “Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, wind ze om je hals, schrijf ze op de tafel van je hart” – Spr. 3:3

bewuste keuze die leidt tot een consequente houding “Hadden ze altijd maar zo’n verlangen (lett.: hart) om mij te vereren en mijn geboden na te leven; voor eeuwig zou het hun en hun kinderen goed gaan.” Dt 5:29 “Dit is het verbond dat ik in de toekomst met Israël zal sluiten – spreekt de HEER: Ik zal mijn wet in hun binnenste leggen en hem in hun hart schrijven. Dan zal ik hun God zijn en zij mijn volk.” Jer 31:33 bewuste keuze die leidt tot een consequente houding

Overleg met elkaar hoe je te werk gaat wanneer je belangrijke keuzes moet maken. Wat helpt je concreet om goede keuzes te maken? Wat maakt het makkelijker? Is ‘begrijpen’ belangrijk om goede keuzes te maken, of gaat het vooral om gehoorzaamheid? Is ‘begrijpen’ ook belangrijk in het geloofsleven?

‘de vrucht plukken’ van je wandel “Gelukkig is een mens die wijsheid heeft gevonden, een mens die inzicht wint. Wijsheid levert meer op dan zilver, geeft meer profijt dan goud, is kostbaarder dan edelstenen. Alles wat je ooit zou kunnen wensen valt bij de wijsheid in het niet.” (3:13-15)

Wijsheid – ‘Chokmah’ recht en gerechtigheid wijsheid en verstand veiligheid en bescherming hulp lengte van dagen en jaren van leven vermeerderen medicijn, verkwikking voor je lichaam overvloed rijkdom en eer vrede een zoete slaap geen angst

Overloop eens alle gevolgen die de spreukendichter opnoemt… Heb je zelf al een en ander ervaren? Op welke manier kan ‘wijsheid’ een positieve uitwerking hebben? Zijn er elementen bij die inderdaad duidelijk een gevolg zijn van de keuzes die iemand maakt? Is er altijd een oorzakelijk verband? Hoe absoluut of automatisch is zegen? In Spreuken 2:7 kun je lezen: “Aan wie rechtschapen is, geeft God voorspoed (NBG: “God bewaart hulp voor de oprechten), voor wie op rechte wegen gaat, is hij een schild.” Het woord vertaald als ‘voorspoed’ (NBV) of ‘hulp’ (NBG) (vers 7) komt van het werkwoord ‘opgericht zijn, rechtop staan’. De verzen 8 en 11 voegen hier de idee ‘bescherming’ aan toe. Bespreek met elkaar hoe de Wijsheid kan helpen om rechtop te (blijven) staan en te beschermen.