Leeromgeving als katalysator voor leren voor duurzame ontwikkeling Het Groene Onderwijs & LvDO NRO 14 november 2014 Stan Frijters

Consortium NRO 2014

Het consortium Onderzoek leeromgevingen voor het realiseren van onderwijsdoelen duurzame ontwikkeling Stoas Vilentum Hogeschool en Leerstoelgroep Educatie- en competentiestudies (ECS) van WUR AOC Clusius College, AOC De Groene Welle AOC Lentiz, 2014 Groenhorst College

Context LvDO Tendens duurzaamheidsonderwijs: leren (geïntegreerd) in authentieke praktijken Tekst Groene Call NRO, 2014 ….het vermogen tot perspectiefwisseling, systeemdenken, ‘anticipatoir denken’ en bijvoorbeeld omgaan met complexiteit en onzekerheid. Huidige Onderwijspraktijk LvDO: - Vooral instrumenteel op (lit) - Cognitieve doelen richt (lit) - Weinig integratie (WURKS) Hybride curricula (lit) Wisselwerking denken en ervaringen opdoen Binnen en buiten de school Integratie van themagebieden Integratie van vak en leren voor duurzame ontwikkeling en Integratie van leeromgevingen, binnen- en buitenschools,

Praktijkgerichte onderzoek Leren voor Duurzame Ontwikkeling Education for Sustainable Development (Sleurs, 2007; Wals, 2007; 2012; Tilbury, 2011) “discourse-practice gap” (Stevensons, 1987; Eilam & Trop, 2011; Van Poeck, 2013). NRO: Onderzoek met scholen doeltreffend onderwijs LvDO Ontwikkeling operationeel kader Evaluatie operationeel kader Hierbij gaan (ontwikkeling van) wetenschappelijk inzicht en (ontwikkeling van) onderwijspraktijk(kennis) hand in hand.

Vraagarticulatie interviews, focusgroepbijeenkomsten en Observaties in de praktijk + wensen en gerealiseerd  n.a.v. WURKS geconcretiseerd tot set van onderzoeksvragen m.b.t.  Beoogde leeropbrengsten,  Leeromgeving  Leeractiviteiten  Competenties van docenten

Samenhang leeromgevingen beoogde leeruitkomsten Duurzaamheidsonderwijs  leeractiviteiten in de buitenschoolse (groene) leeromgeving (Margadant, 1994; 1995; Wals, 2007; Neill, 2008). Verbondenheid met natuur als voorspeller voor milieuvriendelijk gedrag (Mayer & Frantz, 2004). relatie tussen buitenschools onderwijs en leeropbrengsten die bijdragen aan duurzame ontwikkeling Bogner (1998) en Smit e.a. (2006). Geïntegreerde binnenschoolse en buitenschoolse leeromgevingen stellen leerlingen in staat cognitie te verbinden met affectieve aspecten  houding en attitudes zo authentiek mogelijk (Zitter en Hoeve, 2012)

Hoofdvraag: WAT ZIJN KENMERKEN VAN EEN IDEALE HYBRIDE LEEROMGEVING VOOR ‘LEREN VOOR DUURZAME ONTWIKKELING’? Subvragen: i: Welke leeropbrengsten (zouden moeten) worden nagestreefd? ii: Welk type leeractiviteiten dragen bij aan het realiseren van de beoogde leeropbrengsten? iii: Welke hybride leeromgevingen dragen bij aan het realiseren van de beoogde leeropbrengsten? iv: Wat vraagt onderwijs in hybride leeromgevingen aan competenties van docenten en andere opleiders? v: Wat is de samenhang tussen leeropbrengsten en leeractiviteiten, hybride leeromgevingen en competenties van docenten en andere opleiders?

1 Onderzoek met basis vanuit WURKS Verkenning van de context (sensitizing concepts) (Frijters, S. 2013) Review outdoor education Interviews Analyse interviews  analyse criteria Observaties in de praktijk Analyse praktijken 2 NRO 2014 Ontwerpen onderwijs case studies (ontwikkelgroep docenten ) Uitvoering case studies analyse case studies

Theorie Leren voor Duurzame Ontwikkeling: Uitgangspunten Leren voor duurzame ontwikkeling volgens Sleurs (2007): Een regulatief idee Waarde-ontwikkeling Systeemdenken en interdisciplinariteit Handelingsbekwaamheid Actieonderzoek Onder regulatief wordt verstaan: 1) Leidraad 2) Normatief 3) Ordenend 4) Regelend 5) Richtsnoer. Dus niet een concrete (herhaalbare) toetsbare onderwijseenheid o.i.d.

Pedagogisch- didactische kenmerken van Leren voor Duurzame Ontwikkeling (Remmers, 2007, Bron, 2009) slechten “discourse-practice gap” Leerlinggericht Verbonden met het dagelijkse leven en de directe leefomgeving van het kind Toekomstgericht (PPP) Actiegericht Bevordert kritisch denken (PPP) Waardegeoriënteerd (PPP) Ziet complexiteit als een uitdaging Vraagt om participatie