Kennismaking Poëzie

Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu? anoniem Dit is een Nederlandse zin, ook al is hij op het eerste gezicht nauwelijks meer te begrijpen. Het is dan ook zo ongeveer het vroegste Nederlands dat we kennen, zo'n duizend jaar oud. Letterlijk staat er: Hebben alle vogels nesten begonnen behalve ik en jij; wat wachten we nu, oftewel: 'Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve jij en ik; waar wachten we nog op?' Het zijn waarschijnlijk twee regels uit een liefdesliedje; de oudste Nederlandstalige lovesong, zou je kunnen zeggen.

GEDICHT Het is zeven uur, ‘s morgens Waarschijnlijk regent het want ik blijf in bed. Dat doe ik altijd als het regent. HANS VLEK

Je gezicht is je eigen weerbericht als je in de spiegel kijkt kun je je eigen bui zien hangen. Jan ‘t Lam

als niemand luistert naar niemand vallen er doden in plaats van woorden JANA BERANOVÁ

ik denk als het regent laat ze niet nat worden en als het stormt vat ze geen kou en ik denk ook dat dat denken niet helpt want je wordt nooit meer nat noch vat je ooit kou want het regent noch waait ooit meer voor jou Bert Schierbeek

Een pond veren vliegt niet, als er geen vogel in zit. Bert Schierbeek

RAMADAN De Ramadan is eigenlijk een zegen, Want als je meedoet met die vastentijd Raak je vanzelf een aantal pondjes kwijt Hetgeen hier in ons land zwaar dient te wegen. Zo blijkt dat de Islam ook voor ons allen Een mooi geloof is om van af te vallen. Driek van Wissen (23-10-2005)

LETTERLIJK ‘Geachte heer, ik moet u danken voor het postpakket dat ik ontving, maar u vergeeft mij ongetwijfeld een zekere teleurstelling. Toen ik de hand vroeg van uw dochter, die ik hartstochtelijk bemin, deed ik zulks niet in letterlijke, doch in overdrachtelijke zin.’ Daan Zonderland

De kunst van het weglaten In dit gedicht is geen woord teveel – laat er een weg en het is niet meer heel.

Ik heb je alles gegeven: een gedicht, mijn maandsalaris Het huwelijk Ik heb je alles gegeven: een gedicht, mijn maandsalaris en een kind; wil je nu even kijken of het eten klaar is? A. Marja

VVVVV VVVVVVV men was allang vergeten dat het kon maar het gebeurde: met een zacht gereutel stierf de tv. het sprekend paard verbleekte het licht werd opgestoken en de vader aanzag zijn zoon die bij een storing werd verwekt en zei: wat ben je oud geworden, jongen. W I L L E M W I L M I N K

De mensenvriend De mensheid heeft mijn hart en vergt mijn volle krachten. Het zijn er vier miljard, dus jij moet even wachten Kees Stip

‘Rijmen’ of ‘dichten’? Rijmen is een manier om iets ‘lekker’ te laten klinken. Denk maar aan kinderliedjes, popsongs, sinterklaasgedichten, spreekwoorden, en dergelijke. Het volgende gedicht is een voorbeeld van zo’n grappig bedoeld gedicht.

‘Jan, waar ligt de spade?’ vroeg de auteursvrouw aan haar man. ‘Die ligt in de bureaulade. Daar schep ik een roman.’ Freek de Jonge

Rijmen of dichten (2) Het kan ook heel simpel: Dichten is geen punt voor wie een beetje rijmen kunt.

OUDHOLLANDS TAFELGEBED (17E EEUW) ICK DOE MIJN HANDJES SAMEN ICK DOE MIJN OOGHJES DICHT EN BID DAT NA HET AMEN MIJN GEHACKBAL ER NOG LIGT. LÉVI WEEMOEDT

HET HEELAL Hoe verder men keek Hoe groter het leek. J.A. Deelder

MADE IN MADURODAM II De kroketten in het restaurant zijn aan de kleine kant C.B. Vaandrager

De koe Een koe is een merkwaardig beest wat er ook in haar geest moge zijn haar laatste woord is altijd boe K. Schippers

Rijmen of dichten (3) Maar soms klinkt iets simpel en heeft het toch een diepere bedoeling. Het volgende gedicht schreef de in Rotterdam wereldberoemde dichter Jules Deelder voor zijn dochter Ari.

Lieve Ari Wees niet bang De wereld is rond en dat istie al lang. De mensen zijn goed De mensen zijn slecht Maar ze gaan allen dezelfde weg Hoe langer je leeft hoe korter het duurt En je komt uit het water en gaat door het vuur Daarom lieve Ari Wees niet bang De wereld draait rond en dat doettie nog lang J. A. Deelder

GRAFSCHRIFT OP ZICHZELF Hier ligt Vondel, zonder rouw, Hij is gestorven van de kou. Joost van den Vondel

OP POOT Hier ligt Poot: Hij is dood. De Schoolmeester toegeschreven aan De Schoolmeester

Rijmen of dichten (4) Goede gedichten hadden vroeger een pakkend thema, een goed rijm en een bepaald ritme. Verspreid over deze presentatie staat een aantal voorbeelden. Maar je kunt hier ook zien dat de eisen aan een ‘goed’ gedicht in de loop van de jaren veranderd zijn.

Gedichten in de lengte Ge- dich- ten zijn vaak lang en smal J.A. Deelder

Brede gedichten kan ik niet tegen Meestal zijn ze strontvervelend Hun dichters blijven onbegrepen En mogen elkaar dan prijzen geven J.A. Deelder

SPLEEN Ik zit mij voor het vensterglas onnoemelijk te vervelen. Ik wou dat ik twee hondjes was, dan kon ik samen spelen. toegeschreven aan Godfried Bomans

film fi m f im f m fl m flim

film f lm fl m f m

fl m flim film f m

film fi m f im f m fl m flim

film f lm fl m f m

film flim ende

Markierung einer Wende. ‘Konkrete Poesie’ Het volgende gedicht heet Markierung einer Wende.

MARKIERUNG EINER WENDE 1944 krieg 1945 krieg mai Ernst Jandl

ordnung ordnung ordnung unordnung

Tour de France e e n n a b e s c h o u w i n g De een klimt snel-ler dan de ander; De één klimt snel-ler dan de an-der; De een klimt snel-ler dan de an-der; snelste krijgt een kwieke trui. En wie het allersnelst kan dalen En wie het allersnelst kan dalen, die krijgt een kist en klokgelui. Lévi Weemoedt

Denken en doen Ik ga Ik ga je Ik ga je kussen Ik ga je kussen op Ik ga je kussen op bed Ik ga je kussen op bed leggen. Mark van Eekelen (13)

SCHULE Wenn alles schweigt und einer lacht, hat der Lehrer einen Witz gemacht.

tekst: Bert Schierbeek beeld: Kees de Goede

beeld: Marlene Dumas tekst: K. Schippers

tekst: Kees Stip beeld: Studio Kluif

tekst: Willem Hussem beeld: Willem Hussem

beeld: Johan Claasen tekst: Martin Bril

Nu jullie: www.twitter.com/hkgtje www.facebook.com/helekortegedichtjes Schrijf zelf Of zoek en deel. Of werk aan je bloemlezing Of werk aan de verfilming van je gedicht. Maar speel in ieder geval. Met taal.

Deze powerpoint is een bewerking van een bestand van Ton Velzeboer Deze powerpoint is een bewerking van een bestand van Ton Velzeboer. Veel dank aan hem!