Crosslab: Sensory shopping Pauline van der Stadt 3DE Lifestyle&Design

Onderzoek Wat zijn zintuigen? Wat hebben deze met elkaar te maken? Wat voor invloed hebben onze zintuigen op ons? Experimenten in de les Eigen zintuiglijke ervaringen Concept Zeepwinkel

Wat zijn zintuigen? Een zintuig is een orgaan dat een mens of dier de mogelijkheid geeft een bepaald gedeelte van de werkelijkheid waar te nemen. We hebben vijf zintuigen: zien, horen, ruiken, proeven, voelen

Wat hebben deze zintuigen met elkaar te maken? Probeer eens met je neus dicht een hapje van je appel te proeven, je zal merken dat je dan niks proeft. Doe je ogen eens dicht als je op straat bent. Je zal merken dat je alles sterker kan horen en voelen. Probeer eens je oren dicht te houden. Je zal merken dat je dan minder op je omgeving let.

Waarom? Je zintuigen staan allemaal in verbinding met elkaar. De neusholte bijvoorbeeld is bedekt met slijm en is sterk doorbloed. In de neusholte bevindt zich ook het reukzintuig. Tussen de mond- en keelholte bevindt zich de huig. In de huig bevindt zich een spiertje. Als dit spiertje samentrekt wordt de huig korter en dikker en sluit hij de doorgang tussen de mond- en de neusholte af.

Wat voor invloed hebben onze zintuigen op ons? Overal waar we komen worden onze zintuigen geprikkeld. Of we nou op straat lopen, in de trein zitten of in een winkel staan. Hoe je zintuigen je in deze omstandigheden beïnvloeden kan op vele manieren gebeuren

Ruiken Stel, je loopt over straat, langs de bakker. Je ruikt de overheerlijke geur van versgebakken broodjes en wordt door deze prikkeling overgehaald om naar binnen te gaan en een broodje te kopen. Nu kan ook het volgende gebeuren: Je loopt over straat en ruikt de uitlaatgassen van de passerende auto’s. Je wilt zo snel mogelijk weg van deze vieze lucht!

Waarom? In de lucht zweven een heleboel kleine deeltjes. Als je die kleine deeltjes in ademt, komen die deeltjes in je neus. In je neus zitten je reukhaartjes. Als die deeltjes in je neus terecht komen, worden ze opgevangen door cellen met die reukhaartjes. Die reukontvangers geven dan weer seinen door aan je hersenen. Die weten dan dat je een bepaalde geur ruikt.

Proeven Je schenkt een glas melk in en neemt een slok. Meteen spuug je het weer uit, het is bedorven! Gellukkig proefde je het op tijd, anders kan je behoorlijk ziek worden. Je zit in een restaurant te eten en je hebt net je eerste hap genomen. Het proeft heerlijk en je kan er geen genoeg van krijgen.

Waarom? Smaak is één van de meest fundamentele zintuigen van mensen en sommige diersoorten. Het is de directe waarneming van een chemische samenstelling. Bij mensen bestaat het smaakzintuig uit smaakpapillen, die 'smaakknoppen' bevatten en de reacties vervoeren via drie van de twaalf schedelzenuwen. Hierdoor krijg je bij een vieze/lekkere smaak een bepaalde gezichtsuitdrukking, denk maar aan een zure appel of een lekker chocolaatje

Zien Je loopt naar binnen bij de Bijenkorf en ziet de banketbakkerij met het grote assortiment chocola en taart. Van het aanzien alleen al loopt het water je uit de mond. Je loopt naar binnen bij de Bijenkorf en wordt zonder pardon door een dame van de parfumafdeling bespoten met de nieuwe Chanel nr.5, die jij echt vreselijk vind ruiken.

Waarom? Zien is het visueel waarnemen van voorwerpen uit de omgeving met behulp van de ogen als zintuigorgaan. Het ruimtelijk zien berust op het zien met beide ogen tegelijk. Door de afstand tussen beide ogen kunnen we diepte waarnemen. Via de pupil komen de beelden van buitenaf omgekeerd op het netvlies terecht, maar de hersenen zetten dit om in wat wij een normaal beeld noemen. (vergelijkbaar met het negatief in een camera) Het bewust kijken is dus eigenlijk zien. Dat wil zeggen dat de kijker weet wat hij ziet. Hij kan het hetgeen wat hij ziet zowel objectief als subjectief benoemen. Zo wordt ook je stemming bepaald. Je hersenen geven aan dat wat je ziet, niet leuk is (wat normaal/niet normaal is)

Horen Je zit in de trein en naast je zit iemand die zijn MP3-speler op een zodanig volume heeft gezet, dat jij mee mag genieten. Hier ben je echter niet zo blij mee omdat Rammstein niet echt jouw ding is…

Waarom? Vanuit de buitenlucht komt het geluid via de oorschelp en het gehoorkanaal op het trommelvlies terecht. Dat gaat hierdoor een beetje trillen. In het slakkenhuis zit het basilair membraan, waarop rond de 20.000 haarcellen zitten. De haren van deze cellen gaan door de geluidsgolven in de vloeistof van het slakkenhuis bewegen en vertalen deze beweging in zenuwsignalen. De zenuwsignalen worden door de gehoorzenuw naar het gehoorcentrum in de hersenen doorgegeven. Sommige geluiden zul je dus leuk of minder leuk vinden. Geluiden die hevige trillingen teweeg brengen (geluid voorbijkomende trein) zijn dus niet fijn om te horen.

Voelen Je loopt naar buiten en al meteen voel je de warmte van de zon op de huid. Het is weer zomer en je rent gauw naar binnen om je korte broek aan te trekken. Heerlijk, dat gevoel…

Waarom? Je huid kan voelen of iets hard,zacht, harig of ruw is. In je huid zitten je zenuwen, die dat kunnen voelen. Die zenuwen sturen de prikkels door naar je hersenen, zodat je weet wat je voelt. Je huid voelt ook of je het warm of koud hebt. Als je het koud krijgt, trekt het bovenste laagje van je huid samen. Hierdoor gaan de haartjes op je huid overeind staan. Je hebt dan kippenvel, zoals je op het plaatje ziet. Dit doet de huid om tussen de haartjes warmte vast te houden.

Experimenten in de klas

Proeven met je neus dicht In de les van 28 maart deden we een experiment wat te maken had met proeven. We moesten de klas verdelen in groepen van 2. Deze 2 personen zouden om de beurt de proefpersoon zijn. De proefpersoon kreeg een blinddoek om en moest met zijn/haar neus dicht proberen te proeven wat de ander je voerde. De smaken waren: Wortel, Mango, Aardappel, Vanille-Yoghurt, Banaan en Appelmoes. Ik deed het experiment samen met Laura, zij mocht eerst de proefpersoon zijn. Zij had over alle smaken maar eentje fout, namelijk de smaak Mango. De laatste smaak die ik haar liet proeven was de Appelmoes, om al die andere vieze smaken weg te krijgen :P

Vervolgens was ik aan de beurt Vervolgens was ik aan de beurt. Ik wist al wat alle smaken waren, dus voor mij was het al een stuk makkelijker gemaakt. Ik had 0 fout en werd bij de laatste smaak ook getrakteerd op een lepeltje appelmoes. De smaak die ik het allerviest vond was de aardappel en de smaak die ik het lekkerst vond was de appelmoes. Al met al was het een leuk experiment om te doen.

Kun je met je handen zien? Een experiment waarbij je alleen je handen mag gebruiken om een beeld te vormen… De gebruikelijke vormen weten we natuurlijk wel te herkennen als we ze in onze handen krijgen, zoals sleutels, of een pen. Maar bij het afgelopen experiment moesten we een tekening herkennen door met onze handen de tekening te ‘voelen’ (soort braille-tekening). Het was echt heel lastig en ik had het dan ook vaak mis. Natuurlijk is het moeilijk om een stoomboot te ‘ voelen’, maar toch krijg je een bepaald beeld in je hoofd van hoe de tekening eruit zou kunnen zien. Er waren tekeningen van: een sleutel, stoomboot, envelop, mixer, luchtballon, rolstoel en ga zo maar door. Het experiment was oorspronkelijk uitgevoerd door een wetenschapper, Maarten Wijntjes. Ik geloof dat door dit experiment sommige er achter zijn gekomen dat ze meer met hun handen kunnen zien dan gedacht. Ik ben in ieder geval niet zo’n goede voeler…

De blinde en de dove Vorige week werden we met een blinddoek en oordopjes de stad in gestuurd om te ervaren hoe het is om niks te kunnen zien of niks te kunnen horen. Eigenlijk hoorde dit experiment al in de tweede les te zijn gedaan, maar was door omstandigheden niet doorgegaan. Hoe dan ook, iedereen moest groepjes van 2 vormen. De ene begon met de blinddoek om te doen, de ander deed de oordopjes in. Degene met de oordopjes in moest degene met de blinddoek begeleiden over de Willemsbrug, naar de Dudock (eetcafé) en naar het Centraal Station (metro).

Vreemd genoeg voelde ik me meer op mijn gemak met de blinddoek om dan met de oordopjes in. Toen ik namelijk de oordopjes in had voelde het alsof ik onder water zat, of droomde. Toen ik de blinddoek om had, werden de rest van mijn zintuigen sterker geprikkeld en voelde ik daadwerkelijk de structuur van de straat onder mijn voeten. Een zeer uniek experiment waar ik zelf ook veel van heb geleerd. (Tijdens dit experiment is er niemand gewond geraakt..)

Eigen zintuiglijke ervaringen

Smelling the Brie Winkelen kan tegenwoordig altijd en overal, vanachter je computer en achter een boodschappenkarretje. De vraag is nu waar je zelf voor kiest. Winkelen via het internet kost je vaak net iets meer (bezorgkosten) maar dan heb je je boodschappen wel snel in huis. Je kan er natuurlijk ook voor kiezen om daadwerkelijk naar de supermarkt te gaan, je eigen eieren uit te zoeken, die heerlijk geurende broodjes te kopen en ga zo maar door. In de tekst ‘Smelling the Brie’ worden deze manieren van winkelen uitgebreid besproken. Ik heb deze tekst gelezen en vond het onderwerp erg interessant, omdat we in onze hedendaagse maatschappij te weinig stilstaan bij de ervaringen die we opdoen tijdens het winkelen. Wat zorgt ervoor dat jij die broodjes wil kopen, die CD of die dure wijn? Bij alles wat we doen, bepalen onze zintuigen of we het fijn, onplezierig, vies of lekker vinden. De tekst ‘Smelling the Brie’ sluit perfect aan bij het gegeven dat we altijd onze zintuigen volgen, ook bij het winkelen. Ik geloof dat de zintuigelijke ervaringen bij het ’shoppen’ het belangrijkst zijn om ervoor te zorgen dat je iets koopt of juist iets niet koopt.

Vette frieten in de trein Herken je deze situatie: je zit in de trein, na een lange school- of werkdag. Het is erg druk in de trein en je ziet nog net een plaats vrij. Je gaat zitten en al snel genoeg ruik je de overweldigende geur van frites en vette mayo. Je kijkt om je heen, en ziet dat je overbuurman zich vol zit te vreten met deze vette hap. Vanbinnen voel je die misselijkheid al opkomen. Hoe kan het toch dat wanneer ik een snackbar binnenloop, ik de geur van het vette-hap assortiment lekker vind ruiken, terwijl als ik in in de trein zit, ik het liefst twee coupés verder wil gaan zitten om die geur te vermijden? Die vraag heb ik mezelf al vaak gesteld met tot nu toe nog geen enkel zinnig antwoord. Misschien komt het door de kleine ruimte in de coupé waardoor alles al gauw naar frites ruikt, misschien komt het door de vaak weerzinwekkende manier waarop sommigen de vette hap verorberen. Het enige zekere dat ik weet is dat dit een duidelijk negatieve zintuiglijke ervaring blijft.

De Zeep(loze) winkel Voor mijn concept voor de zeepwinkel zonder zeep zal ik gebruik maken van de volgende zintuigen: Ruiken Zien Horen

Ruiken Door middel van geurende oliën wil ik een sfeer creëren van lekker geurende zeep en aroma’s De geur zal door de gehele winkel te ruiken zijn, maar de geur zal niet te sterk aanwezig zijn.

Zien Door middel van projectieschermen zal het beeld van een zeepwinkel gecreëerd worden. Op deze projectieschermen zullen korte filmpjes afgespeeld worden die het genot van rijke oliën en (zeep)schuim laten zien.

De projecties (New Media)

Horen In de winkel zal er muziek gedraaid worden van Enya, zodat er een rustgevende en natuurlijke sfeer in de winkel gecreëerd wordt.

Einde