De financiële functie: Integrale bedrijfsanalyse© ‘Action Learning project’ voor studenten hoger onderwijs ISBN 978-90-01-83436-4 Henk Schilstra gebruiksaanwijzing

Integrale bedrijfsanalyse© Gestructureerd ‘action learning project’ vanuit het perspectief van een financiële functie waarbij op basis van zelf-instruerende opdrachten een integrale bedrijfsanalyse wordt gemaakt. Vakgebieden als algemene en bedrijfs-economie, marketing, management en organisatie, statistiek, informatietechnologie en communicatieve vaardigheden worden geïntegreerd. ‘Competentie-leren’ staat centraal. Naar hoofdmenu:

Opzet van de rapportage © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Profiel (H1) Interne analyse (H3) Brancheanalyse (H2) SWOT-analyse (H7) Opzet van de rapportage Groeimanagement (H5) Risicomanagement (H4) Forecast (H6) Conclusies (H8) Advies (H8)

De financiële functie: Integrale bedrijfsanalyse© ‘Action Learning project’ voor studenten hoger onderwijs ISBN 978-90-01-83436-4 Einde gebruiksaanwijzing

Opdracht 1.1 Profiel van de onderneming © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 1. Profiel van de onderneming Opdracht 1.1 Profiel van de onderneming Geef inzicht in het profiel van de onderneming. Gebruik daarvoor de 5xW&H methodiek: Wie, Wat, Waar, Waarom, Wanneer en Hoe. In zekere zin gaat het om de beschrijving van de wijze waarop de onderneming functioneert in de concurrentiecyclus en dus vorm geeft aan de organisatie, het innovatief vermogen en de onzekerheid in het marktproces beheerst. Voor een beschrijving van het gedrag van de organisatie kan eventueel het 7S-raamwerk worden gebruikt.

© 2014 Integrale bedrijfsanalyse 2. Bedrijfstakanalyse Analyse van een bedrijfstak volgens een zelf gekozen methodiek: 1. Vijf krachtenmodel van Porter 2. SGR-schema volgens Bain

3. Bedrijfsanalyse 3.1 Fundamentele analyse 3.2 Omzet- en winstanalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 3. Bedrijfsanalyse 3.1 Fundamentele analyse 3.2 Omzet- en winstanalyse 3.3 Plaats in de bedrijfstaklevenscyclus 3.4 Technische analyse

4. Risicomanagement 4.1 Risico 4.2 Commercieel risico © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 4. Risicomanagement 4.1 Risico 4.2 Commercieel risico 4.3 Bedrijfsrisico 4.4 Financieel risico 4.5 Totaal risico

5. Groeimanagement 5. Groeimanagement 5.1 Groeirichtingen © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 5. Groeimanagement 5. Groeimanagement 5.1 Groeirichtingen 5.2 Groeivormen 5.3 Groeiroutes

6. Forecasting 6.1 Top down forecasting 6.2 Fine tuning © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 6. Forecasting 6.1 Top down forecasting 6.2 Fine tuning

7. SWOT-analyse 7. SWOT-analyse 7.1 Strategische vraagstukken © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 7. SWOT-analyse 7. SWOT-analyse 7.1 Strategische vraagstukken 7.2 Stappenplan SWOT-analyse

8. Conclusies en Advies 8. Conclusies en Advies 8.1 Conclusies © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 8. Conclusies en Advies 8. Conclusies en Advies 8.1 Conclusies 8.2 Advies

Toelichting op hoofdstukken

Transactionele omgeving © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Economie Demografie Politiek TOETREDERS Sociaal- cultureel Concurrentie INTERNE CONCURRENTIE TOELEVERANCIERS AFNEMERS ONDERNEMING Milieu Financiële markten SUBSTITUTEN Transactionele omgeving Technologie Overheids- invloed Arbeids- markten Contextuele omgeving

3.2 Omzet- en winstanalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 3.2 Omzet- en winstanalyse 3.2 Omzet- en winstanalyse 3.2.1 Geografische verdeling 3.2.2 Verdeling naar activiteit 3.2.3 Distributiekanalen 3.2.4 Portfolio-analyse

3.4 Technische analyse 3.4 Technische analyse 3.4.1 Chart reading © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 3.4 Technische analyse 3.4 Technische analyse 3.4.1 Chart reading 3.4.2 Trendanalyse 3.4.3 Koerspatronen 3.4.4 Cross-over techniek 3.4.5 Indicatoren

5. Groeimanagement snel groeien saneren achteruit vooruit stilstand © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 5. Groeimanagement snel groeien saneren achteruit vooruit stilstand verbeteren langzaam

5.1 Groeirichtingen 5.1 Groeirichtingen 5.1.1 Penetratie © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 5.1 Groeirichtingen 5.1 Groeirichtingen 5.1.1 Penetratie 5.1.2 Marktontwikkeling 5.1.3 Productontwikkeling 5.1.4 Diversificatie 5.1.5 Verticale integratie

5.2 Groeivormen 5.2 Groeivormen 5.2.1 Op eigen kracht © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 5.2 Groeivormen 5.2 Groeivormen 5.2.1 Op eigen kracht 5.2.2 Groei door samenwerking 5.2.3 Samenwerking via co-makership 5.2.4 Groei door overname

Organisatie-audit strategie systemen structuur waarden management © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Organisatie-audit strategie systemen structuur waarden management personeel cultuur Het 7S-raamwerk

Waarde aandeelhouders © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Een model Financiële middelen Investeringen Onderneming processen en systemen unieke kundes en vaardigheden bedrijfscultuur Waarde aandeelhouders Superieure waardecreatie voor afnemers Klant Bron: Matthijssens, e.a, Concurrentiestrategie en marktdynamiek. Deventer, Kluwer: 1998.

De concurrentiecyclus © 2014 Integrale bedrijfsanalyse De concurrentiecyclus concentratie Imitatie/ emulatie Herstructurering (intern & extern) organisatie onzekerheid innovatie Meerwaarde of economische winst Imitatie/ emulatie samenwerking Bron: De Jong, H.W., Dynamische markttheorie. Leiden, Stenfert Kroese: 1989.

3.1 Fundamentele analyse 3.1.1 Solvabiliteit 3.1.2 Liquiditeit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 3.1 Fundamentele analyse 3.1.1 Solvabiliteit 3.1.2 Liquiditeit 3.1.3 Rentabiliteit 3.1.4 Activiteit 3.1.5 Werknemerscijfers 3.1.6 Omgevingsanalyse 3.1.7 Dupont-analyse 3.1.8 Beleggingskengetallen

Inhoudsopgave rapport © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Inhoudsopgave rapport Titelblad Samenvatting Inhoudsopgave Inleiding 1. Profiel van de onderneming 2. Branche-analyse 3. Bedrijfsanalyse 4. Risicomanagement 5. Groeimanagement 6. Forecast 7. SWOT-analyse 8. Conclusies en advies Bijlagen Literatuur en bronnen

Integrale bedrijfsanalyse© Onderwerpen: M&O, waaronder visie, missie en doelstellingen Externe analyse, waaronder een branche-analyse Interne analyse, waaronder financiële analyse, portfolio-analyse, omzet- en winstanalyse Technische analyse Risicomanagement Groeimanagement SWOT-analyse Forecasting en synthese Rapportagetechnieken

Interne concurrentie Interne concurrentie wordt bepaald door: © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Interne concurrentie Interne concurrentie wordt bepaald door: Aantal, omvang en sterkte van de rivalen Groeipotentie van de markt Hoogte vaste kostenniveau Mogelijke productdifferentiatie Diversiteit van de rivalen Hoogte van exit-barrières

Voorbeeld concentratie © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Voorbeeld concentratie C4-graad: 88% C4-graad: 58% Terug naar SGR

Externe concurrentie wordt bepaald door: Leveranciersmacht © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Externe concurrentie wordt bepaald door: Leveranciersmacht Afnemersmacht

Potentiële concurrentie © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Potentiële concurrentie wordt bepaald door: Dreiging van nieuwe toetreders Substitutiemogelijkheden

Leveranciersmacht Leveranciersmacht wordt bepaald door: © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Leveranciersmacht Leveranciersmacht wordt bepaald door: Aantal en omvang van toeleveranciers Vervangende producten Geleverd volume Productdifferentiatie Invloed op prijs c.q. kwaliteit Mogelijkheid tot voorwaartse integratie Switching costs

Afnemersmacht Afnemersmacht wordt bepaald door: © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Afnemersmacht Afnemersmacht wordt bepaald door: Aantal en omvang van afnemers Afgenomen volume Resultaten afnemers Mate van productdifferentiatie Switching costs Mogelijkheid tot achterwaartse integratie Prijs- c.q. kwaliteitsgevoeligheid Beschikking over marketinginformatie

Dreiging nieuwe toetreders © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Dreiging nieuwe toetreders Dreiging nieuwe toetreders wordt bepaald door: Vereiste schaalgrootte Sterkte gevestigde namen/merken Kapitaalbehoefte Toegang tot distributiekanalen Kostenvoordelen bestaande rivalen Verwachte reactie bestaande rivalen Hoogte entreebarrières

Substitutiedreiging Substitutiedreiging wordt bepaald door: © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Substitutiedreiging Substitutiedreiging wordt bepaald door: 1. Relatieve prijs/kwaliteitsverhouding vervangend product 2. Houding afnemers tegenover het

Bedrijfstakanalyse volgens Bain © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Bedrijfstakanalyse volgens Bain Basiscondities Structuur Gedrag Resultaat

Aspecten uit contextuele omgeving © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Aspecten uit contextuele omgeving Voorbeelden: GNP per capita, economische groei, koopkracht, arbeidsproductiviteit, rente en wisselkoersen Nieuwe materialen, verkorting levenscycli Leeftijdsopbouw, vergrijzing, immigratie Arbeidsmoraal, lifestyle, politiek stelsel Arbeidsschaarste, lonen en inkomens Belastingstelsel, wetgeving, handelsgebruiken Import- exportverhoudingen, Kritische consumenten, milieu/ecologie, maatschappelijk verantwoord ondernemen, Mededingingswetgeving, liberalisering, Infrastructuur, corporate governance. 

Opdrachten Zelfinstruerende opdrachten voor het maken van een Integrale bedrijfsanalyse

Opdracht 2.1 Branche-analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 2.1 Branche-analyse Het zou te ver voeren voor alle branches waarin de onderneming activiteiten heeft een aparte branche-analyse te maken. Hoewel dat voor een goede externe analyse wel noodzakelijk zou zijn, is het de bedoeling van deze opdracht om voor één specifieke branche waarin de onderneming actief is een uitgebreide analyse te maken volgens een zelf gekozen methodiek. Dat kan de techniek van Porter (vijf krachtenmodel) zijn of die van Bain (het SGR-schema). Voor het kiezen van een branche kun je uitgaan van een business unit, divisie of winkelformule welke zijn beschreven in het kader van het profiel van de onderneming in hoofdstuk 1. Volg bij die keuze zo veel als mogelijk je eigen interesse, maar houd ook rekening met de informatieschaarste. Let op een duidelijke afbakening van de branche en volg de checklist zoals die bij de onderscheiden methodieken is opgesteld. Vat de belangrijkste kenmerken samen in een afsluitende paragraaf.

Opdracht 3.1 Solvabiliteit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.1 Solvabiliteit Beschrijf, illustreer en beoordeel de (ontwikkeling van de) solvabiliteit van de onderneming. Gebruik daartoe naar keuze de debt ratio, de solvabiliteit, de financiële hefboomfactor, de credit rating of een combinatie van deze kengetallen. Probeer ook een bedrijfsvergelijkende beoordeling te geven.

© 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.2 Liquiditeit Beschrijf, illustreer, analyseer en beoordeel de (ontwikkeling van de) liquiditeit van de onderneming. Gebruik daartoe naar keuze de current ratio, de quick ratio, het netto werkkapitaal, de ‘oorlogskas’ of een combinatie hiervan. Probeer ook een bedrijfsvergelijkende beoordeling te geven.

Opdracht 3.3 Rentabiliteit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.3 Rentabiliteit Beschrijf, illustreer, analyseer en beoordeel de (ontwikkeling van de) rentabiliteit van de onderneming. Gebruik daartoe zowel de bruto en netto-marge alsmede de rentabiliteit op het totaal vermogen en de rentabiliteit van het eigen vermogen. Geef ook aan in welke mate de onderneming gebruikt maakt van de financiële gearing. Probeer ook de rentabiliteit van de belangrijkste concurrent in beeld te brengen en te vergelijken met die van uw onderneming.

© 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.4 Activiteit Maak een uitgebreide analyse van de in paragraaf 3.2.4 omschreven activiteitskengetallen. Beschrijf, illustreer en beoordeel de (ontwikkeling van de) kengetallen. Maak het gegeven en ontvangen leverancierskrediet inzichtelijk. Analyseer de kapitaalintensiteit van de onderneming en geef een verklaring voor de toe- of afname hiervan. Leg ook de relatie tussen omloopsnelheid van het totale vermogen en de brutomarge. Probeer inzicht te krijgen in de looptijd van het vermogen. Een kortere looptijd vergroot het financieel risico. Maak voor de kengetallen ook een vergelijking met een belangrijke concurrent van de onderneming.

Opdracht 3.5 Werknemerscijfers © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.5 Werknemerscijfers Beschrijf, illustreer, analyseer en beoordeel de (ontwikkeling van de) werknemerscijfers. Geef aan of de onderneming er in slaagt meer te doen met relatief minder mensen. Probeer de cijfers per werknemer ook te vergelijken met die van een belangrijke concurrent .

Opdracht 3.6 Omgevingsanalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.6 Omgevingsanalyse Maak een omgevingsanalyse van de onderneming door aan de hand van figuur 3.10 en 3.11 in paragraaf 3.1.6 de zeven belangrijkste omgevingsvariabelen te beschrijven die van doorslaggevende invloed zijn op de performance van de onderneming. Verwijs daarbij eventueel naar factoren gevonden in de branche-analyse van hoofdstuk 2.

Opdracht 3.7 Dupont-analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.7 Dupont-analyse Neem in het rapport twee Dupont-charts op. Eén van enkele jaren terug en een recente. Analyseer de verschillen, maak ze inzichtelijk en beoordeel de ontwikkeling. Probeer zowel sterke als zwakke punten in de ontwikkeling te herkennen.

Opdracht 3.8 Beleggingskengetallen © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.8 Beleggingskengetallen Maak met het oog op de opdracht voor het maken van een professioneel beleggersadvies een analyse van de beleggingskengetallen van de onderneming. Leg verbanden, illustreer deze en onderscheid sterke en zwakke punten. Neem een grafiek op van de ontwikkeling van de wpa. Probeer ook een verband te vinden met de ultimo koersontwikkeling.

Opdracht 3.9 Omzet- en winstanalyse naar geografische herkomst © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.9 Omzet- en winstanalyse naar geografische herkomst Maak aan de hand van de jaarverslagen van de onderneming een analyse van de omzet door deze te splitsen naar locatie. Dit kunnen landen, regio’s of valuta zijn. Geef ook aan in welke regio zich omzetgroei voordoet en waar krimp valt te constateren. Geef ook de belangrijkste oorzaken voor deze veranderingen aan.

Opdracht 3.10 Omzet- en winstanalyse naar activiteit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.10 Omzet- en winstanalyse naar activiteit Maak een analyse van omzet en winst door aan de hand van jaarverslagen van de onderneming aan te geven welke activiteiten (bij voorbeeld business units, divisies, productgroepen of winkelformules) in welke mate hebben bijgedragen aan winst en omzet. Probeer deze analyse met voorbeelden en een goede grafische weergave te illustreren.

Opdracht 3.11 Omzet- en winstanalyse naar distributiekanaal © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.11 Omzet- en winstanalyse naar distributiekanaal Probeer voor de onderneming inzicht in de diverse distributiekanalen te verkrijgen. Maak daartoe een stroom-schema en geef bij elk kanaal aan in welke mate (percentages of absoluut) het kanaal verantwoordelijk is voor de omzet. Wellicht is het mogelijk het distributieaandeel van een voorgaand jaar in beeld te brengen. Geef een duidelijke toelichting op de oorzaken voor een toe- of afname van het belang van een bepaald kanaal.

Opdracht 3.12 Portfolio-analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.12 Portfolio-analyse Plaats de activiteiten van de onderneming in de portfoliomatrix door de onderscheiden activiteiten (in de vorm van business units, divisies, productgroepen of winkelformules) in te delen in de door de BCG onderscheiden segmenten. Geef ook een toelichting. Wellicht is het mogelijk aan de hand van een meer gedateerd jaarverslag, dit nogmaals te doen, waardoor veranderingen in de tijd zichtbaar worden.

Opdracht 3.13 Bedrijfstaklevenscyclus © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.13 Bedrijfstaklevenscyclus In tabel 3.20 vind je voor alle stadia van de levenscyclus (introductie, groei, volwassenheid en verval) enkele kenmerken. Probeer aan de hand van deze tabel alle onderscheiden activiteiten in de vorm van divisies, productgroepen, business units of winkelformules te plaatsen in een fase van de bedrijfstaklevenscyclus. Geef daartoe de van toepassing zijnde kenmerken een cijfer. Afhankelijk van het patroon valt dan grofweg de fase te bepalen. Geef ook een argumentatie waarom de onderscheiden activiteit in die fase wordt gelokaliseerd. Plaats de onderscheiden activiteiten dan op de zgn. S-kromme (zie figuur 3.19).

Opdracht 3.14 Technische analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.14 Technische analyse Haal via internet grafieken binnen in WORD die het verloop van de beurskoers van de onderneming weergeven. Adressen: www.iex.nl www.behr.nl www.debeurs.nl www.eurobench.com www.fd.nl Kopieer deze grafieken naar WORD. Door op deze grafiek dubbel te klikken kom je in de grafische mode, waardoor je de grafieken kunt gaan bewerken. Zie daarvoor de volgende opdrachten.

© 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.15 Trends Bewerk een van internet binnengehaalde grafiek (zie voor adressen opdracht 3.14) door hierop een trendanalyse toe te passen. Dat wil zeggen: teken een trendlijn; teken een steunlijn; teken een weerstandslijn; construeer een trendkanaal. Geef in de grafiek ook het algemene principe ‘oude steun wordt nieuwe weerstand’ of het omgekeerde aan. Probeer ook het pull-back effect te herkennen.

Opdracht 3.16 Koerspatronen © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.16 Koerspatronen Bewerk een van internet binnengehaalde grafiek door in deze grafiek een of meerdere koerspatronen aan te geven. Dit kunnen bij voorbeeld zijn: hoofdschouderformatie; dubbele top / dubbele bodem; driekhoeksformaties; rechthoekformaties.

Opdracht 3.17 Cross-over techniek © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.17 Cross-over techniek Haal van internet (of uit het Excel AnalyseModel©) een grafiek met de koersontwikkeling van de onderneming waarin zgn. moving average lijnen zijn opgenomen. Pas op deze grafiek de zogenaamde ‘cross over techniek’ toe, door een ‘golden cross’ en een ‘dead cross’ te onderscheiden.

Opdracht 3.18 Oscillatoranalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 3.18 Oscillatoranalyse Haal van internet een grafiek met de beurskoersontwikkeling van de onderneming. Pas hierop een oscillatoranalyse toe. Dat kunnen zijn: a.                MACD b.                DMI c.                RSI d.                RS e.                Momentum Geef in een grafiek waarin naast de koers- ook de volume ontwikkeling is opgenomen een voorbeeld van een ‘bear-market’ en een ‘bull market’. Probeer ook een situatie van ‘divergentie’ te onderscheiden. Geef in de grafiek een koop- en verkoopsignaal aan. 

Opdracht 4.1 Commercieel risico © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 4.1 Commercieel risico Beschrijf op welke wijze de onderneming het commercieel risico managet. Bereken daartoe van de afgelopen 10 jaar het gemiddelde, de standaarddeviatie en de variatiecoëfficiënt van de omzet. Illustreer aan de hand van de mutaties in % op jaarbasis in welke mate de groei in omzet fluctueert. Geef daarna aan welke instrumenten de onderneming inzet om het commercieel risico te reduceren.

Opdracht 4.2 Bedrijfsrisico © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 4.2 Bedrijfsrisico Beschrijf op welke wijze de onderneming het bedrijfsrisico managet. Bereken daartoe van de afgelopen 10 jaar de spreiding in bedrijfsresultaat, het gemiddelde en de variatiecoëfficiënt (het quotiënt van spreiding en gemiddelde). Geef aan of de onderneming inderdaad aan flexibilisering van de kostenstructuur werkt, en op welke wijze. Onderzoek bovendien op welke wijze de onderneming aan balansverkorting doet. Probeer aan te geven hoe hoog de operationele hefboomfactor is, en of deze inderdaad een dalende tendens vertoont.

Opdracht 4.3 Financieel risico © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 4.3 Financieel risico Beschrijf op welke wijze de onderneming het financieel risico managet. Bereken daartoe van de afgelopen 10 jaar de spreiding in financiële lasten, het gemiddelde en de variatiecoëfficiënt. Illustreer door middel van het verloop van het intrestdekkingsgetal in welke mate de rentelasten de onderneming in problemen kan brengen.Geef daarna aan welke instrumenten de onderneming inzet om het financieel risico te reduceren. Beargumenteer ten slotte welk scenario de onderneming toepast met betrekking tot de financiële structuur. Gebruik daartoe tabel 4.5.

Opdracht 4.4 Risicoprofiel © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 4.4 Risicoprofiel Bereken op basis van 10 jaar historie voor de onderneming het kengetal REV, het gemiddelde, de standaarddeviatie en de variatiecoëfficiënt. Doe hetzelfde voor de winst/koers-verhouding. Teken daarna een grafiek waarin op de horizontale as de variatiecoëfficiënt van REV is uitgezet en op de verticale as de gemiddelde winst/koersverhouding. Plaats dan de onderneming in die grafiek. Ter vergelijking kunnen dezelfde handelingen voor de vijf meest recente jaren worden uitgevoerd.

Opdracht 4.4 Risicoprofiel (2) © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 4.4 Risicoprofiel (2) Vat op basis van de opdrachten 4.1 tot en met 4.4 het risicoprofiel van de onderneming samen door aan te geven welk risico het belangrijkste is en in welke mate het risicoprofiel is geëvolueerd. Noem ook de belangrijkste instrumenten welke de onderneming inzet om het risicoprofiel te managen. Deze exercitie maakt het mogelijk om in de tijd een analyse te maken van het risico/rendementsprofiel van de onderneming. Hieruit kan bovendien worden afgeleid of de onderneming is geslaagd in risicoreductie.

Opdracht 5.1 Groeimanagement © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 5.1 Groeimanagement Geef aan op welke wijze de onderneming vorm geeft aan het groeimanagement. Gebruik daartoe tabel 5.3 door de van toepassing zijnde routes een blauwe schaduwkleur te geven alsmede in een toelichting aan te geven hoe de onderneming inhoud geeft aan deze route. Probeer bovendien belangrijke hindernissen op deze groeiroute te vinden in de vorm van bedreigingen en geef antwoord op de vraag in welke mate de onderneming in staat is deze hindernissen te overwinnen. Vanzelfsprekend licht je ook de voordelen en kansen van deze route toe.

© 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 6.1 Forecast Maak volgens in hoofdstuk 6 beschreven stappenplan een forecast voor het lopend en komend boekjaar. Leg de argumentatie duidelijk vast en onderbouw de berekeningen.

Opdracht 7.1 SWOT-analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 7.1 SWOT-analyse Maak een SWOT-analyse volgens in hoofdstuk 7 beschreven stappenplan. Identificeer op basis van de informatie uit de brancheanalyse en de omgevingsanalyse de 7 belangrijkste externe issues voor de onderneming en confronteer deze met de belangrijkste sterktes en zwaktes die je hebt afgeleid uit de interne analyse van hoofdstuk 1, 3, 4 en 5. Gebruik daartoe de confrontatiematrix. Geef ook een toelichting op de dan(!) door jouw gevonden kansen en bedreigingen. Vat deze confrontatie- matrix samen en check of de conclusies in lijn liggen met de externe en interne analyses die in een eerder stadium zijn gemaakt. Check deze kansen en bedreigingen met de in hoofdstuk 6 gemaakte forecast voor de onderneming voor het lopende boekjaar en het komende boekjaar.

Opdracht 8.1 Conclusies trekken © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 8.1 Conclusies trekken Trek op basis van de voorgaande opdrachten de belangrijkste conclusies en vat deze samen in een doorlopend verhaal. Wees gestructureerd, helder en duidelijk.

Opdracht 8.2 Professioneel beleggingsadvies © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 8.2 Professioneel beleggingsadvies Schrijf een professioneel beleggingsadvies voor deze onderneming. Ga dieper in op het aandeel en gebruik daarvoor de vele beleggingskengetallen. Ga ook in op de afweging risico/rendement. Betrek een beursgenoteerde concurrent in de vergelijking. Maak bij het advies onderscheid tussen de korte termijn (ultimo lopend boekjaar) en de wat langere termijn (ultimo komend boekjaar). Gebruik zowel de fundamentele als de technische analyse. Beargumenteer waarom je komt tot een BUY/HOLD/SELL advies. Ben je geïnteresseerd in opties? Bedenk dan een interessante optieconstructie op het aandeel.

Opdracht 8.3 Inleiding schrijven © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 8.3 Inleiding schrijven Schrijf de inleiding bij de integrale bedrijfsanalyse. Zorg er voor dat de inleiding de lezer aanzet tot het kennis nemen van de inhoud. De inleiding moet bovendien duidelijk structureren hoe het rapport is opgebouwd. Een derde functie van een inleiding is het informeren van een potentiële lezer. Kortom een goede inleiding motiveert, structureert en informeert.

Opdracht 8.4 Samenvatting schrijven © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 8.4 Samenvatting schrijven Schrijf een executive summary. Een samenvatting van het rapport in de Engelse taal die in een doorlopend verhaal de belangrijkste wetenswaardigheden – conclusies – nog eens op een creatieve wijze naar voren brengt.  

Opdracht 8.5 Powerpointpresentatie © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 8.5 Powerpointpresentatie Maak naar aanleiding van het rapport Integrale bedrijfsanalyse een creatieve presentatie met behulp van Powerpoint, Prezi of Flash.

Opdracht 8.6 Internetsite maken © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Opdracht 8.6 Internetsite maken Maak naar aanleiding van alle voorgaande opdrachten een informatie site over de onderneming voor op internet.

Toelichting op opdrachten

Stakeholders Stakeholders Snel, goed, goedkoop & gemakkelijk Vertrouwen, omzet, winst, groei Klanten Stakeholders Stakeholder’s behoeften (wensen en behoeften) Doel, zorg, vaardigheden, beloning Legaal, rechtvaardig, veilig, transparantie Rendement, waardering, informatie, vertrouwen, winst Kennis, kunde, ervaring, vaardigheden (hoofd & hart) Vergunningen, jurisdictie, transparantie, advies Kapitaal, krediet, risico, support Werknemers Toeleveranciers Maatschappij Aandeelhouders Stakeholder’s bijdrage (behoeften van de organisatie)

Niveau van betokkenheid Krachtenveldanalyse hoog Mate van macht C hou ze tevreden D key players A minimale inspanning B hou ze op de hoogte laag laag Niveau van betokkenheid hoog

Ashridge mission model © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Ashridge mission model

Dupontchart © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.12 Portfolio analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.13 Bedrijfstaklevenscyclus © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

2.1 Afnemersmacht © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

Demografische, sociaal-culturele omgevingsfactoren 3.6 Omgevingsanalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Economische factoren en herstructurering Financiële markten Arbeidsmarkten Concurrentie Financieel beleid Arbeidsmarktbeleid Forecasting Marketingbeleid Demografie De onderneming Overheidsinvloed (lobbying) Demografische, sociaal-culturele omgevingsfactoren Inkooppolitiek R&D-beleid Milieubeleid Sociaal-cultureel Toeleveranciers Milieu Technologie

3.8 Beleggingskengetallen

3.10 Omzet- en winstanalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

4.4 Totaal risico © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

4.4 Risicoprofiel © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.17 Cross over techniek dead cross golden cross © 2014 Integrale bedrijfsanalyse dead cross golden cross Bron: http://www.usfunds.com/investor-library/frank-talk/done28099t-miss-this-golden-cross-in-resources/#.U8OH2Pl_s1J

3.18 Indicatoren © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Bear market hoge volatiliteit omkeerpatronen golden cross indicator Bron: http://www.beurs.com/2013/07/03/een-grafiek-om-van-te-houden-zoveel-positieve-signalen/26275

3.4 Activiteit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.4 Activiteit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.5 Werknemerscijfers © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.3 Rentabiliteit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

Bron: Het Financieele Dagblad mei 2006 © 2014 Integrale bedrijfsanalyse 4.2 Bedrijfsrisico Een hoge operationele hefboomfactor door hoge vaste kosten Bron: Het Financieele Dagblad mei 2006

4.3 Financieel risico © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

Bron: Het Financieele Dagblad mei 2014 5.1 Groeimanagement © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Bron: Het Financieele Dagblad mei 2014

Bron: Het Financieele Dagblad mei 2014 5.1 Groeimanagement Bron: Het Financieele Dagblad mei 2014

Original Equipment Manufacturers © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Co-designer Ik wil…. schoenen HOLLOW COMPANY JOBBERS SUPPLIERS entertainment frisdrank Main supplier Original Equipment Manufacturers condooms C o n s u m e r s hamburger hotel kleding bier auto zorg hypotheek software Steeds verdergaande samenwerking en outsourcing Co-maker

Tabel 5.3 Groeiroutes van de organisatie Autonoom Samenwerking Overnemen Marktpenetratie Route 1.1 Route 2.1 Route 3.1 Marktontwikkeling Route 1.2 Route 2.2 Route 3.2 Productontwikkeling Route 1.3 Route 2.3 Route 3.3 Diversificatie Route 1.4 Route 2.4 Route 3.4 Verticale integratie Route 1.5 Route 2.5 Route 3.5 toegepaste groeiroutes voorbeelden

6.1 Masterbudget 1. Doelstellingen organisatie 3. Investeringsplan © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Operationeel 1. Doelstellingen organisatie 3. Investeringsplan 2. Verkoopplan 4. Voorraadplan 5. Productieplan 6. Productiecapaci- teitsplan 7. Inkoopplan 8. Personeelsplan 9. Doorbelasting overheadkosten Financieel 10. Verwachte financiële situatie 11. Liquiditeitsbegroting (liquiditeit) 12. Balans (solvabiliteit) 13. V & W-rekening (rentabiliteit)

6.1 Forecasting © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

7.1 SWOT-analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

8.1 Conclusie © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Naar binnen vertalen Naar buiten kijken interne oriëntatie externe Discussie: Is deze “lemniscaatbeweging” voldoende in beeld bij de organisatie?

? 8.2 Beleggersadvies © 2014 Integrale bedrijfsanalyse extra rendement extra risico

3.1 Solvabiliteit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.2 Liquiditeit © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

3.9 Omzetanalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

Risicomanagementstrategie: © 2014 Integrale bedrijfsanalyse impact 5 10 15 20 25 4 8 12 16 3 6 9 2 1 kans Risicomanagementstrategie: accepteren reduceren overdragen vermijden Ga naar voorbeeld RAI

3.15 Trendanalyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Bron: http://www.optietrading.com/wp-content/uploads/2014/05/aex-kwartier8.png

3.16 Koerspatronen © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Bron: http://www.beurs.com/2013/07/03/een-grafiek-om-van-te-houden-zoveel-positieve-signalen/26275

4.1 Commercieel risico © 2014 Integrale bedrijfsanalyse

Specifieke taakomgeving © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Potentiële concurrenten Vakbonden Andere personen of organisaties Concurrenten Leveranciers van -grondstoffen -hulpstoffen -componenten -kapitaalgoederen -knowhow Bedrijf Distributiekanalen Consumenten Leveranciers van substituut-producten Vermogens-verschaffers

Risicomanagement bij RAI © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Risicomanagement bij RAI Bron: RAI jaarverslag 2013, p. 78

Competenties Bekwaamheden Vaardigheden/Attitude Luisteren © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Bekwaamheden Luisteren Participeren Communiceren Analyseren Argumenteren Redeneren Rekenen Rapporteren Adviseren Vaardigheden/Attitude Mens- en resultaatgericht Dynamisch en flexibel Enthousiast / gedreven Communicatief vaardig Opzetten/beheren van financiële systemen Gevoel voor belangrijke gebeurtenissen Omgevingsbewustheid

© 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur

© 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H1 Profiel Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: Inleiding. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: Vermogensmarkt en ondernemingswaarde. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Alblas, G. en Wijsman, E. (2013). Gedrag in organisaties. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Jägers, H.P.M., Jansen, W., Coun, M. en Man, H. de (1998). De structuur van de organisatie (2). Utrecht/Heerlen, Lemma/OU. Frambach, R. en Nijssen, E. (2013). Marketingstrategie. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Johnson, G. & Scholes, K. & Whittington, R. (2008). Exploring Corporate Strategy. London, Prentice Hall. De Jong, H.W. (1989). Dynamische markttheorie. Leiden, Stenfert Kroese. Weggeman, M. (2008). Leidinggeven aan professionals. Deventer, Kluwer. Keuning, E. en Eppink, D.J. (2012) Management en Organisatie, Groningen, Stenfert Kroese Cameron, K.S. & Quinn,R.E. (2011). Onderzoeken en veranderen van organisatie-cultuur, Den Haag, Academic Service. Campbell, A. & Young, S. (1991), Creating a Sense of Mission, in: Long Range Planning, jaargan 24, p. 10-20.

Literatuur H2 Branche analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H2 Branche analyse Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: De financiële omgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Porter, M. (1991). Concurrentievoordeel. Amsterdam/Antwerpen, Veen. Porter, M. (1987).Concurrentiestrategie Amsterdam, Sijthof. Marijs, A.J. en Hulleman, W. (2011) Meso-economie en bedrijfsomgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Marijs, A.J. en Hulleman, W. (2011) Macro-economische ontwikkelingen en bedrijfsomgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers. De Jong, H.W. (1989). Dynamische markttheorie. Leiden, Stenfert Kroese. Matthijssens, P. Vandenbempt, K en Martens, R. (1998). Concurrentiestrategie en marktdynamiek. Deventer, Kluwer. Nederlof, H.P. (red),(1997). Markttheorie, Utrecht/Heerlen, Lemma/OU. Douma, S. (2007).Ondernemingsstrategie. Deventer, Kluwer. Frambach, R. en Nijssen, E. (2013) Marketingstrategie. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Bos, R. ten, en Ham, M.A.J.W. van der (2012) De Manager. Den Haag, Reed Business Information Treacy, M en Wiersema, F. (2010). De discipline van Marktleiders. Deventer, Scriptum.

Literatuur H3 Fundamentele analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H3 Fundamentele analyse Heezen, A.W.W. (2012). Bedrijfseconomie voor het besturen van organisaties. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: De financiële omgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: Beslissingen en planning. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: Vermogensmarkt en ondernemingswaarde. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Vecht, J.M., Wel, F. van der, en Slot, R. Zicht op cijfers. Leiden, Stenfert Kroese. Boer, P. de, Koetzier, W. en Brouwers, M.P. (2011). Basisboek bedrijfseconomie. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Verhage, B. (2013). Grondslagen van de marketing. Groningen, Stenfert Kroese.

Literatuur H3 Bedrijfstaklevenscyclus © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H3 Bedrijfstaklevenscyclus De Jong, H.W. (1989). Dynamische markttheorie. Leiden, Stenfert Kroese. Marijs, A.J. en Hulleman, W. (2011). Meso-economie en bedrijfsomgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers.

Literatuur H3 Technische analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H3 Technische analyse Ammeraal, T. en Heezen, A.W.W. (2010). De financiële functie: Beleggingen. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Geels, H.J. (2011). Beleggen met Technische Analyse. Groningen, Wolters-Noordhoff. Ahrens, M.M. en Theeuwes, S. (1993). Technische Analyse in Theorie en Praktijk. Maastricht.

Literatuur H4 Risicomanagement © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H4 Risicomanagement Ammeraal, T. en Heezen, A.W.W. (2014). De financiële functie: Risicobeheer. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: Vermogensmarkten ondernemingswaarde. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Duffhues, P.J.W. (2006). Ondernemingsfinanciering en vermogensmarkten. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Dorsman, A.B. en Hilst, J. van der, (2011). Vlottend financieel management. Analyse en planning. Deventer, Kluwer. Buijs, A. (2012). Statistiek om mee te werken. Houten, EPN. Collier P.M., Berry A.J. en Burkse, G.T. (2007). Risk and Management Accounting,Amsterdam, Elsevier. Woods, M., Kajüter, P. en Linsley, P. (2007). International Risk Management,Amsterdam, Elsevier. Claassen, U. (2009). Handboek Risicomanagement, Deventer, Kluwer

Literatuur H5 Groeimanagement © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H5 Groeimanagement Verhage, B. (2013). Grondslagen van de marketing. Groningen, Noordhoff uitgevers. Ansoff, H.I. (1965). Corporate Strategy, McGraw-Hill. Johnson, G. & Scholes, K. , Whittington, R. (2011). Exploring Corporate Strategy. London, Prentice Hall. Duijn, J.J. van, Kat, H.M. en Langendijk, H.P.A.J. (1992) Fusies en overnames. Schoonhoven, Academic Service. Eppink, D.J. en Bossink, B.A.G. (2004). Strategie in drie, Amsterdam, Prentice Hall Aken, J.E. van (2004). Strategievorming en organisatiestructurering. Harvard Business Review. (2001). Thema Harvard Business Review over Groeistrategieën. Veldman (red.) (2009). Strategie en Management. Groningen, Noordhoff Uitgevers

Literatuur H6 Forecasting © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H6 Forecasting Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2010). De financiële functie: De financiële omgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Heezen, A.W.W. en Ammeraal, T. (2014). De financiële functie: beslissingen en planning. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Verhage, B. (2013). Grondslagen van de marketing. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Boer, P. de, Koetzier, W.en Brouwers, M.P. (2011) Basisboek bedrijfseconomie. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Atkinson, A.A., Kaplan, R.S. en Young, S.M.S. (2011). Management Accouting. Pearson Education.

Literatuur H7 SWOT-analyse © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H7 SWOT-analyse Frambach, R. en Nijssen, E. (2013). Marketingstrategie. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Matthijssens, P. en Martens, R. (1998). Concurrentiestrategieen marktdynamiek. Deventer, Kluwer. Verhage, B. (2013). Grondslagen van de marketing. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Johnson, G. & Scholes, K., Whittington, R. (2011). Exploring Corporate Strategy. London, Prentice-Hall. Marijs, A.J. en Hulleman, W. (2011). Meso-economie en bedrijfsomgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Marijs, A.J. en Hulleman, W. (2013). Macro-economische ontwikkelingen en bedrijfsomgeving. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Santema, S., Rijt, J. van der (2002). Marketingplanning, Deventer, Kluwer Rustenburg, G. e.a. (2011). Strategische en operationele marketingplanning. Groningen, Noordhoff Uitgevers.

Literatuur H8 Conclusies © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Literatuur H8 Conclusies Hogeweg, R., (2008). Een goed rapport. Aanwijzingen voor de uiterlijke verzorging van rapporten, scripties en verslagen. Zutphen, Thieme. Hoogland, W. en Dik, R.J. (2010). Rapport over rapporteren. Groningen, Noordhoff Uitgevers. Frijlink, H. (2013). Professionele bedrijfscommunicatie. Groningen, Noordhoff Uitgevers.

Links Algemeen www.aex.nl www.iex.nl www.fd.nl www.dft.nl www.oclc.org © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Links Algemeen www.aex.nl www.iex.nl www.fd.nl www.dft.nl www.oclc.org www.cpb.nl www.cbs.nl www.eurobench.com www.analist.nl Overige www.investtech.com www.tostrams.nl www.bigcharts.com www.stockselector.com www.yahoo.com www.fortune.com www.forbes.com www.wsj.com www.dnb.nl www.ecb.de www.bank-info.nl www.beursgorilla.nl Technische analyse www.behr.nl www.debeurs.nl www.iex.nl www.bcinvestments.net www.investorhome.com www.eurobench.com www.adnbeursanalyse.nl www.fd.nl www.nl.investing.com www.technische-analyse.startpagina.nl

Analyseren Analyseert een situatie in een organisatie © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Analyseert een situatie in een organisatie Signaleert en herkent een probleem Analyseert redelijk ingewikkelde vraagstukken vanuit een financiële optiek, en kan op een heldere en realistische wijze, van verschillende niveau’s, daarin adviseren Onderzoekt het probleem en verzamelt informatie over achtergronden en oorzaken Voert een SWOT-analyse uit

Omgevingsbewustheid Signaleert ontwikkelingen © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Signaleert ontwikkelingen Vormt zich een beeld van de organisatie in de omgeving: ziet kansen en bedreigingen Beoordeelt externe issues op belang organisatie Kent de actuele nieuwsonderwerpen die van belang zijn voor het functiegebied Kent de sterkten en zwakten van de organisatie: kwantitatief en kwalitatief Ontwikkelt een antennefunctie voor activiteiten in en buiten de organisatie

Communiceren Communiceert intern © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Communiceert intern Presenteert ideeën en feiten en maakt hierbij gebruik van diverse middelen Stelt ideeën en meningen in begrijpelijke en correcte taal op schrift Schrijft onderzoeksverslagen en rapporten Brengt op het juiste moment, met de juiste middelen, de juiste boodschap naar buiten Formuleert een voorstel of besluit helder en compleet

Communicatiefvermogen © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Communiceert ontwikkelingen binnen de organisatie naar de omgeving Is continu alert op interne ontwikkelingen en op wensen en behoeften uit de omgeving inzake informatie Brengt op het juiste moment, met de juiste middelen, de juiste boodschap naar buiten. Presenteert zich zoals de organisatie bij het uitvoeren van centrale activiteiten gezien wil worden door de buitenwereld

Argumenteren © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Leeft zich optimaal in de noodzakelijke bedrijfsvoering in en kan daardoor in een helder betoog de essentie weergeven van de ‘sein’-situatie en de ‘soll’-situatie Stelt logisch en methodisch vast waar de bedrijfsvoering kan worden verbeterd en bepaalt evenzo de oorzaak van het achterblijven ervan Legt verbanden tussen verschillende informaties uit allerlei bronnen ten behoeve van de analyse van de bedrijfsvoering Legt uit waarom onder feitelijke omstandigheden een ideaal lijkend plan toch niet realistisch en haalbaar is

Adviseren © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Kan verschillende belangen en afwegingen analyseren, verwoorden en beargumenteren Weegt in een gegeven situatie belangen en standpunten tegen elkaar af en zet deze om naar een individueel of gezamenlijk advies Kan consequenties verwoorden en beargumenteren, past juiste adviesmethodiek toe bij problemen Blijft rustig onder kritiek, houdt alternatieven open, kan afstand nemen/houden Legt uit waarom onder feitelijke omstandigheden een ideaal lijkend plan toch niet realistisch en haalbaar is

Gebruiksaanwijzing Start © 2014 Integrale bedrijfsanalyse Welkom bij deze presentatie van De financiële functie: Integrale bedrijfsanalyse. De presentatie geeft een uitgebreid beeld van de opbouw van het boek, de opdrachten en de voorbeelden daarbij. Door op het onderwerp met hyperlink te klikken gaat u naar het volgende item. De hyperlink in de titel brengt u een stap terug in de presentatie. Onderstreepte begrippen brengen u naar de betreffende onderwerpen. De volgende figuren worden gebruikt: geeft literatuurverwijzingen terug naar het hoofdmenu link naar website weblectures Start