UA Andragogiek Centrum voor Andragogiek, UA Attestuitreiking Basisopleiding Schoolbeleid Onderwijs als gemeenschapsopbouw Antwerpen, 1 juni 2007 Jacques Haers SJ
Een belangrijk en soms verwaarloosd aspect van het schoolgebeuren is zijn gemeenschapsopbouwend karakter. 1. Passief: scholen zijn maatschappelijk ingebed en communiteitsgebonden. 2. Effecten: binnen scholen ontstaan vriendenkringen en netwerken. 3. Bewuste actieve keuze: scholen als “laboratorium” voor gemeenschapsopbouw en duurzaam en respectvol samenleven.
De uitdagingen voor jonge mensen vandaag: samenwerken en samenleven. Dit zijn hun “tekenen des tijds”, ook als hoop. 1. Relationele werkelijkheid: interreligieus, intercultureel, oorlog en geweld, globalisering, milieu. 2. Relationele waarden: privatisering, sociale rechtvaardigheid, (christelijke) religie. 3. Hermeneutiek van de samenwerking: wetenschappen en wereldbeelden, transdisciplinariteit, teamwerk. 4. De concrete wereld van de speelplaats: samleven met “anderen” en de verleiding tot het ghetto.
Om zo’n gemeenschapsbenadering te ontwikkelen en af te stappen van een op individuen (op competitief en niet collaboratief handelen) gericht onderwijs zijn heel belangrijk: een relationele ontologie met aandacht voor gesprek relationeel constructionisme en emergentie gemeenschappelijke onderscheiding en geloften teamwork, transdisciplinariteit en netwerkverbanden de kunst verstaan van de “grensruimtes” … … met daarin een bijzondere aandacht voor de “armen” transculturaliteit, interreligiositeit
De verschillende actoren binnen een schoolgemeenschap: leraars, leerlingen, directie, ouders, oud-leerlingen, inrichtende macht, anderen. Waar liggen de knooppunten voor gemeenschapsopbouw? Wie zijn diegenen die gemeenschapsopbouw bevorderen? Welke metaforen hanteren wij: klaslokaal of speelplaats? Welke zijn de gesprekshiërarchiën? Vakinhouden met een “gemeenschapsopbouwende” ondertoon Wie behartigt de gemeenschapsopbouw en wie wijst op de moeilijkheden tot gemeenschapsopbouw? De rol van vakken als religie en godsdienst
Als “laboratoria” voor samenleven en gemeenschapsopbouw geven de scholen de toon aan voor onze toekomstige samenleving.