en verantwoord beleggen PGB en verantwoord beleggen Dirk Wieman PGB en verantwoord beleggen GBF/PGB oktober 2008

Agenda PGB en verantwoord beleggen omgeving (intern/extern) PGB-raamwerk thema beleggingen: Threadneedle - mandaat

Omgeving PGB en verantwoord beleggen Intern Extern deelnemers verzoeken tot integratie van ‘verantwoord beleggen’ in het beleggingsproces TV-programma ‘Zembla’ speelde rol in toegenomen bewustwording overtuiging dat rendement verantwoord beleggen ≥ rendement traditioneel beleggen commissielid rapport ‘De gearriveerde toekomst’ klimaatverandering traditionele energiebronnen niet onbeperkt hoog ontwikkelde samenleving …

PGB-raamwerk (1) PGB en verantwoord beleggen Belangrijkste taak pensioenfonds: het uitkeren van een pensioen met het liefst een volledige toeslag (lees indexatie) overtuiging rendement verantwoord beleggen ≥ rendement traditioneel beleggen 1 + 2 leidt tot conclusie dat ‘V.B.’ zin heeft vraag: hoe kan een organisatie als GBF* ‘verantwoord beleggen’ integreren in haar beleggingsproces * GBF is de uitvoeringsorganisatie voor PGB

PGB-raamwerk (2) PGB en verantwoord beleggen Gebaseerd op: ‘Corporate Governance’ in het algemeen 10 VN ‘global compact principles’ thema beleggingen implementatie datum 1 januari 2009

PGB-raamwerk (3) PGB en verantwoord beleggen Corporate Governance (CG) is het op een verantwoorde manier besturen van een (beursgenoteerde) onderneming. Denk hierbij aan o.a.: waarborgen onafhankelijk toezicht; transparant besturen van een onderneming; verantwoording afleggen aan en onderhouden van een goede relatie met aandeelhouders; eisen t.a.v. verslaglegging, beloningssysteem directie, maatschappelijke verantwoordelijkheid, stemrecht aandeelhouders en kwaliteit van de ondernemingsleiding. In de Nederlandse code voor CG staat dat pensioenfondsen gebruik moeten maken van hun rechten als aandeelhouder en daar verslag van moeten doen.

PGB-raamwerk (4) PGB en verantwoord beleggen PGB onderschrijft het belang van CG en is, voor zover haar schaalgrootte het toelaat, actief op dat gebied. PGB heeft haar beleid langs de volgende 3 sporen uitgezet: Stemmen op aandeelhoudersvergaderingen zelf aanwezig zijn bij de AVA’s van een selectie van Nederlandse ondernemingen; vertegenwoordiging door collega-pensioenfondsen op de resterende Nederlandse AVA’s (nb vooraf discussie over het stembeleid); Riskmetrics-vertegenwoordiging voor AVA’s van Europese ondernemingen: o.b.v. de belangen van institutionele beleggers wordt door Riskmetrics een zgn. ‘proxy-voting-beleid’ opgesteld. Recent in de belangstelling staan onderwerpen als beloningsbeleid en ESG-kwesties.

PGB-raamwerk (5) PGB en verantwoord beleggen 2. Proberen een dialoog aan te gaan met ondernemingen via deelname aan ‘de stichting het Governance Platform’. Samen met andere Nederlandse pensioenfondsen wordt opgetreden als gesprekspartner voor Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. 3. Participatie in juridische procedures tegen ondernemingen die wet- en regelgeving overtreden en waarvan PGB aandelen heeft. Denk bijv. aan deelname in zgn. ‘class actions’.

De 10 VN-principles PGB en verantwoord beleggen Mensenrechten Principle 1: ondersteunen en onderschrijven van internationaal geaccepteerde mensenrechten; Principle 2: voorkomen medeplichtigheid bij schenden van mensenrechten. Arbeidsstandaarden Principle 3: erkennen en ondersteunen van vrijheid van vereniging (vakbondsrechten) en het voeren van collectieve onderhandelingen; Principle 4: beëindigen of afschaffen van gedwongen arbeid (slavenarbeid); Principle 5: beëindigen of afschaffen van kinderarbeid; Principle 6: beëindigen of afschaffen van discriminatie op de werkvloer.

De 10 VN-principles PGB en verantwoord beleggen Omgeving Principle 7: ondernemingen moeten voorzorgsmaatregelen treffen met betrekking tot milieurisico's; Principle 8: onderneem initiatieven tot het bevorderen van een grotere milieuverantwoordelijkheid; Principle 9: bemoedig de ontwikkeling en verspreiding van milieuvriendelijke technologieën. Anti-Corruptie Principle 10: ondernemingen moeten elke vorm van corruptie bestrijden, inclusief afpersing en omkoping.

PGB-raamwerk (6) PGB en verantwoord beleggen De 10 VN-principles plus controversiële wapens als anti-persoons mijnen en clusterwapens gebaseerd op deze principles “screenen” van de PGB portefeuille ‘non-compliant companies’ worden uitgesloten DSR (Dutch Sustainability Research) verzorgt non-compliant lijst

PGB-raamwerk (7) PGB en verantwoord beleggen Implicaties van non-compliant lijst: MSCI world developed markets: totaal: 1.750 entities non-compliant: 32 MSCI world developing markets: totaal: 750 entities non-compliant: 30 Source: DSR

PGB-raamwerk (8) PGB en verantwoord beleggen Verdere implicaties: externe managers: ‘customized benchmarks’ beleggingsfondsen worden uitgesloten ‘futures’ worden uitgesloten

Thema beleggingen (1) PGB en verantwoord beleggen In de normportefeuille 2008 wordt 2% opgenomen voor verantwoorde beleggingen: vastrentende waarden : 39% aandelen : 43% onroerend goed : 8% grondstoffen : 4% (2 + 2%) commodities : 3% hedgefunds : 2% liquiditeiten : 1%

Thema beleggingen (2) PGB en verantwoord beleggen Thema’s: elektriciteitsverbruik uit hernieuwbare bronnen (solar, wind) micro-financiering onroerend goed omgeving (water, afval, CO2-reductie)

PGB en verantwoord beleggen Thema beleggingen (3) € 60 mln Threadneedle mandaat: Absoluut rendement  ‘kostprijs’ verplichtingen is ‘20-30 jaar swaprate’ plus inflatie, waarbij inflatie = indexatie positieve ‘screening’ gebaseerd op: omgeving additionele ‘screening’ gebaseerd op: mensenrechten kinderarbeid corruptie

Thema beleggingen (4) PGB en verantwoord beleggen Threadneedle mandaat: benchmark: MSCI world free portefeuille rendement: euribor (eonias) plus µ (alpha) backtests: µ ≈ + 4,5% per jaar Extra: absoluut rendement gedreven beleggingen ondersteunen het uiteindelijke doel van een pensioenfonds. Dit mandaat is derhalve gestructureerd om een absoluut rendement te generen. Naast deze belegging voldoen ook andere nieuwe soorten van beleggingen aan deze doelstelling. Denk aan infrastructuur en ‘hedgefund of funds’.