Toekomstverkenning agrarische sector Landelijk Noord 05/04/2017 Toekomstverkenning agrarische sector Landelijk Noord Zunderdorp, 2 december 2008

Probleemstelling 05/04/2017 Hoe staan de huidige agrarische bedrijven in het gebied Landelijk Noord er voor? Welke ontwikkelingen zullen de betreffende bedrijven naar verwachting de komende 10 à 15 jaar doormaken, rekening houdend met diverse toekomstscenario’s? Wat zijn de kansen en bedreigingen voor de betrokken ondernemers om, al dan niet in gezamenlijkheid, op die ontwikkelingen in te spelen?

Werkwijze Structuur agrarische sector Landelijk Noord in beeld gebracht, o.a. m.b.v. de Landbouwtelling van het CBS Ook gekeken naar ontwikkelingen in de afgelopen 5 jaar Ontwikkelingen afgezet tegen Waterland als geheel en het hele Hollands-Utrechtse weidegebied Interviews gehouden met gebiedsexperts

Structuurkenmerken Landelijk Noord 05/04/2017 Omvang ongeveer 1300 hectare grasland in 2007 50 landbouwbedrijven, waarvan 16 melkvee-, 11 grasland- , 21 graasdier- en 2 overige bedrijven. 70% hoofdberoep. Gemiddelde leeftijd ondernemers 55 jaar; 20 % bedrijven met een opvolger (geregistreerd bij ondernemers ouder dan 55 jaar) 1100 melkkoeien, 1400 overige runderen en 3000 schapen Melkveehouderijbedrijven in omvang vergelijkbaar met Waterland en Hollands-Utrechts weidegebied (gemiddeld 63, 67 en 62 koeien)

Structuurkenmerken Landelijk Noord (2) 05/04/2017 Melkveehouderij: gemiddelde bedrijfsoppervlakte 48 hectare met 63 melkkoeien Gemiddeld 420.000 liter melk per bedrijf; 7000 kg melk per koe 60 % bedrijven doen aan verbrede landbouw 80% bedrijven daarvan doen aan agrarisch natuurbeheer 3 zorgboerderijen in 2005

Structuurkenmerken Landelijk Noord (3) In de periode 2002 -2007 is het aantal bedrijven in Landelijk Noord iets gedaald (van 54 naar 50). Wel relatief meer terugloop in Waterland en landelijk. Aantal melkkoeien en quotum in Landelijk Noord ongeveer gelijk gebleven Aantal overige graasdierbedrijven gestegen Aantal schapen afgenomen (-14%) en overige runderen toegenomen (+6%).

Structuurkenmerken Zunderdorp (2007) 14 bedrijven, Ondernemers gemiddeld 55 jaar oud, 30 % opvolgers Totaal 511 hectare 14 graasdierbedrijven, waarvan 5 melkvee-, 2 graasdier- en 7 overige graasdierbedrijven. 11 bedrijven met verbreding: agrarisch natuurbeheer (10), huisverkoop, zorg, energie Toekomstpotentieel: > 100 nge: 5, waarvan 4 melkveebedrijven 50 > x > 100 nge: 3, waarvan 1 melkveebedrijf < 50 nge: 6, waarvan 0 melkveebedrijven

Strategieën voor melkveehouders 05/04/2017 Schaalvergroting Verdieping (meer toegevoegde waarde per product, o.a. streekproducten) Verbreding (natuur- en landschapsbeheer, recreatie en recreatieve toegankelijkheid) Mogelijkheden verschillen per plaats van het bedrijf in het gebied Combinaties mogelijk per bedrijf

Mogelijke vormen van ‘Veenweidenlandbouw’ 05/04/2017 (Wereld-)marktlandbouw zonder subsidies Stads- of landschapslandbouw (nadruk op groene en blauwe diensten) Natuurlandbouw Megabedrijven (nog) geen optie in Veenweiden? Stimulansen nodig voor (systeem-)innovaties, groen/blauwe diensten, natuur/milieu, bedrijfsovername

Naar nieuwe vormen van samenwerking Grond wel/niet in eigendom (erfpacht, grondbank) Samenwerking tussen ondernemers Samenwerking tussen ketenpartijen (streekproducten) Zorglandbouw Gebiedscontracten (bijvoorbeeld rond groene en blauwe diensten) Gebiedsfondsen (financiële bijdrage burgers aan natuur -en landschapsonderhoud door boeren)

Conclusies Landelijk Noord kent relatief perspectiefvolle agrarische sector, verschilt wel per deelgebied Gewenste schaalvergroting dus mogelijk Inzetten op toenemende verbreding Sector kan gebied heel goed open en groen houden.

Aanbevelingen 05/04/2017 Sluit als boeren Veenweidepact af met gemeente en andere betrokkenen (SBB/Waterschap/Dorpsraad) om gebied open en groen te houden. Maak afspraken voor periode van 15 tot 20 jaar, ook over natuurbeheer. Vraag als Dorpsraad en boeren aan gemeente om WVG toe te passen bij grondaankoop en grondgebruik te bestemmen voor agrarisch gebruik Vraag aan gemeente om grondbank Laag-Holland actief te gebruiken Start als boeren vrijwillig kavelruilproject om structuur agrarische sector verder te versterken. Verleas eventueel onderling de melk. Zet als Dorpsraad en boeren in op een gemeentelijke stimulerings-regeling voor groen-blauwe diensten, inclusief recreatie bij de boer. Dring als Dorpsraad en boeren bij gemeente aan op een duidelijk en herkenbaar beleid voor vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen.