Ontwikkeling van het Vraagprofiel Instrument Jan Bijstra RENN4

Het Vraagprofiel Instrument (VPI): is ontwikkeld door Pi7, een landelijk ontwikkel- en onderzoeksconsortium, i.c. door RENN4 en Pi Leiden. is een handreiking vanuit het Referentiekader Passend Onderwijs. is gesubsidieerd door het infopunt Passend Onderwijs. wordt gedigitaliseerd en komt beschikbaar via webportal (zomer 2013). Subsidie: PO Raad.

Het Vraagprofiel Instrument (VPI): is een vragenlijst die bedoeld is om toewijzingen van extra ondersteuning aan leerlingen inhoudelijk te onderbouwen. levert daarmee bouwstenen om toekenning van middelen te beargumenteren. is geen financieel beslisinstrument in de zin van: de uitkomst is A en dat kost 3.000 euro. kent een aantal versies: VPI PO/VO (gereed); VPI MBO (gereed, maar nog zonder normen); VPI ouders (gereed); VPI leerling (in ontwikkeling); VPI VVE (in de planning??).

Oorspronkelijke vraag: “Maak iets ter vervanging van de huidige indicatiesystematiek in het speciaal onderwijs” Uitkomst indicatieprocedure biedt geen handvatten hoe te handelen. Het alles-of-niets principe leidt ertoe dat de rugzak voor sommige leerlingen te royaal is gevuld en voor andere leerlingen te krap. Indicatiesystematiek nodigt uit tot strategisch aanvraaggedrag van scholen (rapportage Onderwijsinspectie, 2007). Indicatiesystematiek draagt bij aan de “psychiatrisering” van de maatschappij.

Oorspronkelijke vraag is verbreed: “Maak het geschikt voor Passend Onderwijs” Het systeem van drie toegangsdeuren (PCL, RVC, CvI) is ondoorzichtig voor ouders/hulpverleners/scholen. Het is niet altijd duidelijk waar de scheidslijn ligt tussen toewijzing naar SBO en Leerwegondersteuning / Praktijkonderwijs enerzijds en het speciaal onderwijs anderzijds.

Kortom: Maak een handelingsgericht instrument. Maak het geschikt om te gebruiken voor alle leerlingen die nu worden voorgedragen voor CvI (cluster 3 en 4), PCL en RVC. Maak één instrument dat geschikt is voor gebruik in PO/VO. Zorg voor een theoretisch fundament en bouw ervaringskennis in vanuit het onderwijsveld.

Het VPI in het kort 1 Een vragenlijst van maximaal 90 aan te vinken vragen. Drie delen: Op welke gebieden en in hoeverre heeft een leerling extra ondersteuning nodig in vergelijking met zijn/haar klasgenoten? Met welke extra ondersteuningshandelingen kan de school/leraar/docent de leerling verder helpen? Enkele vragen naar beschermende factoren en de ingeschatte noodzaak van ondersteuning buiten de klas.

Het VPI in het kort 2 In principe vult de leraar/docent het VPI in. Maar ook mogelijk: invullen door (bijvoorbeeld) IB-er of mentor op basis van informatie van de leraar/docent….. gezamenlijk invullen….. meerdere keren invullen (bijvoorbeeld een combibaan of meerdere docenten)….. Het VPI resulteert in een profiel: een overzicht van de ruwe scores en een vergelijking met normscores.

Welke gebieden wilt u invullen? Deel 1: negen categorieën Op welke gebieden en in hoeverre heeft een leerling extra ondersteuning nodig in vergelijking met zijn/haar klasgenoten? Welke gebieden wilt u invullen? Emoties en persoonskenmerken Omgaan met anderen Praktische redzaamheid Voorwaarden om te kunnen leren Taal en spraak Leerontwikkeling Denken Lichamelijke ontwikkeling Stage (alleen voor V(S)O leerlingen die stage lopen)

Vijf à zes vragen per gebied Emoties en persoonskenmerken Omgaan met anderen Voorwaarden om te kunnen leren Leerontwikkeling Denken Lichamelijke ontwikkeling Vijf à zes vragen per gebied

VOORWAARDEN OM TE KUNNEN LEREN Vierpuntsschaal van ‘geen’ tot denkstappen nemen, redeneren, omgaan met vragen stellen, aanpakken van werk, openstaan voor andere denkstrategieën VOORWAARDEN OM TE KUNNEN LEREN Manier van leren Informatieverwerking Taakgerichtheid, concentratie, werktempo Zelfstandigheid Toepassen van kennis Plannen van taken Vierpuntsschaal van ‘geen’ tot ‘zeer veel’ ondersteuning nodig

OMGAAN MET ANDEREN Omgaan met leeftijdgenoten: in de klas samenwerken met klasgenoten, openstaan voor anderen, profileren in een subgroep OMGAAN MET ANDEREN Omgaan met leeftijdgenoten: in de klas Omgaan met leeftijdgenoten: vrije situaties Omgaan met eigen leraar/docent Omgaan met andere volwassenen in de school Omgaan met grenzen en normen Sociale redzaamheid Digitale communicatie

Alle gebieden worden ingevuld; Vijf à zes vragen per gebied Deel 2: zeven categorieën Met welke extra ondersteuningshandelingen kan de school/leraar de leerling verder helpen? Pedagogische regulering Pedagogische veiligheid Didactische begeleiding Lesstof Leeromgeving en middelen Medische zorg- en hulpmiddelen Aansluiten bij het verstandelijk niveau Alle gebieden worden ingevuld; Vijf à zes vragen per gebied

AANPASSEN DIDACTISCHE BEGELEIDING de leerling (verbaal) activeren en/of stimuleren de leerling regelmatig bij de les halen de leerling afremmen en leren beheersen van impulsen de leerling praktisch begeleiden in de lessen speciale ondersteuning bieden bij een bepaald vak de leerling tijd en ruimte geven Vierpuntsschaal van ‘geen’ tot ‘zeer veel’ ondersteuninghandelingen nodig

AANPASSEN VAN DE LESSTOF aanpassen inhoud en/of niveau van de lesstof aanpassen tempo van aanbieden/verwerken van de lesstof hulp(middelen) bij opname van de lesstof aanpassingen in de leermethode aanpassingen in instructie en feedback herhalen van de lesstof

Deel 3: slotvragen (voorgestructureerde opties) Welk type extra ondersteuning is nodig voor de leerling buiten het primaire leerproces? Welke eigenschappen van de leerling verkleinen de noodzaak van de extra ondersteuning? Is er extra ondersteuning nodig voor de leraar/school en zo ja welke dan? Welke omgevingsfactoren buiten school vergroten de noodzaak van de extra ondersteuning? Welke omgevingsfactoren buiten school verkleinen de noodzaak van de extra ondersteuning?

U hebt de gebieden Taal en spraak en Lichamelijke ontwikkeling niet ingevuld. Dit betekent dat u van mening bent dat de leerling op deze gebieden geen extra ondersteuning nodig heeft. De ruwe score op gebied Leerontwikkeling ligt tussen 0 en 1. Dit betekent dat u van mening bent dat de leerling de afgelopen periode op dit gebied geen tot enige extra ondersteuning heeft gevraagd. Etc.

De genormeerde score op gebied Leerontwikkeling valt tussen 0% en 20% De genormeerde score op gebied Leerontwikkeling valt tussen 0% en 20%. Dit betekent dat de leerling relatief laag scoort: hij/zij heeft minder dan gemiddeld extra ondersteuning nodig dan de normgroep. De genormeerde scores op de gebieden Praktische redzaamheid en Denken vallen tussen percentiel 20% en 80%. Dit betekent dat de leerling op deze gebieden gemiddeld scoort in vergelijking met de normgroep. Etc.

De ruwe scores op de gebieden Pedagogische veiligheid, Aanpassen van de leeromgeving, Pedagogisch reguleren en Aanpassen van de didactische begeleiding liggen tussen 2 en 3. Dit betekent dat u van mening bent dat er op deze gebieden vaak tot zeer vaak extra ondersteuningshandelingen dienen te worden geboden door de leraar/docent/school. Etc.

De genormeerde score op de gebieden Pedagogische veiligheid en Aanpassen van de didactische begeleiding liggen tussen percentiel 80% en 100%. Dit betekent dat ondersteuningshandelingen op deze gebieden door de leraar/docent/school in vergelijking met de normgroep de hoogste urgentie hebben. Etc.

(+ andere info indien gewenst) Betrokkenen bespreken de In de klas ontstaat een vraag rond een leerling AFNAME VPI (+ andere info indien gewenst) Biedt het ondersteuningsprofiel van de school voldoende mogelijkheden om deze leerling met dit VPI profiel adequaat te bedienen? Referentiekader: ondersteuningsprofiel van de school Betrokkenen bespreken de resultaten en de te nemen stappen * In de school wordt handelingsgericht gewerkt. * Desondanks zijn er leerlingen die extra zorg nodig hebben en voor wie de reguliere aanpak niet of onvoldoende werkt. Vanuit de zorgstructuur (leraar/docent + ondersteuners) wordt de vraag gesteld om beter zicht te krijgen op de leerling. De vraag kan nog diffuus zijn: is plaatsing op een speciale school gewenst of is inzetten van een bepaalde aanpak in de huidige school voldoende? * Het VPI wordt ingezet. * De uitkomsten worden teruggekoppeld naar de zorgstructuur: leraar/docent + ondersteuners. * Bespreking resulteert in één van de volgende routes. * Route 1: het beeld is zodanig dat naar een andere en beter passende leeromgeving moet worden gezocht; een verwijzingscommissie op samenwerkingsverbandniveau gaat op zoek. * Route 2: op basis van de uitkomsten wordt een handelingsgerichte interventie op deze school ingezet. * Twee scenario’s. Scenario 1: op de onderwijszorgbehoefte van de leerling kan naar tevredenheid worden ingespeeld. * Scenario 2: het is alsnog nodig om te zoeken naar een andere en beter passende leeromgeving. * De verwijzingscommissie op samenwerkingsverbandniveau buigt zich hierover. Zo ja: intern oplossen via het inzetten van een onderwijszorg arrangement

Commissie op niveau samenwerkingsverband Zo niet: verwijzing Andere reguliere school met passend ondersteuningsprofiel Leerwegondersteuning / Praktijkonderwijs / SBO VSO / SO

Het VPI is niet “de oplossing voor al uw Tot slot 1 (maar niet onbelangrijk….) Het VPI is niet “de oplossing voor al uw problemen met uw zorgleerling” Het VPI is geen kookboek: “Doe B als de leerling A doet”. Vanuit de zorgstructuur moet een passende invulling worden gegeven aan de suggesties vanuit het VPI. Naast het VPI is misschien (waarschijnlijk) meer informatie noodzakelijk zoals IQ en toetsgegevens.

Tot slot 2 Preventief gebruik bij vragen als: Ik kan er niet de vinger achter krijgen welke benadering goed is voor deze leerling. Heeft deze leerling een risico om een toekomstige zorgleerling te worden? Wenselijke acties komend schooljaar: Pilots met scholen om grip te krijgen op het werkproces. Sterker maken van de normgroepen.