1 Decreet Grond- en Pandenbeleid: mogelijkheden en verplichtingen voor het lokale bestuur bij het woonbeleid Brugge, 26 november 2009 Pieter Van Vlaenderen

2 agenda 1.Decreet Grond- & Pandenbeleid: kader 2.Bindend Sociaal Objectief 3.Verplicht te doen voor lokale besturen 4.Facultatief te doen voor lokale besturen 5.Nog enkele opmerkelijkheden

3 Decreet GPB: achtergrond Aansturen van de grond- en pandenmarkt: Publiek doel (recht op betaalbaar wonen, Vlaams regeerakkoord ) realiseren via zowel stimulerende als dwingende maatregelen Komen tot een geïntegreerd grond- en pandenbeleid Via efficiënte afstemming van bestaande en nieuwe instrumenten

4 Decreet GPB: toolbox Gereedschapskist van stimuli en sancties om ‘slapende’ gronden en panden te activeren Principe = eerst stimuleren, dan sanctioneren Instrumenten om het aanbod sociaal en betaalbaar wonen te stimuleren Staat naast bestaande instrumenten: RUP, recht van voorkoop, afbakening bijzondere gebieden, onteigening…

5 Decreet GPB: wetgevend kader Reglementair kader Decreet 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid (B.S. 15 mei 2009, inwerkingtreding op 1 september 2009) Uitvoeringsbesluiten register onbebouwde percelen (BVR 10 juli 2008, gewijzigd 5 juni 2009) monitoring “wonen in eigen streek” (BVR 19 juni 2009) belastingsvermindering renovatieovereenkomsten (BVR 19 juni 2009) kapitaalschaderegeling (BVR 3 juli 2009) activeringsheffing onbebouwde percelen (BVR 3 juli 2009) leegstandregister (BVR 10 juli 2009)

6 Decreet GPB: sleutelbegrippen Bescheiden/Sociaal woonaanbod (Art. 1.2, 1° en 16°) Nulmeting (Art , Art ) Bindend sociaal objectief (Art , Art ) Normen (Art –15; Art ) Actieprogramma (Art ) Plangebieden (Art –15; Art ) Lasten (Art –26; Art –8) Vlaamse besturen en Vlaamse semipublieke rechtspersonen (Art. 1.2, 20° en 21°)

7 Decreet GPB: Dwarsverbanden Wonen - RO Boek 2, titel 2, hoofdstuk 3 : Register van onbebouwde percelen Boek 4 : Maatregelen betreffende betaalbaar wonen –Titel 1: Verwezenlijking van een sociaal woonaanbod (bindend sociaal objectief) –Titel 2: Verwezenlijking van een bescheiden woonaanbod Boek 7, titel 2, hoofdstuk 5 : wijz. Decreet RO Boek 7, titel 2, hoofdstuk 8 : wijz. BVR inhoud RUP’S

8 Vooraf: Bindend sociaal objectief Gemeentelijke omschrijving van sociaal woonaanbod te realiseren tegen 2020 Houdt voor de gemeentelijke overheid een rechtsplicht in om streefpercentage te halen Op basis van nulmeting ( ) Omvat drie luiken: sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels Vanuit Vlaams macro-objectief verdeling over provincies op basis van huishoudenaantallen Huur: 8125; koop: 3846; kavels: 183

9 Vooraf: Bindend sociaal objectief Huur: bij decreet over de gemeenten; koop en kavel: door deputatie over gemeenten Huur: > 9% vrijgesteld < 3% extra inhaalbeweging Meer realiseren dan BSO: woonbeleidsconvenant

10 Mogelijkheden voor de gemeente Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid Gemeentelijk reglement sociaal wonen Gemeentelijke verordening bescheiden wonen Sociale woonbeleidsconvenant Leegstandsambtenaar Heffing op leegstand Heffing op onbebouwde percelen

11 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen (art ) Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Monitoringinstrument Overzicht onbebouwde percelen met potentie tot bebouwing Bijsturing van het huidige register: toevoegen van een veld met eigenaarstype Via geo-loket

12 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden (art ) Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Meten spanning tussen woningbehoefte en bouwpotentieel Enkel indien geen activeringsheffing is ingevoerd Halfjaarlijks Gevolg: eventueel verplichte invoering activeringsheffing

13 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen (art & 7.3.9) Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Berekenen gezamenlijke oppervlakte onbebouwde bouwgronden en kavels van van Vlaamse besturen en Vlaamse (semi-)publieke rechtspersonen (uitz. sociale woonorganisaties) Telkens bij herziening RSV Eerste maal tegen oktober 2009, geldend tot 2020

14 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma (art ) Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Bijdrage aan de realisatie van het BSO 25% gezamenlijke oppervlakte onbebouwde bouwgronden en kavels eigendom van Vlaamse besturen en Vlaamse semipublieke rechtspersonen aanwenden voor sociaal woonaanbod Overleg!

15 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO (art ) Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Conform gemeentedecreet (art. 186) Kan pas na vastlegging van het objectief koopwoningen en kavels (door deputatie) Intussen van rechtswege de verplichting tot opleggen van de sociale last en normen in planologie (zie verder)

16 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen (art & ) Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ ‘grote’ bouw/verkavelingsprojecten –>10 loten of >0,5 ha –Groepswoningbouw ≥ 10 woningen –Appartementen ≥ 50 –Anti-saucissonnering % te realiseren sociale woningen én bescheiden woningen % afhankelijk private of publieke gronden Uitzonderingen (art & ) Verfijning in een reglement sociaal wonen

17 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s (art & 4.2.4) Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Verplicht als BSO niet is bereikt Bij bestemmingswijziging Voorwaarden plan –Gewestelijk –Provinciaal/gemeentelijk van WUG, WRG naar wonen –Min. 0,5 ha Kan ook bij omzetting van landbouw, bos, overiggroen, reservaat en natuur of landelijk gebied uit BPA % afhankelijk private of publieke gronden

18 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken (art ) Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ Vanaf Overdracht van Vlaams register automatisch Eigen register zelf aftoetsen Via geo-tool Leegstaand gebouw: helft van totale opp. Niet overeenkomstig de functie aangewend gedurende 12 opeenvolgende maanden Leegstaande woning: gedurende 12 opeenvolgende maanden niet aangewend als woning Geen cumul met –Leegstaande bedrijfsruimten –Inventaris ongeschikt / onbewoonbaar Wel cumul met inventaris verwaarlozing

19 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak (art ) ‘wonen in eigen streek’ I.g.v. leegstandsheffing Bij opmaak van begroting wordt minstens een equivalent van de geïnde heffingen aangewend voor operationalisering gemeentelijk woonbeleid

20 Verplicht te doen Register onbebouwde percelen Meten druk op bouwgronden Oppervlakte (semi-)publieke bouwgronden berekenen Gemeentelijk actieprogramma Afkondigen BSO Sociale last bij bouw- en verkavelingsvergunningen Normen in RUP’s/BPA’s Leegstandsregister opmaken Begrotingsopmaak ‘wonen in eigen streek’ (art ) Blankenberge, Bredene, De Haan, Middelkerke, Oudenburg, Zuienkerke Gronden en constructies gelegen in WUG op datum inwerkingtreding decreet Overdrachtsvoorwaarde: Hebben van een voldoende band met de gemeente (6 j wonen; werken in gemeente; maatschappelijke/familiale/ sociale/economische band) Beoordeling door provinciale commissie

21 Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid (art ) Gemeentelijk reglement sociaal wonen Gemeentelijke verordening bescheiden wonen Sociale woonbeleidsconvenant Leegstandsambtenaar Heffing op leegstand Heffing op onbebouwde percelen Gemeente kan een lokaal grond- en pandenbeleidsplan opstellen Moet kaderen in GRS en een globale woonvisie

22 Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid Gemeentelijk reglement sociaal wonen (art ) Gemeentelijke verordening bescheiden wonen Sociale woonbeleidsconvenant Leegstandsambtenaar Heffing op leegstand Heffing op onbebouwde percelen Rechtskracht stedenbouwkundige verordening Mogelijkheid tot het verfijnen (diversifiëren) van decretale normen voor het vergunningenbeleid Mogelijkheid tot afwijken in min (nooit lager dan de helft van decretale minimum) Bij realisatie BSO: eventueel afzien percentages sociale last 3-jaarlijks evalueren

23 Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid Gemeentelijk reglement sociaal wonen Gemeentelijke verordening bescheiden wonen (art ) Sociale woonbeleidsconvenant Leegstandsambtenaar Heffing op leegstand Heffing op onbebouwde percelen Verder beperken oppervlakte- en volumenormen Diversifiëren percentages Motieven afwijkingen in min (nooit lager dan helft minimumpercentage decreet) Bij realisatie BSO: eventueel afzien percentages

24 Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid Gemeentelijk reglement sociaal wonen Gemeentelijke verordening bescheiden wonen Sociale woonbeleidsconvenant (art ) Leegstandsambtenaar Heffing op leegstand Heffing op onbebouwde percelen Voor wie meer sociale woningen wil bouwen dan het toegewezen objectief huurwoningen Via VMSW met minister Na bereiken provinciaal objectief, en voor koopwoningen en kavels: eerst protocol tussen provincie en Vlaamse Regering

25 Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid Gemeentelijk reglement sociaal wonen Gemeentelijke verordening bescheiden wonen Sociale woonbeleidsconvenant Leegstandsambtenaar (2.2.6 §7) Heffing op leegstand Heffing op onbebouwde percelen Ifv vaststellingen leegstand Bevoegdheden art. 6 decreet

26 Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid Gemeentelijk reglement sociaal wonen Gemeentelijke verordening bescheiden wonen Sociale woonbeleidsconvenant Leegstandsambtenaar Heffing op leegstand (art ) Heffing op onbebouwde percelen Verplichte elementen in decreet: –Definitie –Minimumheffing Overige decreetsbepalingen zijn suppletief: gemeente kan anders bepalen in reglement (strenger of soepeler) Modelreglement (niet-bindend) Mogelijk: Uitzonderlijk gewestelijke leegstandsheffing

27 Facultatief te doen Beleidskeuzes grond- en pandenbeleid Gemeentelijk reglement sociaal wonen Gemeentelijke verordening bescheiden wonen Sociale woonbeleidsconvenant Leegstandsambtenaar Heffing op leegstand Heffing op onbebouwde percelen (art ) Verplichte elementen in decreet: –Definitie –Minimumheffing Overige decreetsbepalingen zijn suppletief: gemeente kan anders bepalen in reglement (strenger of soepeler) Verplicht in te voeren (voor min. 3 jaren) als de woningbehoefte 3x na elkaar groter is dan het bouwpotentieel (cfr. halfjaarlijkse meting) Bestaande heffingen (DRO art 143) kunnen blijven tot hun einddatum en vallen onder de oude modaliteiten!

28 Opmerkelijk 1: Lokaal woonoverleg & DGPB Voorstel aandeel sociale koop en kavels Advisering op planning sociale projecten (IP/UP-besluit) Advies reglement Sociaal Wonen Antwoord formuleren op sleutelvragen lokaal woonbeleid: wat, waar, voor/door wie, waarom, wanneer? NB: woonoverleg politiek en ambtelijk RO/huisvesting én OCMW/Sociaal beleid

29 Opmerkelijk 2: Wijzigingen decreet RO (art ) Stedenbouwkundige aanvraag van sociale woonorganisatie in WUG is steeds in te willigen indien : Niet in overstromingsgebied Gronden palen aan WG Geen bouwverbod decreet kustduinen Geen aantasting van habitat- of vogelrichtlijngebied Inrichtingsaspecten zijn in overeenstemming met de stedenbouwkundige voorschriften en goede RO

30 Opmerkelijk 3: Stedenbouwkundige aanvragen (Codex §2) Stedenbouwkundige aanvragen van sociale woonorganisaties en stedenbouwkundige aanvragen waaraan een sociale last is verbonden volgen de gewone procedure (dus behandeling door de gemeente)

31 Nog vragen, bedenkingen, … >wetgeving >veelgestelde vragen Agentschap Wonen-Vlaanderen