Leven is ook doodgaan. Denk erover, praat erover. Woudrichem 28 november 2013

Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in ‘leefstijlen bij sterven’ + casuïstiek-bespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting

Wat vindt U belangrijk? Als u nú nadenkt over de laatste dagen – weken van uw leven? Contact houden met mijn naasten (kinderen, man) – samen dingen willen doen (naar zee, bv.) Met iedereen op de foto – iets tastbaars een herinnering Moeder / ik wil met iedereen aan tafel zitten – net als vroeger Pijnloos & Alert Eigen regie voeren en besproken met anderen (pijn, plaats) met als doel het is goed zo. Natuurlijk sterven – geen sedatie – geen euth. Iedereen wil het op zijn eigen manier – maar niemand weet het.

Wat vindt men belangrijk

Opvallende aspecten Praten en denken over de dood Sociaal sterven Gericht, actief, bewust, uiten, confrontatie, etc. Sociaal sterven Verbondenheid, hele systeem, zorgzaamheid, stervende centraal, empathie, etc. Regie in de laatste levensfase Regie, autonomie, geen last, (medische) maakbaarheid, etc Taboe Weerstand op het onderwerp, vermijding, vooruitschuiven, onzekerheid etc.

Sterfstijl: vertrouwenden (12%) + + vertrouwenden Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: vertrouwenden (12%) leven na de dood Mensen in deze groep zijn: minder bang en hebben al een bepaald beeld van de laatste levensfase. sterk gericht op het gezin de dood al een deel van het leven. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, niet veeleisend en tevreden met het standaardaanbod, volgzaam , R-R-R Wat helpt: informatie in hapklare brokken, niet teveel alternatieven, aandacht voor de spiritualiteit, uitnodigend zijn want men is niet zo initiatiefrijk.

Vertrouwenden Regie – behoefte: betrekkelijk Praten en denken: laag Sociaal sterven: helder Taboe: geen taboe

Casus

Case – Vertrouwende Hoe kom/blijf je in contact? Stoel erbij en op ooghoogte erbij gaan zitten Ziet u er tegenop? Wat verwacht u ervan? Het is niet erg als u het niet doet. Waarom bent u van mening veranderd? Hoe voelt het voor u om nog een keer zo’n onderzoek te doen (terug brengen naar ‘vanochtend’ – onderzoeken wat haar beweegredenen Zou u willen weten wat de arts beweegt om dit te doen? Vanuit bescheidenheid of is er iets anders

Case – Vertrouwende Wat valt u op in de communicatie? Zitten – ooghoogte Verdieping Stiltes laten vallen Afwachtend – ze nodigt uit om te vertellen Stem: Zachter Toon is lager Langzamer Ze spiegelt: serieus Ze stelt zich ook kwetsbaar op Anders perspectief of de arts – zij gaat spreken Gevolg is dat ze onspannerer is

Sterfstijl: rationelen (15%) + + vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: rationelen (15%) control over de dood Mensen in deze groep: zoeken een balans tussen werken en genieten. Ziek zijn en dood passen niet goed in het levensbeeld bij deze groep mensen. Ze hebben moeite met het tonen van hun kwetsbaarheid. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, leunen op professionele kennis ze zijn op zoek naar zekerheden. Ondersteunend: heldere feitelijke informatie Niet te veel over gevoelens, praktisch en ondersteunend duidelijkheid over de rolverdeling

Rationelen Regie: hoog -hier en nu Praten en denken: beperkt Sociaal sterven: niet helder Taboe: taboe

Sterfstijl: socialen (33%) + + socialen vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: socialen (33%) bang voor de dood Mensen in deze groep: Gekenmerkt als volks en eigentijds, zorgeloos, Niet al te opvallend, doe maar gewoon …… Zij vinden het vooral belangrijk om te sterven tussen familie en vrienden. Daarbij verwachten zij dat zaken te zijner tijd voor hen geregeld worden. Als patiënt: vasthoudend aan het leven, behoefte aan troost, verlichting, uitstellen tot het niet meer kan (medicatie), doen niet zoveel uit zichzelf, mogelijk eenzaam (omdat het zo ‘gek’ is voor anderen om er over in contact te zijn.) Ondersteunend: Informatie in kleine delen, regelmatig herhalen benoem emoties, geef ruimte voor ondersteuning

Casus

Case 1 – Sociale Hoe kom/blijf je in contact? Benoemen wat je ziet: Ik denk te zien dat je pijn hebt Gezellig bij gaan zitten Wat kan ik voor betekenen Even aanraken – Stil zijn - tijd nemen ……..valt niet mee Begrip tonen: ik ben er voor u – u mag het aangeven dat u pijn heeft Voordeel van het werken aan de pijn, dan bent u er straks weer voor kinderen

Case 1 – Sociale Wat valt u op in de communicatie? Gezellig: Humor en er wordt gelachen Er wordt iets dertrouwds gedeeld: ik ken u wel – herkenning We hebben hier pillen (je geeft toestemming) Bevestigen van de keuzen Ga meteen halen

Socialen Regie – behoefte: zeer laag Praten en denken: beperkt Sociaal sterven: helder Taboe: liever niet

Sterfstijl: pro-actieven (18%) + + socialen pro-actieven vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: pro-actieven (18%) leven met de dood Mensen uit deze groep: kenmerken zich door een kritische houding als het gaat om de zorg in hun laatste levensfase. Voor hen is de dood geen taboe, er wordt over nagedacht en gesproken om zo de regie ook in deze fase in de hand te houden. Als patiënt: wil alles weten, mondig, goed geïnformeerd, Veeleisend en zelfredzaam en afkerig van zinloos handelen Ondersteunend: inzicht geven in de alle opties, geef regie, geef kaders verwijs naar andere informatie

Pro actieven Regie – behoefte: zeer hoog Praten en denken: makkelijk Sociaal sterven: helder Taboe: geen taboe

Casus

Case 2 – Proactieve Hoe kom/blijf je in contact? Uw wens is in ieder geval duidelijk Ik schrik ervan – komt best heftig aan (dan denkt ze tenminste een beetje na) Vertelt u eens – ik schrik – neem me eens mee Hoe komt u erbij Wat zijn uw Beweegredenen Waarom – waarom nu Hoe denkt uw dochter er over? Arts raadplegen Hoe kom/blijf je in contact? Wat kan ik voor u betekenen? Hoe ziet u de volgende stappen?

Case 2 – Proactieve Wat valt u op in de communicatie? Serieus nemen – erkennen – Als u dat wilt …. dan ben ik er voor u Ze biedt keuzen aan: VPL vraagt en krijgt toestemming om te spreken Betekenis voor de naasten

Prikkel Antwoord

kiezen Prikkel Prikkel Antwoord

kiezen Prikkel Prikkel Antwoord Wat is goed voor mij Wat is goed voor bewoner Wat hebben we afgesproken Wat vinden mijn collega’s hiervan

veel contact met bewoners collegiaal contact jezelf kennen oefenen STEM Etc. Prikkel Prikkel Antwoord

Sterfstijl: onbevangenen (22%) + + socialen pro-actieven vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood onbevangenen - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: onbevangenen (22%) leven zonder de dood Mensen uit deze groep: Voor hen is de dood niet direct een onderwerp. Zij houden van genieten en leven hun leven op een eigenzinnige manier. Als patiënt: dwarsig, grenzen zoekend, onrustig, veel vrienden willen zien, ongevoelig voor autoriteit, afstand van zorgverleners Ondersteunend: korte, concrete informatie, in het hier en nu zijn, check naar emoties (ipv er al in te duiken), recht voor zijn raap

Onbevangenen Regie: gericht op hier en nu Praten en denken: beperkt Sociaal sterven: onduidelijk Taboe: geen flauwekul

Oefenen met ander gedrag Haalbaar doel : 15 minuten Delen dat je aan het oefenen bent met elkaar Beloning (bloemetje – biertje) Symbooltje

Coping is de manier waarop iemand zowel gedragsmatig, verstandelijk als emotioneel op aanpassing vereisende omstandigheden reageert. Sociaal reageren steun zoeken en emoties uiten; De zorgen met iemand delen andere mensen de gevoelens tonen. Niets doen afwachten, de situatie aanvaarden en het probleem vermijden; de zaak op zijn beloop laten, zich erbij neerleggen. Afleiding zoeken nieuwe activiteiten zoeken om niet aan het probleem te hoeven denken en afleiding zoeken om de spanning te doorbreken. Positief denken de zaak van de zonnige kant  bekijken en zich gerust stellen doordat het wel mee zal vallen. Wensdromen  en cognitief gericht reageren hopen dat het in de toekomst beter gaat en dat alles goed komt. Destructief reageren en het uiten van kwaadheid zin om alles stuk te slaan en dat niet doen, agressief worden. Gericht reageren het probleem stap voor stap aanpakken, informatie zoeken bij anderen.

Mogelijkheden Verdiepingsavonden op 16 januari en 6 februari a.s. van 18.30 tot 21.30 uur Hier in de buurt € 99,00 p/p 6 accreditatiepunten Bij de uitgang een waaier te verkrijgen Kaartspel over voor jou belangrijke zaken in de laatste levensfase nu te koop € 5,00: Met instructie en koppeling aan de leefstijlen bij sterven Om alleen te onderzoeken Om samen te spelen Om bij iemand achter te laten Vragen??? Je bent welkom!!! 5-4-2017

Voor vragen - opmerkingen Bert Buizert Telefoon 06-51924150 Mail bert.buizert@stichtingstem.info Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl Website: www.stichtingstem.info