Teamontwikkelplannen in het MBO Een methodische aanpak Amersfoort Kenniskring innovatiemanagers mbo 17 november 2011

Agenda Teamontwikkelplannen Methodisch werken Diagnose: Effectieve teams Werken met redeneerketens en de CIMO logica Tijdens project systematisch effecten onderzoeken Casus: Analyse van een plan Werken aan een eigen plan of Analyse van een plan II

1. Teamontwikkelplannen in het MBO Vertel

2. Methodisch werken met OPERA Ontwerpgericht Projecten Expliciteren met de Redeneerketen Aanpak (OPERA) Bezint eer ge begint Systematisch leren van projecten en activiteiten

OPERA Ingrediënten uit ontwerpgericht onderzoek: Oplossing ontwerpen op basis van een bestaande kennis en diagnose Werken met redeneerketens en de CIMO logica Tijdens project systematisch effecten onderzoeken Resultaat: kennis over de opzet en werking van een oplossing die in de praktijk is toegepast

KENNISSTROOM PRAKTIJKSTROOM KENNIS MOBILISEREN OPLOSSING ONTWERPEN KENNIS ONTWIKKELEN PRAKTIJKSTROOM Casus 1 casus is geen casus Meerdere casussen nodig om deze vragen te beantwoorden en tegelijkertijd plausibele, rivaliserende verklaringen voor het succes en falen te achterhalen. Dit heeft ook gevolgen voor de financiering van dit onderzoek want: Succes is niet gegarandeerd (v.b. van bedrijf dat onderdelen voor vrachtwagens maakt waar ik uit ben geschopt halverwege een test om een kennisplan te maken) – meeste van geleerd over omstandigheden waaronder zoiets succesvol kan zijn Geen klant wil betalen voor generieke praktijktheorie, wel mogelijk voor individuele oplossing. Wie betaalt het werk in de kennisstroom? Basisfinanciering noodzakelijk. Wouter Bos ziet het verkeert als hij zegt dat lectoraten door opdrachtonderzoek moeten worden gefinancierd. PROBLEMEN OPLOSSEN LEREN

A. Diagnose: wat maakt een team effectief? Voorwaarde 1: Organisatie structuur Teamprocessen Resultaten Voorwaarde 2: Persoonlijke bijdrage Bron: “Characteristics of effective teams: a literature review” van Sharon Mickan en Sylvia Rodger in Australian Health Review, Vol 23 • No 3, 2000.

Diagnose: wat maakt een team effectief? Voorwaarde 1 Organisatie structuur: 1. Helder doel 2. Juiste cultuur 3. Specifieke taak 4. Heldere rollen 5. Geschikt leiderschap 6. Relevante leden 7. Voldoende middelen Teamprocessen: 1. Afstemming 2. Goede communicatie 3. Sociale samenhang 4. Goede besluitvorming 5. Kan omgaan met conflicten 6. Voldoende sociale relaties 7. Krijgt feedback op resultaten Resultaten Voorwaarde 2 Persoonlijke bijdrage: 1. Zelf kennis 2. Vertrouwen 3. Toewijding 4. Flexibiliteit Bron: “Characteristics of effective teams: a literature review” van Sharon Mickan en Sylvia Rodger in Australian Health Review, Vol 23 • No 3, 2000.

Diagnose van uw team Opdracht Vul de vragenlijst in voor een team op uw school Reken de scores uit Welke categorie kenmerken scoort het laagste? Welke kenmerken scoren het laagste? Bespreek de resultaten Welke doelen voor teamontwikkeling hebben prioriteit?

OPERA Ingrediënten uit ontwerpgericht onderzoek: Oplossing ontwerpen op basis van een bestaande kennis en diagnose Werken met redeneerketens en de CIMO logica Tijdens project systematisch effecten onderzoeken Resultaat: kennis over de opzet en werking van een oplossing die in de praktijk is toegepast

B. Werken met redeneerketens en de CIMO logica Onderwijs-interventie Impact

Black box Studiekeuze-gesprekken Studie-rendement

Een complex aan factoren bepaalt impact Onderwijs-interventie Impact Andere factoren

Studiekeuze-gesprekken Studie-rendement Motivatie Competenties Studentkenmerken Studiekeuze-gesprekken Studie-rendement Binding Begeleiding & beoordeling Kwaliteit / studeerbaarheid van de studie

Causale keten is lang Onderwijs-interventie Impact Andere factoren

Andere factoren Hoger studie-rende-ment Studiekeuze-gesprekken Betere match met compe-tenties Hoger studie-rende-ment Beter inzicht in studie Studiekeuze-gesprekken Betere studie-keuze Hogere motivatie Betere match met interesses Andere factoren

Oplossingsrichting: de redeneerketen (CIMO) Mechanismen Interventie Outcome Context Denyer, D., Tranfield, D., & Van Aken, J. E. (2008). Developing Design Propositions through Research Synthesis. Organization Studies, 29, 393-413

Oplossingsrichting: korte redeneerketens M M M M I O/I O/I O/I O C C C C

Inschrijven kost meer tijd en inspanning waardoor niet serieuze aanmelders afhaken De opdracht geeft de kandidaat informatie over opleiding en beroep De opdracht levert de opleiding vooraf informatie op over beroepsbeeld en motivatie van de kandidaat Meer serieuze kandidaten tussen de inschrijvers Hogere kwaliteit studiekeuze Meer informatie over de kandidaat die straks kan worden gebruikt in het studiekeuze-gesprek Een opdracht toevoegen bij de online inschrijving als nieuwe student Hogeschool X

Analyse van een plan: ROC Nijmegen Doelen in “Opzet TOP-traject”: Welke doelen worden nagestreefd. Zijn deze ook logisch te ordenen? Vaak liggen bepaalde doelen verder weg dan anderen. Hoe sluiten de doelen aan bij het model van Mickan en Rodgers?

Mijn interpretatie van de doelen Ontwikkel-traject Vormgeven team-ontwikkel-plan Uitvoeren team-ontwikkel-plan Lerend team Teamvorming (h)erkenning van elkaars kwaliteiten Commitment aan elkaar en aan de afgesproken doelen

Diagnose: wat maakt een team effectief? Voorwaarde 1 Organisatie structuur: 1. Helder doel 2. Juiste cultuur 3. Specifieke taak 4. Heldere rollen 5. Geschikt leiderschap 6. Relevante leden 7. Voldoende middelen Teamprocessen: 1. Afstemming 2. Goede communicatie 3. Sociale samenhang 4. Goede besluitvorming 5. Kan omgaan met conflicten 6. Voldoende sociale relaties 7. Krijgt feedback op resultaten Resultaten Voorwaarde 2 Persoonlijke bijdrage: 1. Zelf kennis 2. Vertrouwen 3. Toewijding 4. Flexibiliteit Bron: “Characteristics of effective teams: a literature review” van Sharon Mickan en Sylvia Rodger in Australian Health Review, Vol 23 • No 3, 2000.

Analyse van een plan: ROC Nijmegen Interventies in “De stappen naar het TOP”: Welke concrete interventies vinden plaats om de doelen te realiseren? Wat zijn concrete handelingen?

Interventies bij ROC Nijmegen 1 2 Stap 0a: Informeren over beleid Stap 0b: Informeren over nut en noodzaak Stap 0c: Informeren investeringen en opbrengsten Stap 1a: Informeren over doelen organisatie en team Stap 1b: toewijzen eigenaar in PvA Stap 1c: beschrijven voorgenomen resultaten door eigenaren Stap 1d: Accorderen prestatiebrieven door manager en delen in team Stap 2a: Bepalen cruciale competenties Stap 2b: Bepalen succesvol gedrag

Interventies bij ROC Nijmegen 3 4 Stap 3a: Bepalen score van team op teamcompetentie-profiel Stap 3b: Bepalen score van lid op teamcompetentie-profiel Stap 3c: Bepalen waaraan gewerkt gaat worden komende jaar Stap 3d: Ondertekenen brief sterkten/zwakten en doelen Stap 4a: individueel werken aan POP Stap 4b: samen werken aan POP Stap 4c: samen bepalen TOP Stap 4d: opnemen POP in gesprekscyclus

Analyse van een plan: ROC Nijmegen Samenhang: Wat is de veronderstelde relatie tussen de interventies en de doelen? Maak hierbij eventueel een tekening met links de interventies en rechts de doelen. Trek pijlen als er een relatie wordt verondersteld.

Stap 1a: Informeren over doelen organisatie en team Lerend team WAAROM? Stap 1a: Informeren over doelen organisatie en team Lerend team Stap 1b: toewijzen eigenaar in PvA Teamvorming Stap 1c: beschrijven voorgenomen resultaten door eigenaren Commitment aan elkaar en aan de afgesproken doelen Stap 1d: Accorderen prestatiebrieven door manager en delen in team (h)erkenning van elkaars kwaliteiten

Stap 2a: Bepalen cruciale competenties Teamvorming WAAROM? Lerend team Stap 2a: Bepalen cruciale competenties Teamvorming Stap 2b: Bepalen succesvol gedrag Commitment aan elkaar en aan de afgesproken doelen (h)erkenning van elkaars kwaliteiten

Stap 3a: Bepalen score van team op teamcompetentie-profiel Lerend team WAAROM? Stap 3a: Bepalen score van team op teamcompetentie-profiel Lerend team Stap 3b: Bepalen score van lid op teamcompetentie-profiel Teamvorming Stap 3c: Bepalen waaraan gewerkt gaat worden komende jaar Commitment aan elkaar en aan de afgesproken doelen Stap 3d: Ondertekenen brief sterkten/zwakten en doelen (h)erkenning van elkaars kwaliteiten

Stap 4a: individueel werken aan POP Lerend team WAAROM? Stap 4a: individueel werken aan POP Lerend team Stap 4b: samen werken aan POP Teamvorming Stap 4c: samen bepalen TOP Commitment aan elkaar en aan de afgesproken doelen Stap 4d: opnemen POP in gesprekscyclus (h)erkenning van elkaars kwaliteiten

Analyse van een plan: ROC Nijmegen Effectiviteit van de interventies: Denk je dat met de interventies de doelen bereikt zullen worden? Waarom wel/niet? Ontbreken er interventies?

OPERA Ingrediënten uit ontwerpgericht onderzoek: Oplossing ontwerpen op basis van een bestaande kennis en diagnose Werken met redeneerketens en de CIMO logica Tijdens project systematisch effecten onderzoeken Resultaat: kennis over de opzet en werking van een oplossing die in de praktijk is toegepast

C. Tijdens project systematisch effecten onderzoeken: een meetmodel Interventie Mechanisme Outcome Input indicatoren Mechanisme indicatoren Outcome indicatoren Outputindicatoren

Inschrijven kost meer tijd en inspanning waardoor niet serieuze aanmelders afhaken De opdracht geeft de kandidaat informatie over opleiding en beroep De opdracht levert de opleiding vooraf informatie op over beroepsbeeld en motivatie van de kandidaat Meer serieuze kandidaten tussen de inschrijvers Hogere kwaliteit studiekeuze Meer informatie over de kandidaat die straks kan worden gebruikt in het studiekeuze-gesprek Een opdracht toevoegen bij de online inschrijving als nieuwe student Hogeschool X

Redeneerketen en effectmeting Interventie Mechanisme Outcome Input indicatoren: Kosten ontwikkelen opdracht Kosten online brengen opdracht Mechanisme indicatoren: Gemiddelde duur inschrijven Outcome indicatoren: Aantal serieuze aanmeldingen als % van totaal Outputindicatoren: 1 opdracht online Aantal personen dat inschrijving niet af maakt Behaalde studiepunten (EC’s) Beoordeling bij student in gesprek hoeveel kennis hij/zij heeft over opleiding en beroep Afgegeven preadviezen (BSA’s) Oordeel student in gesprek hoeveel hij/zij heeft opgestoken van de opdracht Aantal uitschrijvers en omzwaaiers Oordeel docenten wat de waarde was in het gesprek van de extra informatie

Hoe zou ROC Nijmegen de effecten kunnen meten? Lerend team Teamvorming Commitment aan elkaar en aan de afgesproken doelen (h)erkenning van elkaars kwaliteiten

Suggestie: kritisch reflectief werkgedrag (Van Woerkom, 2004) Reflectief werken Feedback vragen Kritische mening delen Kennis delen Uitdagen van groepsdenken Experimenteren Leren van fouten Loopbaan bewustzijn

4. Maken van een eigen plan Op basis van de uitkomsten van de vragenlijst: welke doelen wilt u formuleren? Welke interventies zouden daar mogelijk bij passen? Waarom passen de interventies bij de doelen (mechanismen)? Hoe zou u de effecten kunnen meten?

4. Analyse Koning Willem I College Doelen: Welke doelen worden nagestreefd. Zijn deze ook logisch te ordenen? Vaak liggen bepaalde doelen verder weg dan anderen. Interventies: Welke concrete interventies vinden plaats om de doelen te realiseren? Wat zijn concrete handelingen?

4. Analyse Koning Willem I College Samenhang: Wat is de veronderstelde relatie tussen de interventies en de doelen? Maak hierbij eventueel een tekening met links de interventies en rechts de doelen. Trek pijlen als er een relatie wordt verondersteld. Effectiviteit van de interventies: Denk je dat met de interventies de doelen bereikt zullen worden? Waarom wel/niet? Ontbreken er interventies?