MAATSCHAPPELIJKE TRANSITIE EN ONDERWIJSTRANSFORMATIE LEO LENSSEN 23 JANUARI 2008 Heliomare scenarioverkenning

Trends in de samenleving (m.n. in het ‘middenveld’: corporaties/gezondheidszorg/scholen)  netwerken i.p.v. instituties  verbindingen van publieke functies  individuele loopbanen i.p.v. collectieve systemen  van landelijk beleid naar regionale arrangementen  bekostiging individu i.p.v. instelling

Transitieverschijnselen in het publieke domein  multilevel veranderingen: organisatie – bestuurder– professional  discontinuïteit: radicale, sprongsgewijze veranderingen  nieuwe spelers, nieuwe regels: dus een geheel nieuw spel  nieuwe logica: waarom doe ik dit, wat rechtvaardigt mijn gedrag?  nieuwe relaties en nieuwe machtsverhoudingen  recombineren van kennis en competenties

Enkele gevolgen van die transitie verdwijnen van grenzen tussen activiteiten in het publieke domein thematische herordening in het publieke domein integreren van activiteiten verschuivingen van machtscentra

Transformatie-verschijnselen in het onderwijs Bestel-erosie/open bestel Europese dimensie Van verticaal naar horizontaal Prestaties, beoordeling en bekostiging IT Professionalisering/versterking back-office Innovatie in organisatie primaire proces (oud leren en nieuw leren) Identiteit school: programma i.p.v. gebouw

Transformatie-verschijnselen in het onderwijs Verdwijnen kennismonopolie Opleidingsprogramma’s als partnerprogramma’s De school als regievoerder van ontwikkeling leerling Portfolio en/of diploma Leerarrangement i.p.v. leerstofjaarklassensysteem Leeromgeving i.p.v. school

Wat is een school? Wat is de core-business van een onderwijsinstelling?  Maatschappelijke innovatie en onderwijsinnovatie  Wat voor school wil ik zijn?  De school in de ontwikkelingsketen: leren = wonen = werken = zorgen = …  Van bolwerk naar netwerk

Wijzigingen in opvattingen over onderwijs Van pedagogische provincie naar open leeromgeving Innovaties It takes a village to raise a child Verschijnselen: Het sociaal leren Einsteingeneratie Advies implementatie IT (Onderwijsraad) P assend onderwijs Funderend Onderwijs De Netwerkschool Pilots mbo/vmbo

Veranderingen in gedrag en opvattingen van schoolbestuurders /leiders Heroriëntatie op rol school in samenleving Maatschappelijk ondernemerschap Maatschappelijke verankering en verantwoording Verschijnselen: M aatschappelijke adviesraad VO ‘Vensters voor verantwoording’ SCP rapport ‘De school bestuurd’ *+ Lectoraten/bijzondere leerstoel VU Onderzoekstrajecten Toetsstenen innovatie VO

Moore: strategic triangle Maatschappelijke legitimering Middelen Publieke waarden

Arbeidsmarkt 2020 Begin 1900 werkte 85 % van arbeidzame bevolking in de landbouw en veeteelt. Nu is datminder dan 3%. In komende 10 jaar zal 70 % van witte - boordenbanen verdwijnen of onherkenbaar veranderen. In 2020 zal 60% van de banen te vinden zijn in sectoren die nu nog niet bestaan. Dit vraagt om andere organisaties en werknemers met andere competenties.

Gedragspatronen van de nieuwe schoolbestuurder/leider zoekt naar de betekenis van de school voor de omgeving vraagt: waar zitten mijn partners? oriënteert zich op samenleving, wijk en omgeving kiest actief neemt risico’s legt verantwoording af en vraagt om reactie is adaptief en responsief

Samenwerking in het publieke domein De botsing der logica’s Van goede bedoelingen naar harde resultaten Thematische reframing Nieuwe waardenoriëntaties Publieke appreciatie Nieuwe rol afnemers: burgerparticipatie

Politieke interferenties en interventies Weerstand tegen innovaties in het publieke domein Europa en de nationale identiteit: restauratie en nostalgie Het canondebat Schaalvergroting in het publieke domein Meer overheid, minder markt Meer overheid, minder autonomie