‘Het kind en het badwater’ Kansen en risico’s Mijnke Janssen Kinder- en jeugdpsychiater bij Karakter Lid van de taskforce van de NVvP (Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie)

Wat speelt er allemaal? Wat speelt er allemaal bij de GGZ in Nederland op dit moment? Bezuinigingen, o.a. invoering eigen bijdrage Overheveling jeugdzorg en jeugd-ggz, naar gemeenten

Wat betekent de overheveling? Vanuit kinder- en jeugdpsychiatrie bezien: Gespecialiseerde (psychiatrische) zorg voor kinderen (tot 18 jaar) wordt vanuit de financiering via de zorgverzekeringswet (Zvw) overgebracht naar de wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Gemeenten voeren de Wmo uit en zijn daarmee straks verantwoordelijk voor de gespecialiseerde (psychiatrische) zorg aan kinderen in hun eigen gemeente. (vastgelegd in het regeerakkoord 2010)

Wat vinden wij belangrijk? Kind staat centraal Ieder kind heeft recht op (goede) medische zorg Bereikbaarheid, beschikbaarheid en professionaliteit dichtbij het kind Proactieve gecoördineerde zorg voor jeugd Ontwikkelingen en innovatie in de zorg moeten geborgd blijven Inspraak en participatie van kinderen, jongeren en ouders

Kansen van overheveling Alle zorg voor het kind dichtbij huis Verbeterde doorstroom van kinderen van de jeugdzorg naar de kinder- en jeugdpsychiatrie Verbeterde afspraken rond consultatie van kinder- en jeugdpsychiaters aan de Jeugdhulpverlening Overheveling jeugdzorg in algemene zin kan zorgen voor helder gefinancierde en beter georganiseerde eerstelijnshulp en preventie voor zowel kind als gezin. Door het kind centraal te stellen en alle zorg voor het kind en gezin op één niveau te organiseren (en te financieren) kan er een samenhangend aanbod van toegankelijke hulp en ondersteuning georganiseerd worden en gespecialiseerde vormen van zorg efficiënter worden ingezet. Een goede uitvoering van gemeentelijk georganiseerde jeugdzorg zal er toe bijdragen dat doorstroom van kinderen en adolescenten van de jeugdzorg naar de kinder- en jeugdpsychiatrie verbetert. Wij willen er dan wel op aandringen dat er een uitgebreide en wettelijk verankerde consultatiefunctie wordt ingericht van kinder- en jeugdpsychiatrie binnen de jeugdzorg.

Wat staat ons te doen Anders werken! Innoverend organiseren Ambulantiseren Digitaliseren Limiteren - op patiënt- en organisatieniveau - Participeren

Risico’s bij overheveling deel I Recht op zorg is niet geborgd binnen de WMO Wet- en regelgeving vraagt aanpassingen: BOPZ, vrije artsenkeuze, Medisch tuchtrecht, Inspectie, klachtrecht, beroepsgeheim Kwaliteit / professionaliteit: hoe zorgen we dat het werken in de overgehevelde kinder- en jeugdpsychiatrie aantrekkelijk blijft? - Hoe worden de Rechten van het kind (Verdrag inzake de rechten van het kind art. 24 en 25) gewaarborgd? - Nu is er sprake van vrije artsenkeuze / keuzevrijheid zorg in Nederland. Hoe is dat straks: regionaal, bovenregionaal? - Hoe de aanpassing van de BOPZ / Wet verplichte GGZ -ligt nu voor- aan te passen voor de nieuwe situatie (onafhankelijkheid burgemeester bij bekrachtiging maatregel in geding)? - Hoe om te gaan met verschillen tussen wettelijk kader jeugdzorg en KJP (wie blijft waarvoor verantwoordelijk vanuit welk kader; is de verantwoording nog waar te maken voor de desbetreffende beroepsgroep binnen de nieuwe kaders?) - Hoe om te gaan met delen van gegevens bij gemeentelijke regie en hoe wordt zorg gedragen voor goede overdracht als patiënt 18 jaar is en onder de Zvw gaat vallen (medisch beroepsgeheim) - Aansprakelijkheid vanuit WGBO (medisch tuchtrecht), hoe straks geregeld? - Hoe verloopt toetsing kwaliteit van de instellingen en kwaliteitstoetsing professionals (Kwaliteitswet Zorginstellingen; Beroepsvereniging; Inspectie) - Hoe gaat de plaats worden van het klachtrecht voor kinderen en ouders, nu geregeld onder gezondheidszorgwetgeving? Financieel Door de kinder- en jeugdpsychiatrie, een medisch specialisme, uit de verzekerde zorg te halen verliest het de verankering met regels die de zorg voor een psychiatrisch ziek kind waarborgen (‘recht op zorg’). Bij overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie naar de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMo) en het domein van de gemeenten zal dit recht niet meer gewaarborgd zijn. Weghalen van de kinder- en jeugdpsychiatrie uit de zorgverzekeringswet (Zwv) leidt tot ongelijke behandeling van kinderen met een psychiatrische ziekte ten opzichte van kinderen met een lichamelijke ziekte.   Er worden nieuwe schotten worden gecreëerd tussen de somatiek en de kinder- en jeugdpsychiatrie én tussen de kinder- en jeugdpsychiatrie en de volwassenenpsychiatrie. Naast zorginhoudelijke zaken brengt een eventuele overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie ook knelpunten met zich mee op het gebied van wet- en regelgeving, zoals ten aanzien van de bepalingen uit de WGBO2 en de BOPZ3 , die rechtsbescherming geven aan patiënt en samenleving. De samenhang met deze cruciale wetgeving is verankerd in de zorgverzekeringswet en is niet gewaarborgd bij een eventuele overheveling. Dit is naar ons inzien een zeer ongewenste ontwikkeling in een volwaardige samenleving waarin kwaliteit en veiligheid belangrijke peilers zijn.

Risico’s bij overheveling deel II Tweedeling tussen kinder- en jeugdpsychiatrie en volwassenenpsychiatrie: onwenselijk voor onderwijs, opleiding, onderzoek en levenslooppsychiatrie Tweedeling tussen psychiatrie en somatiek: herkansing voor stigmatisering - Hoe worden de Rechten van het kind (Verdrag inzake de rechten van het kind art. 24 en 25) gewaarborgd? - Nu is er sprake van vrije artsenkeuze / keuzevrijheid zorg in Nederland. Hoe is dat straks: regionaal, bovenregionaal? - Hoe de aanpassing van de BOPZ / Wet verplichte GGZ -ligt nu voor- aan te passen voor de nieuwe situatie (onafhankelijkheid burgemeester bij bekrachtiging maatregel in geding)? - Hoe om te gaan met verschillen tussen wettelijk kader jeugdzorg en KJP (wie blijft waarvoor verantwoordelijk vanuit welk kader; is de verantwoording nog waar te maken voor de desbetreffende beroepsgroep binnen de nieuwe kaders?) - Hoe om te gaan met delen van gegevens bij gemeentelijke regie en hoe wordt zorg gedragen voor goede overdracht als patiënt 18 jaar is en onder de Zvw gaat vallen (medisch beroepsgeheim) - Aansprakelijkheid vanuit WGBO (medisch tuchtrecht), hoe straks geregeld? - Hoe verloopt toetsing kwaliteit van de instellingen en kwaliteitstoetsing professionals (Kwaliteitswet Zorginstellingen; Beroepsvereniging; Inspectie) - Hoe gaat de plaats worden van het klachtrecht voor kinderen en ouders, nu geregeld onder gezondheidszorgwetgeving? Financieel Door de kinder- en jeugdpsychiatrie, een medisch specialisme, uit de verzekerde zorg te halen verliest het de verankering met regels die de zorg voor een psychiatrisch ziek kind waarborgen (‘recht op zorg’). Bij overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie naar de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMo) en het domein van de gemeenten zal dit recht niet meer gewaarborgd zijn. Weghalen van de kinder- en jeugdpsychiatrie uit de zorgverzekeringswet (Zwv) leidt tot ongelijke behandeling van kinderen met een psychiatrische ziekte ten opzichte van kinderen met een lichamelijke ziekte.   Er worden nieuwe schotten worden gecreëerd tussen de somatiek en de kinder- en jeugdpsychiatrie én tussen de kinder- en jeugdpsychiatrie en de volwassenenpsychiatrie. Naast zorginhoudelijke zaken brengt een eventuele overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie ook knelpunten met zich mee op het gebied van wet- en regelgeving, zoals ten aanzien van de bepalingen uit de WGBO2 en de BOPZ3 , die rechtsbescherming geven aan patiënt en samenleving. De samenhang met deze cruciale wetgeving is verankerd in de zorgverzekeringswet en is niet gewaarborgd bij een eventuele overheveling. Dit is naar ons inzien een zeer ongewenste ontwikkeling in een volwaardige samenleving waarin kwaliteit en veiligheid belangrijke peilers zijn. 8

Risico’s bij overheveling deel III Nadruk op welzijns- en opvoedproblematiek vergroot risico op te laat inschakelen van kinder- en jeugdpsychiatrische expertise Gaat verwijzing nu anders verlopen? NB: nu het grootste deel van verwijzing via huisarts en minderheid door BJZ - Hoe worden de Rechten van het kind (Verdrag inzake de rechten van het kind art. 24 en 25) gewaarborgd? - Nu is er sprake van vrije artsenkeuze / keuzevrijheid zorg in Nederland. Hoe is dat straks: regionaal, bovenregionaal? - Hoe de aanpassing van de BOPZ / Wet verplichte GGZ -ligt nu voor- aan te passen voor de nieuwe situatie (onafhankelijkheid burgemeester bij bekrachtiging maatregel in geding)? - Hoe om te gaan met verschillen tussen wettelijk kader jeugdzorg en KJP (wie blijft waarvoor verantwoordelijk vanuit welk kader; is de verantwoording nog waar te maken voor de desbetreffende beroepsgroep binnen de nieuwe kaders?) - Hoe om te gaan met delen van gegevens bij gemeentelijke regie en hoe wordt zorg gedragen voor goede overdracht als patiënt 18 jaar is en onder de Zvw gaat vallen (medisch beroepsgeheim) - Aansprakelijkheid vanuit WGBO (medisch tuchtrecht), hoe straks geregeld? - Hoe verloopt toetsing kwaliteit van de instellingen en kwaliteitstoetsing professionals (Kwaliteitswet Zorginstellingen; Beroepsvereniging; Inspectie) - Hoe gaat de plaats worden van het klachtrecht voor kinderen en ouders, nu geregeld onder gezondheidszorgwetgeving? Financieel Door de kinder- en jeugdpsychiatrie, een medisch specialisme, uit de verzekerde zorg te halen verliest het de verankering met regels die de zorg voor een psychiatrisch ziek kind waarborgen (‘recht op zorg’). Bij overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie naar de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMo) en het domein van de gemeenten zal dit recht niet meer gewaarborgd zijn. Weghalen van de kinder- en jeugdpsychiatrie uit de zorgverzekeringswet (Zwv) leidt tot ongelijke behandeling van kinderen met een psychiatrische ziekte ten opzichte van kinderen met een lichamelijke ziekte.   Er worden nieuwe schotten worden gecreëerd tussen de somatiek en de kinder- en jeugdpsychiatrie én tussen de kinder- en jeugdpsychiatrie en de volwassenenpsychiatrie. Naast zorginhoudelijke zaken brengt een eventuele overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie ook knelpunten met zich mee op het gebied van wet- en regelgeving, zoals ten aanzien van de bepalingen uit de WGBO2 en de BOPZ3 , die rechtsbescherming geven aan patiënt en samenleving. De samenhang met deze cruciale wetgeving is verankerd in de zorgverzekeringswet en is niet gewaarborgd bij een eventuele overheveling. Dit is naar ons inzien een zeer ongewenste ontwikkeling in een volwaardige samenleving waarin kwaliteit en veiligheid belangrijke peilers zijn. 9

Risico’s bij overheveling deel IV Financieel: wie beheert en beheerst zorgtoewijzing. Gaan er grote verschillen per gemeente ontstaan? Hoe verloopt de bekostiging: regionaal, bovenregionaal? Risico van opschaling en “zijschaling” (via somatiek) - Hoe worden de Rechten van het kind (Verdrag inzake de rechten van het kind art. 24 en 25) gewaarborgd? - Nu is er sprake van vrije artsenkeuze / keuzevrijheid zorg in Nederland. Hoe is dat straks: regionaal, bovenregionaal? - Hoe de aanpassing van de BOPZ / Wet verplichte GGZ -ligt nu voor- aan te passen voor de nieuwe situatie (onafhankelijkheid burgemeester bij bekrachtiging maatregel in geding)? - Hoe om te gaan met verschillen tussen wettelijk kader jeugdzorg en KJP (wie blijft waarvoor verantwoordelijk vanuit welk kader; is de verantwoording nog waar te maken voor de desbetreffende beroepsgroep binnen de nieuwe kaders?) - Hoe om te gaan met delen van gegevens bij gemeentelijke regie en hoe wordt zorg gedragen voor goede overdracht als patiënt 18 jaar is en onder de Zvw gaat vallen (medisch beroepsgeheim) - Aansprakelijkheid vanuit WGBO (medisch tuchtrecht), hoe straks geregeld? - Hoe verloopt toetsing kwaliteit van de instellingen en kwaliteitstoetsing professionals (Kwaliteitswet Zorginstellingen; Beroepsvereniging; Inspectie) - Hoe gaat de plaats worden van het klachtrecht voor kinderen en ouders, nu geregeld onder gezondheidszorgwetgeving? Financieel Door de kinder- en jeugdpsychiatrie, een medisch specialisme, uit de verzekerde zorg te halen verliest het de verankering met regels die de zorg voor een psychiatrisch ziek kind waarborgen (‘recht op zorg’). Bij overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie naar de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMo) en het domein van de gemeenten zal dit recht niet meer gewaarborgd zijn. Weghalen van de kinder- en jeugdpsychiatrie uit de zorgverzekeringswet (Zwv) leidt tot ongelijke behandeling van kinderen met een psychiatrische ziekte ten opzichte van kinderen met een lichamelijke ziekte.   Er worden nieuwe schotten worden gecreëerd tussen de somatiek en de kinder- en jeugdpsychiatrie én tussen de kinder- en jeugdpsychiatrie en de volwassenenpsychiatrie. Naast zorginhoudelijke zaken brengt een eventuele overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie ook knelpunten met zich mee op het gebied van wet- en regelgeving, zoals ten aanzien van de bepalingen uit de WGBO2 en de BOPZ3 , die rechtsbescherming geven aan patiënt en samenleving. De samenhang met deze cruciale wetgeving is verankerd in de zorgverzekeringswet en is niet gewaarborgd bij een eventuele overheveling. Dit is naar ons inzien een zeer ongewenste ontwikkeling in een volwaardige samenleving waarin kwaliteit en veiligheid belangrijke peilers zijn. 10

Wat kunnen we doen? Mee denken en mee praten! Ons zichtbaar maken! Uit de ivoren toren komen!

Hoe doen we dat? Pro-actieve instelling naar VWS en de politieke partijen Afstemming met patiënt, ouder- en betrokkenenverenigingen Overleg met GGZ-Nederland Andere medisch specialistenverenigingen alert maken We zien grote risico’s bij overheveling, maar willen juist daarom een bijdrage leveren om de zorg voor het kind én de kwaliteit van ons vak zo goed mogelijk te borgen.

Hoe denkt u hierover? Hebt u suggesties en ideeën? Op welke manier vindt u dat de NVvP een bijdrage kan leveren voor u als patiënt(vertegenwoordiger)?