Ambachtelijkheid in de vrouwenopvang de medewerker als vakvrouw Inzichten en handelingsaanwijzingen Judith Wolf Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg

De missie van de vrouwenopvang is het ondersteunen van vrouwen en hun kinderen bij het voorkomen en/of stoppen van huiselijk geweld in hun situatie door versterking van hun eigen kracht en zelfherstel met het oog op een door hen zelf gewenste kwaliteit van leven. Missie van de vrouwenopvang

Herstel Leven zoveel mogelijk in eigen hand, handelingscontrole Verbinding met anderen Positieve identiteit, eigenwaarde, zelfvertrouwen Zingeving & Herstel van hoop en perspectief Leven naar mogelijkheden, ondanks beperkingen en problemen

Vakmanschap en burgerschap Learning to work well is the foundation of citizenship. (p.290) Wat mensen met elkaar delen is de competentie om te ontwerpen en te maken. Leren om goed te werken geeft mensen de mogelijkheid om hun eigen regie te voeren (‘to govern themselves’) en om zo goede burgers te worden. De aangeboren vermogens waarop vakmanschap is gebaseerd zijn niet bijzonder; ze worden gedeeld door een meerderheid van de mensen in ongeveer dezelfde mate en vinden hun oorsprong in spel. (Sennett, 2008: p 269, 277)

De basis van vakmanschap in drie vermogens Het vermogen om iets te ‘spotten’ als bijzonder of belangwekkend, als iets dat ertoe doet (via hand, oog, gehoor, fysieke sensaties etc) Het vermogen om de kwaliteiten van dat iets te onderzoeken via een patroon van actie – reflectie op resultaat – onderzoek - actie – reflectie (eenheid van voelen,denken en handelen) Het vermogen van openstellen voor alternatieve manieren van doen (op andere domeinen) door switchen, vergelijken, aanpassen. (Sennett, 2008: 277)

Ervaring is de resultante van inbedding en belichaming Inbedding stuurt het denken en handelen (embedded) Ervaringskennis is persoonlijke kennis … dat wat je (lichamelijk) in de vingers hebt (tacit knowledge & personal knowledge)

Vakmanschap is gebaseerd op langzaam leren en op routines die steeds verder ontwikkelen & verbeteren (terug te voeren op spel in de kindertijd) ‘Het belangrijkste instrument in de hulpverlening ben je zelf’

Een goede vakman/vakvrouw………. (Sennett: 2008; p. 262) Begrijpt het belang van een schets; je weet niet vooraf exact wat je gaat doen en waar je uitkomt; geen blauwdruk. Weet in proces van (be-)werken van materiaal de mogelijkheden en hindernissen die zich aandienen even positief te waarderen en ook te benutten; een probleem kan ook tot nieuwe onvermoede inzichten leiden Voorkomt om zodanig (obsessief) met (oplossing van) een probleem bezig te zijn waardoor elk verband (met de realiteit) zoekraakt; laat toe dat iets onopgelost blijft Vermijdt perfectionisme dat leidt tot een zelfbewuste demonstratie van eigen kunnen – kijk is hoe goed ik ben – maar concentreert zich en is bezig met waar ‘het materiaal’ toe in staat is (werktuig) Weet wanneer het tijd is om te stoppen: verder werken heeft een afnemende meerwaarde. Durf en kan iets onaf laten.

De weg van de minste weerstand Frustratietolerantie, verbeeldingskracht Ambachtsman gaat de weg van de minste weerstand, de weg die minste kracht kost: ga daar waar de oplossing zich voordoet/aandient (anders frustratie of zelfs agressie) Geen uitweg, frustratie productief maken door: Uittreden uit kader door creatieve inval, herformulering Aanpassing van gedrag of strategie (niet doorwurgen); opgeven of verwachtingen bijstellen. Identificatie met en verplaatsing in weerstand en hierdoor deelaspect op het spoor komen dat meegeeft/oplosbaar is. Sennett, 2008: 215 e.v

Creëer ambiguïteit – meerduidigheid (centrale vooronderstelling van eigen kracht benadering) Mensen leren van meerduidigheid en van uitdaging en zoektocht om hierin een eigen weg te vinden Breng mensen in omgevingen die activeren tot eigen handelen, een appel doen op eigen kracht, creativiteit en vormgeving. Motivatie wordt vergroot wanneer er voortdurend appel wordt gedaan op de eigen kracht zoals omschreven door de cliënt zelf