GROEN PROEVEN Workshop 31 maart 2011 Reflectie binnen de PvB Susan Potiek s.potiek@cps.nl Muziek: Reflections Diana Ross & the supremes !!!! © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Inhoud workshop Reflectie binnen de PvB Wat is Reflectie Leereffect Plaats binnen de PvB Reflectiegesprek theorie ervaring WAT is reflectie: plaatsen van het begrip breed, smal Leereffect: op CGO mn binnen VMBO nieuwe geglobaliseerde eindexamen programma rol docent brein studies Toegevoegde waarde: groei duurzaamheid kwaliteit onderwijs + personeel Effectief reflecteren: een gesprek opbouwen interview techniek STAR (RT) Eigen ervaring met materiaal GROEN PROEVEN Eemlandhoeve 31 maart 2011 © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Reflectie Wat is het? Reflectie versus evalueren Beide is terugblikken maar met ander doel voor ogen. Evalueren; terugblikken, waarnemen en oordeel aan verbinden Reflectie: terugblikken, analyseren, waarnemen eigen handelen > > Je spreekt je uit over gedrag van een ander, op zoek naar achtergrond van handelen (zonder oordeel). Je VERoordeelt het gedrag of de persoon niet. (soms wel BEoordelen) van Korthagen (1992), als het overdenken en kritisch beschouwen van het eigen handelen, voelen en denken in onderwijsleersituaties met als doel om hiervan te leren en deze leerervaringen in de toekomst bewust aan te wenden’. ‘Bolhuis-Poortvliet & Snoek (1996, pag. 51): - begrippen uit de theorie bewust maken en herkennen in de praktijk; -zelfkennis © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Leereffect Effect van positieve reflectie op jongeren > CGO, Leren van beroepssituaties Effect van positieve reflectie op jongeren > Beschouwen, structuren Boek: Puberbrein Binnenstebuiten (Nelis , van Sark): CGO>Kennis en vaardigheden > houding competentie Piramide 4CYWAY Pubers VMBO lesprogramma baat bij: - veel praktische instructie (geen schriftelijke) en - mix van kennis en vaardigheden> voor het zien van de juiste verbanden een docent ze begeleidt door de stappen van het leerproces uit onderzoek. hebben iemand nodig die voor hen prioriteiten en grenzen stelt. © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Reflectie Overdenken eigen handelen, begeleiden bij leerproces Puberbrein Frontaalkwab Interactie mét ander Motivatie hormonen Positieve feedback Ontwikkeling frontaalkwab; leren om te organiseren, prioriteiten stellen, anticiperen, reflecteren problemen oplossen> dus echt een plaats in het onderwijs! . Leermeesters zijn er nodig Onderwijs = interactie > dialoog tussen leerling en docent, dit vergt motivatie van beide partijen. Puber:In de hersenen triggeren 3 hormonen deze motivatie: dopamine (prestatie), lichaameigen opioïden (lichamelijk en mentaal goed voelen) en oxytocine (verbonden voelen, knuffelhormoon) een ideaal trio. Interesse in de leerling, sociale acceptatie en persoonlijke waardering (‘echt luisteren’, ‘trots’) werkt positief op de spiegel van deze 3 hormonen.(blz 81) Communicatie met leerling: (bron: dr. Marinka Kuijpers) 65% TEGEN 21% OVER 9 % MET de leerling 5 % rest Blz 67; boek Het puberende brein (Eveline Crone): flexibel handelen, gedrag aanpassen na feedback > jongeren (14, 15 jaar) vertonen veel meer hersenactiviteit na positieve feedback dan volwassenen of na negatieve feedback. © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Toegevoegde waarde Duurzaam Groei Keuze Cultuur pdca-imwr cyclus MOBILISEREN Ambitie WAARDE REN REFLECTEREN Opgave BLIJVEND RESULTAAT PLAN Zo gaan we verbeteren DO Dit gaan we doen zitten we nog op koers? CHECK Blijvend verbeteren ACT/IMPROVE INSPIREREN Duurzaam Groei Keuze Cultuur Wat is de toegevoegde waarde voor de schoolorganisatie? Waarom zou je reflecteren > reflectiegesprekken moet je willen organiseren! > KEUZE Inspanning is groot (kost tijd) Effect is groot > voor leerlingen, voor je organisatie. een manier van communiceren > respect en duidelijk communiceren Duurzaam: PDCA – IMWR-cyclus >kwaliteitscyclus Docent- leerling <> docent- docent <> docent –leidinggevende een ‘mini’ PDCA > docenten maken zich werkwijze eigen en raken gewend werkwijze> Organisatie Reflectie is bij lln gericht op ontwikkeling en groei ipv behoud van wat is (zie fixed mindset) > >Organisatie duurzaam verhoogde opbrengst Cultuur: > afspraken maken én nakomen (door erop terug te komen) onderzoeksmatig in je werk staan effectiever omgaan met emoties bij geven / ontvangen van feedback BUITENCIRKEL: IMWR Rol management / HRM Cultuur Inspireren / ambities> waarderen (mens , functie), reflecteren pdca-imwr cyclus © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Het reflectiegesprek Voorbereiding (gericht op doel) Opening gesprek Doel duidelijk (onderwerp) Gesprek (‘STAR’ techniek) Afspraken

Reflectiegespek in de praktijk Multi inzetbaar Mindset en feedback geven/ontvangen Overtuigingen ea. ijsberg - McClelland Multi inzetbaarheid: reflectie op gedrag > niet VERoordelend, inzichtgevend soms wel BEoordelend In het bedrijfsleven en onderwijsleerproces; docent<>leerling; CGI, beroepsbesprek, eindgesprek, pop-gesprek PvB , Groen Proeven SLB, voortgangsgesprekken, Intake , sollicitatiegesprekken, intervisie Functioneringsgesprekken, (beoordelingsgesprekken, functiemix) Gesprekken met anderen algemeen; vraag geinteresseerd OEN (vakantie of…) Therapieën 360 graden feedback; meerdere feedbackgevers Mindset; ontvangen Fixed mindset; je gelooft dat capaciteiten, vermogens en mogelijkheden VAST liggen, gericht op wat je al HEBT en het BEHOUD ervan > overtuigingen Growth mindset …. Niet vastliggen, mbv juiste acties en inspanningen mogelijk om te ontwikkelen. Personen zijn succesvoller in werk en relaties; denken in termen van mogelijkheden, plezier in werk ipv focus op ‘het’ resultaat. Afspraken over geven / ontvangen van feedback © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

motivatie, inzet, toewijding IJsberg McClelland meer gedrag zichtbaar kennis vaardigheden ontwikkel- baar attitude, overtuigingen, normen & waarden drijfveren, ambitie, motivatie, inzet, toewijding bewustzijn persoonlijke kwaliteiten ‘intelligentie’ minder © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

STAR (RT) Interview methode Situatie: Waarover ging het ? Taak: Wat moest jij doen? Actie: Hoe aangepakt? Resultaat: Wat was het resultaat? (Reflectie: Hoe ging het, wat geleerd?) (Transfer: Wat zal je doen ...(alternatieve situatie)) De stappen van het reflectieproces Om het overdenken van een praktijksituatie meer concreet naar systematiek in kaart te kunnen brengen worden een aantal stappen onderscheiden. Een veelvuldig gehanteerde indeling in stappen is die van Korthagen (Korthagen, 1998, p. 45). Korthagen onderscheidt de volgende stappen: 1 STA het handelen / de praktijkervaring RR het terugblikken en bewustwording van essentiële aspecten (starRt) >komen tot een soort metaniveau /helicopterview 3 T TRANSFER: ontwikkeling van handelingsalternatieven in nieuwe situaties. Vanaf stap 2 komt het kritisch kunnen bevragen van de situatie aan bod. Sfeer van open communicatie NIET: niet-defensief gedrag of vluchtgedrag vertoond wordt, Het echte leren: Het kunnen activeren van voorkennis, hiaten in kennis (onvolledig of onjuist weten) en vaardigheden, het kunnen analyseren van een situatie, het opsporen van tegenstrijdigheden, Eigen sterktes en zwaktes het zoeken naar achtergronden voor mogelijke alternatieven Relatie theorie praktijk Het eigen functioneren 10 © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Vragen stellen… (1) een introductie Voorbereiden, met voorbeeldsituaties De ander aan ‘t woord (OEN, LSD, OMA) Gesprek is gericht op heden /toekomst Namens jezelf spreken (ik lees…) Reflectie op gedrag, zonder (ver)oordeel

Vragen stellen… (2) een introductie Soorten vragen 1 tegelijk, wachttijd Open karakter: Wat heb /versta/ wil / zou / vond je … Welke… Geef een voorbeeld van… Waar denk /zou je… Hoe ging / zijn / kwam / zou je… Reflectie in de praktijk