Natura 2000 Koop Heutink Jeanine Elbersen Programmadirectie Natura oktober 2009

Inleiding  Hoofdlijnen Natura 2000  Aanwijzing Natura 2000 gebieden  Natura 2000 beheerplannen  Stand van zaken 1 sept plannen – water  Knelpunten hydrologie

Vogel- & Habitatrichtlijn Nationaal beleid (EHS) Internationale verdragen (Ramsar) Natuurbeschermingswet (gebiedsbescherming) Flora- en faunawet (soortbescherming) 1. Hoofdlijnen Natura 2000 Relatie met FF-wet en NB-wet:

Totaal :  162 Natura 2000 gebieden  hectare  10% van het landoppervlak  Valt samen met de EHS 1. Hoofdlijnen Natura 2000 Enkele feiten en cijfers:  141 Natura 2000-gebieden (Habitatrichtlijn)  ha  79 Natura 2000-gebieden (Vogelrichtlijn) ha

in alle landen van de Europese Unie. De gebieden zijn waardevol en uniek, en huisvesten bijzondere Europese planten en dieren. Natura 2000 is het belangrijkste initiatief om de achteruitgang van de rijkdom aan natuur, per 2010 te stoppen. De Europese lidstaten hebben afgesproken om maatregelen te nemen die nodig zijn voor behoud van plant- en diersoorten, en habitattypen. Dit noemen we ‘gunstige staat van instandhouding’ Nederland is daarbij verantwoordelijk voor een aanzienlijke hoeveelheid habitattypen en planten- en diersoorten. 2. Aanwijzing N2000 gebieden

Een ‘gunstige staat van instandhouding’ betekent in de praktijk: het behoud de uitbreiding de verbetering van natuurwaarden. Wat in een gebied beschermd wordt, staat als doel geformuleerd in het aanwijzingsbesluit. 2. Aanwijzing N2000 gebieden

Natura 2000 gebied kan bestaan uit:  Vogelrichtlijngebied  Habitatrichtlijngebied Aanwijzingsbesluit:  soorten/habitattypen  instandhoudingsdoelstellingen: behoud/herstel  precieze begrenzing “Oude” natuurmonumenten (ogv “Oude” Nb-wet) => N Aanwijzing Natura 2000 gebieden

 < 2000: 30 VR-gebieden aangewezen  2000: 49 VR-gebieden aangewezen  2003: Aanmelding 141 HR-gebieden (voorafgegaan door inspraakronde)  2004: Vaststelling HR-lijst door EU-CIE  - heden: Voorbereiding aanwijzing N2000-  gebieden (inclusief informele ronde) 2. Aanwijzing N2000 gebieden Terugblik:

gebieden Voor 158 gebieden zijn de ontwerp-aanwijzingsbesluiten sinds 2007 gepubliceerd. Elk gebied levert een specifieke bijdrage aan het Nederlandse en Europese natuurnetwerk. Er is goed gekeken of: de aanwijzing van een gebied ‘haalbaar’ is ze ‘aansluiten op bestaand beleid’ ze ‘qua begrenzing aansluiten op bestaande grenzen. Hoe de selectie van gebieden precies tot stand is gekomen kunt u lezen in de achtergronddocumenten 2. Aanwijzing N2000 gebieden

Natuurbeschermingswet 1998:  Een Natura 2000 beheerplan dient vastgesteld te zijn uiterlijk 3 jaar na definitieve aanwijzing van het Natura 2000 gebied. Is verplicht voor elk gebied.  Het opstellen van een beheerplan gebeurt door het rijk of provincies in overleg met eigenaren, gebruikers, belanghebbenden en betrokken andere overheden.  Een beheerplan heeft een geldigheidsduur van 6 jaar (max).  Openbare inspraakprocedure 3. Natura 2000 beheerplannen

Wie heeft het initiatief:  Meerdere overheden bevoegd voor één N2000-gebied.  Streven: 1 integraal beheerplan per gebied.  ‘Voortouwverdeling’: bevoegd > 50%  Initiatief  Coördineert het proces 3. Natura 2000 beheerplannen  Provincies => 102 gebieden  LNV => 41 gebieden  V&W => 19 gebieden  Defensie => 1 gebied

betrokkenheid:  Voortouwnemer organiseert het proces.  Voortouwrol van LNV is uitbesteed aan DLG, SBB levert inhoudelijke inbreng.  TBO’s relevante inbreng voor eigen gebieden  Belangrijke rol nu bij opstellen beheerplan, straks bij de uitvoering  Communicatie, draagvlak: alle bevoegde gezagen 3. Natura 2000 beheerplannen

Wat staat er in een beheerplan: 1. Uitwerking van de instandhoudingsdoelen in omvang, ruimte en tijd: waar zijn de natuurwaarden aanwezig. 2. Benodigde beleids- en beheermaatregelen. 3. Relatie met bestaand gebruik. 4. Kosten & financiering: wie verantwoordelijk voor uitvoering. 5. Relatie met andere plannen en regelgeving. 6. Monitoring en evaluatie.  Zie ook Programma van eisen 3. Natura 2000 beheerplannen

Financiering:  Realisatie: met bestaande budgetten voor inrichting en beheer, zoals opgenomen in ILG, w.o. SAN, SN, verdrogingsbestrijding  Beheerbudget voor Staatsbosbeheer  Kaderrichtlijn Water (KRW), wanneer N2000- doelen gekoppeld zijn aan waterkwaliteit  EU programma’s: o.a. LIFE+ 3. Natura 2000 beheerplannen

Stand van zaken plannen - water  weinig wijzigingsvoorstellen vanwege water  regio werkt van grof naar fijn. beeld van de wateropgave en benodigde maatregelen wordt steeds meer ingekleurd De complexiteit komt nu pas volledig aan het licht komt, met name in SoU gebieden.

Stand van zaken 01-09: water  voorbehoud voor haalbaarheid van waterdoelen, met name omdat : GGOR nog niet is afgerond, nader hydrologisch onderzoek nodig noodzaak en effectiviteit van hydrologische maatregelen nog niet voldoende bekend doelen soms sterk afhankelijk van of en hoe de stikstofproblematiek wordt opgelost maatregelen vaak deels buiten N2000 gebied Afhankelijkheid van andere gebiedsprocessen grondwerving blijft een struikelblok in realisatie EHS/N2000/TOP

Stand van zaken water  LNV gaat er vanuit dat: provincies de toezegging uit de waterplannen (SGBP’s) nakomen in Sense of Urgency gebieden in 2015 minimaal het tussendoel, de achteruitgang stoppen, gerealiseerd zal zijn. NB: dus niet het op orde krijgen van alle watercondities voor de instandhoudingsdoelen (= einddoel). Onderzoek en besluitvorming finetuning zullen aanbrengen in de beheerplannen. Het tempo waarin realisatie op gang komt is wel een zorgpunt.

Knelpunten hydrologie Knelpunten hydrologie (KIWA-analyse): 1. Verstoring van natuurlijke dynamiek waterregime: verlaging grondwaterstand door onttrekking, beregening, ontwatering, interne drainage, bosaanplant, verlaging beekpeilen, bebouwing, kustafslag, zandwinplassen e.d. te korte / lange inundatie hierdoor 2. Vermindering van toestroom basenrijk grondwater door gedaalde grondwaterstand 3. Interne eutrofiëring door gedaalde / fluctuerende grondwaterstanden 4. Externe eutrofiëring door bemesting intrekgebied (actueel / vroeger) via toestromend grondwater

Knelpunten hydrologie N2000 beheerplannen i.r.t. hydrologie: wel: onderzoek naar mogelijke maatregelen / noodzakelijke beperkingen instrumentarium daarvoor beschikbaar maar voldoende betrouwbaar? niet: concrete kennisvragen specialistenwerk! Grondwaterafhankelijke habitats Van de 71 habitattypen: - 34 direct grondwaterafhankelijk - 5 indirect - 37 niet