Ontwerpvisitatieverslag

I. Visitatie ? Halfweg-evaluatie beleidsovereenkomst stedenfonds : RAPPORT Vlaamse jury o.l.v. prof. Arno Korsten: academici, ervaringsexperten, team stedenbeleid en kenniscentrum Vlaamse steden: de visitatiecommissie (VC) Opzet: –meedenken rond aanpak maatschappelijke ontwikkelingen – inzet van stedenfonds als hefboom voor stedelijke ontwikkeling Vast gespreksschema: –Aspecten strategische organisatie –Maatschappelijke effecten en strategische doelstellingen behaald? (HOOFDDOEL visitatie) –Werkt stedenfonds in deze goed als instrument –1 vrije keuze: kansarmoede/kindvriendelijkheid/strategische organisatie

II. Visitatie in Turnhout? (uiteraard) het woonbeleid Keuze voor kindvriendelijkheid en strategische organisatie Kindvriendelijkheid o.w.v. –de ambitie om ook jonge gezinnen met kinderen aan te trekken –Dwars door ganse beleid –Catalysator voor zowel dienstverlening als voorzieningen in leefomgeving Strategische organisatie owv –Managementoverwegingen: efficiëntere interne organisatie –Toegenomen verwachtingen van burger en samenleving VC ziet een grondige voorbereiding en het aangrijpen van dit momentum als cruciale succesfactoren en looft dat dit in Turnhout nadrukkelijk gebeurde

III. Ambities vs. Schaal/middelen 1. (te) grote spanning tussen fiscaal (41.000) en reëel (centrum voor Ondanks (te) kleine schaal toch sterke bovenlokale evoluties (Markt, Turnova, Health Cluster, Stedelijk Plateau) VC heeft grote waardering voor deze dynamiek, temeer omdat ‘de stad van ver moet komen’ Stad vraagt Vlaanderen meer ‘open en stedelijk’ ruimtelijk beleid VC ziet in ruimtelijke ligging (hart Noorderkempen) en de eigen ruimtelijke ontwikkeling reden voor Turnhout om in zichzelf te geloven Aanbeveling: De nog systematischer te redeneren vanuit een governanceperspectief en voor strategische projecten allianties aan te gaan met publieke en private partijen. Sterker netwerkmanagement en –regie veronderstelt ook het bijkomend aantrekken van netwerkmanagers. (p.7)

III. Ambities vs. Schaal/middelen 2. Stad in de regio Al 12 jaar vrijwillige samenwerking in stadsregio: Voorbije jaren geïntensifieerd (o.a. wonen en mobiliteit) kent zijn grenzen : planning en herverdeling! Gemandateerd stadsregionaal bestuur voor thema’s alsz wonen, RO en mobiliteit Aanbeveling: De visitatiecommissie beveelt de stad en zijn buurgemeenten aan om het overleg en de samenwerking rond mobiliteit, wonen en ruimtelijke ordening verder te ontwikkelen in stadsregionaal verband. De commissie ziet ook een belangrijke meerwaarde in een grotere betrokkenheid van het middenveld en de private actoren in de stadsregionale samenwerking. Naar aanpak is het wenselijk om de stadsregionale samenwerking pragmatisch te bouwen op concrete strategische dossiers zowel door de stad als de buurgemeenten als een win worden ervaren.(p. 7)

IV. Effecten in beleidsovereenkomst 1. aantrekkelijke en betaalbare woonstad Afgelopen jaren sterk ingezet op jongeren en jonge gezinnen, effecten (nog) niet ten volle zichtbaar, uitstroom wel al sterk teruggedrongen Evolutie van passief (premies) naar actief (grondbeleid) is positief, maar kent ook zijn beperkingen (middelen, grond) (p. 9): Governanceperspectief: betrek marktpartijen (onderhandelen betaalbaar wonen, grondfonds, nieuwe woonconcepten); bv Kortrijk, Oostende (p. 9) Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert het stadsbestuur om ervaringen uit te wisselen met andere centrumsteden over vernieuwende woonconcepten en mechanismen die bijdragen tot het betaalbaar houden van het woningaanbod en het aantrekken van de gewenste bevolkingsgroepen. (p. 10) Meer inzetten op versterken stedelijk wonen, dan remediëren van zwaktes + linken aan citymarketing (p. 9-10)

IV. Effecten in beleidsovereenkomst 2. versterken sociale mix Ondertussen al sociale woningen in turnhout, merkelijk hoger dan in de rand en de inkomensongelijkheid groeit Stadsbestuur doet veel inspanningen maar doorlooptijd sociale huisvesting maakt dat resultaten nog niet op kruissnelheid zitten, dit wordt wel verwacht in de komende jaren Accentverschuiving middelen naar kwaliteitsvolle woonomgeving Grootste verhuisbewegingen zitten binnen stadsregio

IV. Effecten in beleidsovereenkomst 2. versterken sociale mix Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert om met betrekking tot sociale huisvesting een globale visie en planning uit te werken op stadsregionaal niveau, waarbij gestreefd wordt naar een sociale mix op wijkniveau. (p. 11) Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert het stadsbestuur (en het OCWM) om inzake woonbegeleiding een ruimer partnerschap op te zetten Meer fundamenteel probleem: private huurmarkt beperkt > nood creatieve denksporen ( uitbreiding patrimonium SVK, beleggers in huurwoningen ondersteunen, gronden in erfpacht aan ontwikkelaars met lagere huur, denkpiste stedelijke huurkantoor (Gent) Aanbeveling: Het tekort aan private sociale huurwoningen is als stadsbestuur niet zo gemakkelijk te remediëren, niettemin adviseert de visitatiecommissie het stadsbestuur om een aantal creatieve denksporen te verkennen (suggesties hierboven in de tekst).

IV. Effecten in beleidsovereenkomst 3. Effecten beleidsovereenkomst: tevredenheid burger over nabije woonomgeving 80 tevreden over buurt, 70% over groen, 50% over netheid Tevredenheid speelvoorzieningen - in tegenstelling tot versnelde investeringen laatste jaren - ook laag Visitatiecommissie erkent werkelijke netheid niet danig slecht, nood werken imago en perceptie (p. 12) Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert om de geïntegreerde aanpak (over diensten heen) rond de kwaliteit en netheid van de openbare ruimte verder te zetten en aan te vullen met een sensibiliserings- en communicatieluik (cfr. de campagne ‘Mechelen om te zoenen’). Opvolging van de acties en eventuele sanctionering kan gebeuren via administratieve sancties. (p. 12)

IV. Effecten in beleidsovereenkomst De lage score voor speelvoorzieningen verwondert, gelet op de verhoogde aandacht bij de inrichting van de publieke ruimte, ook onder impuls van jonge generatie ambtenaren in harde sector. Het feit dat de cijfers dateren van 2008 is wellicht een deel van de verklaring De recente verkaveling Meuletiende is een mooie illustratie hoe het stadsbestuur speelruimte inpast in nieuwe projecten: op vlak van kindvriendelijkheid, maar ook van ontwerp, sociale mix en betaalbaarheid Premiestelsel > visitatiecommissie ondersteunt beweging naar meer effectief en efficiënt beleid (p. 13)

V. Het stedenfonds als instrument Integrale inzet op wonen blijft, maar ruimte voor accentverschuiving (woonomgeving ) > illustreert dat stedenfonds stadsbesturen aanzet om op een zelfkritische manier na te denken (p. 14) Stedenfonds en stadsregio > kan open voor regio, als meer in de pot (p. 15) Graag meer rekening door Vlaamse agentschappen met rol stad in Noorderkempen (p. 15) Bezoek van visitatiecommissie meerwaarde vanuit lerend perspectief (p. 15) Stedenfonds mag geen excuus zijn voor Vlaamse departementen en agentschappen om zelf geen stedelijk beleid meer te voeren + graag meer intersectorale afstemming binnen de Vlaamse overheid (p. 15)

VI. kindvriendelijkheid VC waardeert themapaper, o.a. owv de opbouw –Vier componenten Aanwezig mogen zijn – publieke ruimte en infrastructuur Kunnen komen – mobiliteit en fietsroutes Zinvolle dingen kunnen doen – cultuur en jeugdwerking Iets kunnen betekenen – participatie –Vijf uitgangspunten: holistisch, integraal, intergenerationeel, participatief en dynamisch Tal van concrete acties, vaak intuïtief en spontaan Momenteel vaak sector stedelijke ontwikkeling die voortouw neemt kansen meer systematische aanpak + strategische aanpak (effecten scherp stellen Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert om bij de uitwerking van het thema kindvriendelijkheid een strategische scope te hanteren. Welke effecten worden beoogd? Welke doelgroepen willen we prioritair bereiken? Welke actoren worden betrokken? Hoe worden de resultaten opgevolgd? (p. 17)

VI. kindvriendelijkheid Kindvriendelijkheid is nog niet structureel, eerder toevallig speerpunt > zou prioritair thema kunnen zijn (p. 17) Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert het college van burgemeester en schepenen om een beslissing te nemen over het al dan niet opwaarderen van kindvriendelijkheid tot een horizontale beleidsprioriteit. Bij het maken van deze keuze moet het college zich er vanzelfsprekend bewust van zijn dat dit impact heeft op de inzet van middelen van de organisatie en misschien nog meer op de oriëntatie van de aandacht. (p. 17) Kindvriendelijkheid sectoroverstijgend en structureel > vraagt om programmatorische aanpak (cfr. Gent op vlak progammamanagement) (p. 17) Aanbeveling: De visitatiecommissie beveelt aan om het thema kindvriendelijkheid nadrukkelijker binnen het bestuur en de organisatie te verankeren, zowel op politiek niveau als via programmamanagement. De aanpak van transversale speerpunten en de methodiek van het programmamanagement wordt door de visitatiecommissie uitgewerkt in het syntheserapport bij deze visitatieronde (p. 17)

VI. Kindvriendelijkheid Ook op vlak kindvriendelijkheid meer denken vanuit governance-perspectief (p. 17) Opportuniteit om personeelslid vrijmaken voor coördinatie kindvriendelijke ruimte Dimensie visie en strategie toevoegen aan bestaande samenwerkingen Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert het stadsbestuur om het samenwerkingsverband rond kindvriendelijkheid te structureren en te oriënteren. Omwille van de transversalitiet is het bestuur goed geplaatst om een regierol op te nemen en daarvoor een personeelslid in te zetten. Ook het OCMW moet tenvolle deel uitmaken van het samenwerkingsverband rond kindvriendelijkheid. (p. 18)

VI. Kindvriendelijkheid Turnhout voortrekkersrol op vlak jeugdparticipatie nood aan kritische reflectie m.b.t. enkele grijze zones: vrijetijdsbeleving, jarigen, sport op school (p. 18) VC waardeert dat Turnhout er bewust in geslaagd is de harde sectoren te betrekken De VC beveelt ook aan om te blijven investeren in hangjongeren.(p. 18) Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert het stadsbestuur van Turnhout om de interactie met andere steden op het gebied van ‘kindvriendelijkheid’ aan te gaan. Daarbij kan het bestuur niet alleen leren van anderen, maar ook de positieve leereffecten van Turnhout onder de aandacht brengen. Turnhout verdient een uitstraling op Vlaams niveau als het over kindvriendelijkheid gaat.(p. 18) Profileren op vlak van kindvriendelijkheid aan te bevelen ikv citymarketing (p. 18)

VII. Strategische organisatie Na lange periode van stilstand, laatste jaren sterk veranderd: Blairon, organogram, MAT, competentiedenken bij PM Rol MAT cruciaal > nog onduidelijkheid over mandaat en verwachting tov sectorverantwoordelijken + weinig info over betrokkenheid en verantwoordelijkheid diensthoofden (p ) Aanbeveling : De visitatiecommissie adviseert om de rol en het mandaat van de sectorverantwoordelijken te verhelderen. Daarnaast ook om te investeren in het niveau van de diensthoofden, als tussenlaag tussen het management en de werkvloer. Met ‘investeren’ bedoelt de commissie het verhogen van het competentieniveau door middel van vorming en het betrekken van dit niveau in het bewerkstelligen van een draagvlak voor veranderingen (in het verlengde van de initiatieven waar Turnhout nu al sterk op inzet). (p. 21)

VII. Strategische organisatie Beleidsevaluatie nog eerder versnipperd / ad hoc > Genk als mogelijke benchmark (p. 20) Aanbeveling: De visitatiecommissie beveelt aan om sterker te investeren in strategische planning met oog voor de volledige beleidscyclus: van dataverzameling, over analyse en strategiebepaling, tot opvolging en evaluatie. Daarbij kan overwogen worden om de medewerkers die zich met sturing en opvolging bezig houden, samen te brengen in een strategische cel. Het opzetten van een strategische staffunctie onder het gezag van de stadssecretaris is een eerste belangrijke stap in deze richting. (p. 20) Voorbije jaren sterke focus op specialisten, minder op generalisten + competentiemanagement overwegend gericht leidinggevenden (p. 21) Aanbeveling: De visitatiecommissie adviseert om het competentiemanagement in al zijn aspecten consequent door te vertalen naar alle medewerkers, zowel bij aanwerving, bij functionerings- en beoordelingsgesprekken, als bij het opstellen van individuele opleidingsplannen. Bij deze doorgroei moet het stadsbestuur vanzelfsprekend lering trekken uit de ervaringen tot nog toe. (p. 21)

VII. Strategische organisatie Traditie inspraak en participatie + improviseren nieuwe werkvormen kan, maar nood inbedding is visie (p. 21) Aanbeveling : De visitatiecommissie adviseert het bestuur om rond inspraak en participatie de leerervaringen van de voorbije jaren te verwerken in een toekomstgerichte visie. De nieuwe inzichten rond gebiedsgerichte werking (zie hoger, onder 4.3) kunnen daarin worden geïntegreerd. (p. 21) Relatie stad – OCMW is verbeterd, maar marge meer intense samenwerkin g (p.22) Aanbeveling : De visitatiecommissie adviseert om de toenadering tussen het stadsbestuur en het OCMW, die is ingezet met de deelname van de OCMW- voorzitter aan het college van burgemeester en schepenen, verder door te trekken naar het ambtelijk apparaat. Op die manier kan er ook een evolutie plaatsvinden van taakverdeling naar echte samenwerking. (p. 22)

VII. Strategische organisatie AGB momenteel vooral juridisch vehikel > zou in toekomst sterkere rol kunnen spelen Aanbeveling: De visitatiecommissie beveelt aan om de ambitie met het Autonoom Gemeentebedrijf (AGB) te herformuleren en daarbij in de eerste plaats te denken vanuit de meerwaarde die het AGB het bestuur kan brengen. Vervolgens kunnen oplossingen worden bedacht voor een voldoende democratische controle. (p22)

BESLUIT ‘Stad heeft zich manifest versterkt’ ; stedenfonds droeg hiertoe bij Opgave is verderzetten van bestaande dynamiek en verdieping stedelijke identiteit + communicatie Stad heeft jong profiel: groene ambitie, jonge medewerkers, kinder- en jongerenbeleid en aandacht voor duuzaambied Deze positieve energie is voelbaar, maar wordt niet uitgestald > de visitatiecommissie voelt dat hier een toekomstgericht verhaal zit verscholen en adviseert de stad zich verder te ontwikkelen Stedenfondsmiddelen kunnen deze beweging ondersteunen. De ambitie kan gericht blijven op jonge stad, maar de inzet zou ruimer kunnen gaan dan wonen. In het hoofd van de burger is de klik naar stad is de klik nog niet helemaal gemaakt > nood aan geleidelijke(re) transitie > c ommunicatie als randvoorwaarde Degelijke organisatie > ruimte groei: bv beleidsplanning en – evaluatie en prorgammamanagement Inzetten op grotere schaal: zowel stadsregionaal als via strategische coalities (governance)