1 Verhalen vertellen Verhalen verbinden Verhalen voorbij Mieke Lunenberg VELON-werkgroependag 7 november 2008

2

3 Thema’s internationaal onderwijsonderzoek Leren van studenten en leraren De relatie theorie/praktijk, school en instituut Vakspecifiek Diversiteit, waarden en normen De rol van de lerarenopleider, onderzoek door lerarenopleiders

4 “Mijn voornemen rust en afstand te nemen om op mijn eigen handelen te reflecteren is de basis geweest voor het werken aan mijn ontwikkeldoelen en dus mijn eigen leren. Door mijn aandacht zo te richten, was ik in staat de docenten te bewegen hetzelfde te doen. Hierin ben ik van betekenis geweest.” Aandacht voor onze professionele ontwikkeling is noodzaak als het gaat om de kwaliteit van het onderwijs.

5 Wie zijn we? Opleiding: Hbo Universiteit Anders Achtergrond als: Leerkracht basisonderwijs Docent v.o Onderwijskundige Anders Functie als lerarenopleider: Instituut (pabo, 2 e graads, eerstegraads, kunst, lichamelijke opvoeding, techniek, agrarisch) School (basis, v.o., ho) Hoofdtaak of neventaak (naast een diversiteit aan hoofdtaken)

6 Wat doen we? Leraren opleiden voor een diversiteit van schoolsoorten Leraren opleiden voor een diversiteit van vakken Een diversiteit aan leraren opleiden Curriculumontwikkeling Contacten opbouwen/onderhouden met scholen c.q. instituten Zorg voor IPB/Nascholing Onderzoek doen Kwaliteitszorg/Inspectiebezoeken/Visitaties voorbereiden Onderwijsvernieuwingen voorbereiden en implementeren Etc.

7 Self-study research 1. begint bij het eigen verhaal van lerarenopleiders, 2. verbindt en confronteert dat verhaal met theorie, en 3. maakt de resultaten publiek.

8 In de loop van de zeven jaar die ik nu werk als lerarenopleider moderne vreemde talen ben ik steeds meer geïnteresseerd geraakt in het effect van wat ik doe. Mijn ideaal is om denkende leraren op te leiden, om leraren aan te moedigen “to think like teachers through being awake to, and aware of, their practice, not just immersed in it” (Mason, 2002, cited in Crowe and Berry, 2007, p 32).

9 Deelname aan dit project is voor mij een verrijkende ervaring geweest. Niet alleen heeft het me de gelegenheid geboden om voor mijn studenten een voorbeeld te geven van professioneel gedrag (‘Een goede leraar blijft haar dagelijkse praktijk systematisch onderzoeken”) maar het heeft ook geleid tot discussies met collega’s en studenten over wat er werkelijk toe doet in onderwijs. De onderzoeksresultaten hebben bovendien geleid tot enkele wijzigingen in het programma en hebben me meer bewust gemaakt van mijn persoonlijke kracht. Ik kan de heldere, empathische en competente lerarenopleider zijn die ik wil zijn … misschien moet ik me nog wat meer bewust worden van de behoeften van individuele studenten in specifieke fasen van hun ontwikkeling.

10 Resultaten publiek maken

11 Registratietraject “Reflectie vind ik leerzaam en pijnlijk. Leren is leuk en doet zeer. Beide polen kwam ik tegen. Het gaf mij uiteindelijk altijd voldoening, inzicht, zin, energie en het gevoel de regie over mijn leven te hebben. Ik had het gevoel niet aan het werk te zijn terwijl ik uitermate zinvol werkte. Specifiek opleiders vakmanschap!” Alleen door ons te verhouden tot kennis die er al is, kunnen we boven verhalen uitstijgen en nieuwe inzichten ontwikkelen.

12 Kern van opleiderschap 1.1. De opleider geeft vorm aan de drieslag:- zicht hebben hoe leerlingen zich ontwikkelen;- begeleiden van de ontwikkeling van (beginnende) leraren;- sturen van de eigen ontwikkeling als opleider. 1.2 De opleider is:- initiatiefrijk;- motiverend; - betrokken;- geïnteresseerd;- kritisch;- open;- probleemoplossend;- tactvol;- flexibel; en doet dit in samenhang en op een evenwichtige manier. 1.3 De opleider stelt de ontwikkeling van de (aanstaande) leraren centraal, stimuleert hen om daarin eigen verantwoordelijkheid te nemen en neemt hun inbreng serieus. 1.4 De opleider vervult een voorbeeldfunctie.

13 Teach as you preach! Walk your talk! Maandag 10 november ga ik “Teach as you preach” / “Walk your talk” als volgt in de praktijk brengen …….. Zoals de ouden zongen, piepen de jongen (Jan Steen)

14 Methoden om te modelen  Hardop denken  Hardop denken en eruit stappen  Reflectiepauzes inlassen  Samen opleiden  Verbindingen leggen met theorie.

15 Hardop denken Simon (lerarenopleider wiskunde): Laten we de opdracht even onderbreken. Student: We zijn nog niet klaar. Simon: Dat is o.k. Ik wil even naar het proces kijken. Twintig minuten geleden hadden we een probleem en ik zei dat k daar later op terug zou komen. Waarom zei ik dat? Student: Ik denk dat je wel moest, omdat je op dat moment geen uitleg paraat had die voor iedereen duidelijk was. Simon: Hoe zouden jullie zo’n situatie oplossen in jullie les?

16 Verbindingen leggen met theorie Harry zegt: Herken je wat hier gebeurt? Jij luisterde naar je leerlingen; ik luister naar jou. Dit is actief luisteren. Weet je nog dat we het daar een paar weken geleden uitgebreid over hebben gehad? Harry denkt: Dit kan ik verbinden met de theorieles van een paar weken geleden. Het is een prachtig moment; het is niet gepland en ik kan het gebruiken. Het gebeurt hier en nu. Het is een verrassing.

17 Wijzelf – lerarenopleiders - zijn misschien wel het belangrijkste didactische hulpmiddel dat we hebben. Dat geldt in gelijke mate voor schoolopleiders en instituutsopleiders. Door ons hiervan meer bewust te worden en er gebruik van te maken, kunnen we het opleidingsonderwijs verder helpen.

18 “This victory alone is not the change we seek - it is only the chance for us to make that change”