Competentie ontwikkelend leren en leerplantoelichting stw Oktober 2012 dpbbrugge oktober 2012

Waarom deze toelichting? Op vraag van directies Aangepast leerplan en servicedocument juni 2011 Componentoverschrijdende en graadoverstijgende toelichting vanuit de ‘col’visie! dpbbrugge oktober 2012

Dagorde Waarom dit leerplan? Visie op leren Studierichtingprofiel Lessentabel Integrale opdrachten Bronnen Servicedocument Evalueren Geïntegreerde proef Leerplandoelstellingen van de verschillende componenten dpbbrugge oktober 2012

Waarom dit leerplan? Veranderingen in onze maatschappij: belang levenslang leren, flexibiliteit, mobiliteit, diversiteit … dpbbrugge oktober 2012

Waarom dit leerplan? Veranderingen in denken over leren en onderwijzen: gebaseerd op een holistisch dynamisch en emancipatorisch mensbeeld en op het sociaal-constructivisme = begeleiden van het leren leren in de ruime zin van het woord, leren omgaan met kennis, leren van en met elkaar… dpbbrugge oktober 2012

Waarom dit leerplan? Vernieuwing stw 1 september 2005: start vernieuwing met 20 projectscholen Ondertussen zijn alle scholen ingestapt en is leerplan opnieuw aangepast, zie nieuw leerplan september 2012! (aanpassing NWT !) dpbbrugge oktober 2012 6 6

Zelf leren Wat heb jij de afgelopen week zelf geleerd? Hoe? Met en door wie? Waarom? … dpbbrugge oktober 2012

Wat is leren( =veranderen= betekenis geven) Belang van het brein Sociaal constructivisme Verschil oppervlakkig en diep leren Motivatie = ‘zal ik dit kunnen?’ X ‘ is dit belangrijk voor me?’ Geen congruentie tss input en intake! Feedback (concreet adhv smart criteria met waarom en bijsturing) heeft effect van 0.80 samen met de juiste les-start (motivatie, linken…): pareto principe: 80-20 mx effect met min inspanning Belang van het leren van leerstrategieën dus consequenties voor het onderwijzen … dpbbrugge oktober 2012

90% van wat ik uitleg of toon 4 april 2017 Ik leer - 10%van wat ik lees 20% van wat ik hoor 30% van wat ik zie 50% van wat ik zie en hoor 70% van wat ik bespreek 80% van wat ik doe 90% van wat ik uitleg of toon (William Glaser) dpbbrugge oktober 2012

Visie op leren Leren in samenhang: 4 april 2017 Visie op leren Leren in samenhang: competentieontwikkelend leren (verbond): samenspel kennis, vaardigheden, attitudes in een welbepaalde situatie ontwikkelen = groeien in kunde = leren Belangrijk dat leerlingen de samenhang tussen theorie en praktijk, tussen de verschillende componenten, tussen kennis, vaardigheden en attitudes ervaren! dpbbrugge oktober 2012 10

Studierichtingsprofiel 1 Situering: wisselwerking mens, voeding en milieu. Vier componenten: SW, NW, V en E! 2 Beginsituatie: geslaagd in eerste graad Astroom èn brede interesse / ofwel in tweede graad stw 3 Vorming vanuit christelijk mensbeeld: verbondenheid! dpbbrugge oktober 2012

Studierichtingsprofiel 4 Competenties en waarom! C1 Binnen een welomschreven opdracht sociaal wetenschappelijke en natuurwetenschappelijke onderwerpen onderzoeken C2 Binnen een welomschreven opdracht een persoonsgerichte activiteit voor een groep organiseren/maaltijd plannen, voorbereiden en bereiden dpbbrugge oktober 2012

Studierichtingsprofiel C3 Binnen een welomschreven opdracht iets mondeling presenteren voor een groep C4 Eigen leren/studieloopbaan in handen nemen dpbbrugge oktober 2012

Studierichtingsprofiel 5 Doorstromingsgerichte studierichting Na de tweede graad stw - studiegebied personenzorg of andere Na de derde graad stw - Se-n-se opleidingen, HBO5 verpleegkunde, graduaat orthopedagogie … - bachelor in de sociale, agogische, gezondheids- en onderwijssector … dpbbrugge oktober 2012

Competentiedoelen binnen de tweede graad C1: werken met afgebakende onderzoeksvragen, een werkplan opstellen, informatie zoeken uit één bron, een onderzoek uitvoeren en de resultaten beoordelen, rapporteren, resultaten voorstellen, uitvoering van een onderzoek evalueren. C2: uit een aanbod een activiteit/maaltijd/gerecht kiezen voor een doelgroep; een werkplan maken; een activiteit uitvoeren/maaltijd bereiden; uitvoering van een activiteit evalueren. C3: een onderwerp afbakenen; een korte mondelinge presentatie voorbereiden; een korte mondelinge presentatie geven met ondersteuning van één of meerdere opgegeven hulpmiddelen; een korte mondelinge presentatie evalueren. C4: eigen leren in handen nemen, samenwerken, reflecteren, omgaan met feedback, oriënteren op derde graad. dpbbrugge oktober 2012

Competentiedoelen binnen de derde graad C1: leerling bakent zelf onderzoeksvragen af, een werkplan opstellen, informatie zoeken uit meerdere bronnen, een onderzoek uitvoeren en de resultaten beoordelen, rapporteren, resultaten voorstellen en een eigen mening formuleren, uitvoering van een onderzoek evalueren. C2: een gepaste activiteit/maaltijd/gerecht kiezen voor een doelgroep; een werkplan maken; een activiteit uitvoeren/een maaltijd bereiden, anticiperen op de doelgroep; uitvoering van een activiteit evalueren. C3: een onderwerp afbakenen; een langere mondelinge presentatie voorbereiden; een langere mondelinge presentatie geven met ondersteuning van zelfgekozen hulpmiddelen, het beantwoorden van vragen van toehoorders; een langere mondelinge presentatie evalueren met hulp van toehoorders. C4: eigen leren in handen nemen, samenwerken, reflecteren, omgaan met feedback, oriënteren op verdere (studie)loopbaan. dpbbrugge oktober 2012

dpbbrugge oktober 2012

Integrale opdrachten Context doelgroepen: eigen leeftijdsgenoten + kleine groep gezonde individuen Groeilijn Lln werken onder begeleiding van lerarenteam Lln leren keuzes maken dpbbrugge oktober 2012

Integrale opdrachten Competenties in de tweede/derde graad STW: verschillende fasen/doelen in competenties liggen vast in leerplan! duidelijke groeilijn of cesuur tss tweede en derde graad dpbbrugge oktober 2012

Integrale opdrachten COL en leren in samenhang = IO! IO wordt opgebouwd vanuit één of meerdere competenties met inhoudelijke integratie vanuit twee of meer componenten Begeleid / gecoacht door multidisciplinair team V en E zijn middel tot COL èn Lpd V en E binnen IO Lpd NW en SW worden verwezenlijkt binnen eigen uren: enkel voorbereiding, illustraties, uitdieping en integratie met andere componenten… binnen IO Kans tot integratie van basisvorming dpbbrugge oktober 2012

Bronnen en informatie Leerplannen: www.vvkso.be (publicaties – lessentabellen-elektronische ontsluiting) Website verbond: http://personenzorg.vvkso.be http://stw.vvkso.net , http://plastischeopvoeding.vvkso.be Website DPB, www.dpbbrugge.be, secundair, websites begeleiding, personenzorg (stw), natuurwetenschappen, dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument juni 2011 Servicedocument = hulpmiddel voor scholen Deel 1: werken met integrale opdrachten Deel 2: doelenboek met competenties en lpd V en E Planningsinstrument /raamplan, schooleigen doelenboek voor team Doelenboek en groeimap voor leerlingen Evaluatie instrument voor team en lln dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument studierichtingprofiel 4 competenties competentiedoelen competentiehandelingen en evaluatiecriteria (waarneembaar: kennis, houding, vaardigheden, proces, product) dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument Competentiedoel en competentiehandeling Voorbeeld: Competentie 1 Competentiedoel: ‘De leerling zoekt informatie en krijgt een bronvermelding’. Competentiehandeling: in een welbepaalde IO betekent dit concreet: - je zoekt informatie over een beroerte en je krijgt de benaming van de webpagina. - je zoekt informatie over een beroerte en je krijgt de bronvermelding van een artikel uit de krant. dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument Competentiehandeling en evaluatiecriteria: SMART-ig geformuleerd (specifiek, meetbaar, aantrekkelijk, realistisch, tijdsgebonden, inspirerend) Voorbeeld: Competentie 2 Competentiedoel: Op basis van een werkmodel activiteiten en gerechten/maaltijden voor een kleine groep bereiden (= ook leerplandoelstelling) Competentiehandeling(en): SMART-ig - je bereidt in 30 minuten een vanillepudding voor 2 volwassen personen. - je volgt nauwgezet het recept. dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument Bijhorende evaluatiecriteria Je werkt binnen de tijd Je werkt volgens het recept Je werkt volgens de afgesproken normen inzake veiligheid en hygiëne (HACCP) De pudding is goed gebonden, je kan hem omkeren zonder in te storten De pudding bevat geen klonters De pudding heeft de smaak van vanille Je bevraagt de tevredenheid van jouw doelgroep inzake hun smaakervaringen met de pudding … Aantal criteria selecteren in functie van haalbaarheid! dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument Voorbeeld: Competentie 3 C doel: ‘De leerling geeft een korte (max.2 min) mondelinge presentatie C handeling: je stelt je resultaten van een onderzoek in 2 minuten voor aan je klasgenoten Ec1: de resultaten worden correct weergegeven (= inhoud) Ec2: de presentatie verloopt volgens een vooraf afgesproken werkmodel Ec3: de leerling houdt oogcontact Ec4: de leerling spreekt AN dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument Opdracht Duowerk Competentie 4: De eigen studieloopbaan in handen nemen C doel:’De leerling maakt een eigen keuze voor een studierichting binnen de derde graad en motiveert deze keuze.’ C handeling en criteria aanvullen! dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument IO stappenplan 1 Beginsituatiebepaling 2 Vertrekken vanuit 1 of meerdere competentie(s) met competentiedoelen   3 Linken met leerplandoelstellingen voeding en/of expressie en/of natuurwetenschappen en /of sociale wetenschappen (min 2 componenten integreren) 4 Opdracht formuleren in zijn geheel/samenhang vanuit keuze 1 en 2 5 Opdracht en doelen formuleren in leerlingentaal (vanuit 1, 2 en 3)(met inbegrip van context en doelgroep) 6 Aandacht voor de deelaspecten van de uitvoering= competentiehandeling (leeractiviteiten, timing, werkwijze, materiaal en middelen, aantal personen) 7 Evaluatiecriteria (vertrekkend vanuit 1, 2 en 3 en in concrete handelingen) 8 Reflectie o. a. gebonden aan de evaluatiecriteria 9 Scenario voor leraren (timing, wie doet wat, hoe, werkvorm, begeleiding, materiaal en middelen, evaluatie) dpbbrugge oktober 2012

Servicedocument Opdracht individueel / per twee Beschouw de vorige dia als een checklist / kijkwijzer en screen enkele voorbeeld IO’s! Besluit / vaststellingen/vragen dpbbrugge oktober 2012

Evalueren Evaluatie = - autonomie van de school - verantwoordelijkheid directie en team IO Evalueren bestaat zowel uit het continu begeleiden van leerlingen in het ontwikkelen van hun competenties als uit het op vastgestelde tijdstippen beoordelen van de competentieontwikkeling dpbbrugge oktober 2012

Begeleidende evaluatie Begeleidend evalueren als IO team door: observerend aanwezig te zijn stimulerend en bevestigend tussen te komen stil te leggen, bij te sturen waar nodig coaching van de lerende, concrete en onmiddellijke feedback en feedforward voortgang bijhouden, soort portfolio en reflectie,in een veilig en uitnodigend klimaat van geloof in groei-mogelijkheden van leerlingen … zodat leerlingen zicht krijgen op + in handen nemen van eigen leerproces! dpbbrugge oktober 2012

Reflecteren Reflecteren = leerplan- en competentiedoelstelling Noodzakelijk in leerproces Model van Korthagen Rol leraar (coach) - rol leerling (lerende) Belang van de reflectielussen: het in kaart brengen van de voortgang en voortgang/coachinggesprekken. Zie website DPB Brugge: doc + vb reflecteren dpbbrugge oktober 2012

Reflecteren

Beoordelende evaluatie Beoordelend evalueren als IO team door: afstemmen van begeleidend en beoordelend evalueren op verschillende momenten adhv criteria - bepalen of de doelen bereikt zijn die vooropgesteld waren voor een bepaalde periode verstaanbare tussentijdse rapporten Advies voor delibererende klassenraad: geslaagd of niet geslaagd op het einde van het schooljaar! - Rest: autonomie school !! dpbbrugge oktober 2012

De geïntegreerde proef Via de GIP wordt geëvalueerd of een leerling de competenties, zoals deze worden omschreven in het profiel van de studierichting, verworven heeft Leren via IO en kiezen voor een leerproces waar leren in samenhang vooropstaat, is op zich al integraal en geïntegreerd werken De GIP = IO gedurende het laatste jaar van de 3de graad STW dpbbrugge oktober 2012

De geïntegreerde proef Betrekken van jury Belang van communicatie over GIP naar leerlingen en ouders toe (bij aanvang van schooljaar) dpbbrugge oktober 2012

Leerplandoelstellingen van de verschillende componenten Expressie Sociale wetenschappen Natuurwetenschappen Voeding dpbbrugge oktober 2012

Expressie dpbbrugge oktober 2012

Natuurwetenschappen dpbbrugge oktober 2012

Sociale wetenschappen Leerplan sociale wetenschappen ongewijzigd Lpd sw moeten in sw bereikt en geëvalueerd worden. Voorbereiding, uitdieping, inoefenen kan in IO. IO kan rond inhoud van sw in samenhang met andere componenten en i.f.v. competentieontwikkeling opgebouwd worden. Voorbereiding competentie ontwikkelend leren en IO dpbbrugge oktober 2012

Sociale wetenschappen Belang werkwoorden in lpd Accenten: - ondersteunende kennis cfr studie van.. - toepassingsniveau….naar eigen leefwereld.. - werkmodellen als ondersteuning - begeleid oefenen en vaardig worden in communicatie, samenwerken… - reflecteren en feedback geven - eigen leerproces Belang van horizontaal en verticaal vakgebonden en vakoverschrijdend overleg dpbbrugge oktober 2012

Sociale wetenschappen Tweede graad Derde graad DS 1: Verkennen van eigen mogelijkheden als leerling binnen STW DS 6: Verkennen van eigen mogelijkheden als leerling na STW dpbbrugge oktober 2012

Sociale wetenschappen DS 2: Verduidelijken van leerprocessen DS 3: Passend communiceren in verschillende situaties DS 4: Waarnemen en observeren van menselijk gedrag en interacties DS 2: Onderzoeken hoe de lichamelijke, cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van de mens verloopt DS 3: Schetsen van de samenhang van de elementen die een rol spelen in het pedagogische handelen en van de wederzijdse beïnvloeding waarbinnen het pedagogisch handelen plaatsvindt. DS4: In kaart brengen welke factoren “gedrag” beïnvloeden en de relatie met leren illustreren. dpbbrugge oktober 2012

Sociale wetenschappen DS 5: In kaart brengen hoe men als mens deel uitmaakt van de samenleving DS 5: Omgaan met rechten en plichten als jongeren DS 6: Verkennen en illustreren van de diversiteit tussen mensen De mens en zijn gedrag als uitgangspunt dpbbrugge oktober 2012

Voeding Voeding is een middel tot COL Context Opdrachten Equivalent van 2 uur/ week Eigen lpd 2 de graad – 3de graad, moeten ook geëvalueerd worden! Kader = gezonde voeding: NVGP –B , actieve voedingsdriehoek dpbbrugge oktober 2012

Voeding 2de graad: 10 lpd , met mogelijke onderliggende doelen Lpd, let op het gebruik van werkwoorden: toelichten, gebruiken, toetsen, verduidelijken, kiezen, verantwoorden, aanpassen, bereiden,… Bereiden voor doelgroepen ( met eigen wensen , noden, …) dpbbrugge oktober 2012

Voeding -2de graad 1 een voedingsvoorlichtingsmodel toelichten 2 de samenstelling v e gerecht toetsen aan een voedingsvoorlichtingsmodel 3 de begrippen voedingsmiddelen en voedingsstoffen toelichten 4 de betekenis vanhet etiket op een verpakking toelichten ( ingrediënten, producent, herkomst, houdbaarheid, richtlijnen bewaren, recycleerbaarheid verpakking) 5 een passend product, gerecht, bereidingswijze en bewaarmethode kiezen en de keuze verantwoorden dpbbrugge oktober 2012

Voeding 6 bestaande recepten aanpassen (hoeveelheden, keuze van ingrediënten, bereidingswijze, doelgroep) 7 op basis van een werkmodel gerechten maaltijden bereiden voor een kleine doelgroep 8 bereiding correct bewaren 9 gerechten volgens criteria presenteren en deze keuze verantwoorden 10 samen maaltijd nemen dpbbrugge oktober 2012

Voeding 3de graad: 11 lpd , met mogelijke onderliggende doelen Lpd, let op het gebruik van werkwoorden: (Aanvullend 2de graad) argumenteren Bereiden voor doelgroep en context dpbbrugge oktober 2012

Voeding : 3de graad 1 de relatie tussen een voedingsvoorlichtingsmodel en de achterliggende visie op gezondheid en voeding toelichten 2 een voedingvoorlichtingsmodel gebruiken om een gerecht/maaltijd samen te stellen, rekening houdende met de doelgroep en de context 3 dagvoeding samenstellen op basis van een voedingsvoorlichtingsmodel, rekening houdend met de doelgroep en context. 4 de keuze voor een bepaalde samenstelling van een gerecht/maaltijd/dagvoeding wetenschappelijk argumenteren dpbbrugge oktober 2012

Voeding 5 de betekenis van het etiket op een verpakking toelichten 6 de keuze van een passend product, gerecht, bereidingswijze en bewaarmethode verantwoorden ( wetenschappelijk, economisch, cultureel, ethisch) 7 bestaande recepten aanpassen (hoeveelheden- keuze van ingrediënten-bereidingswijze- doelgroep) 8 op basis van een werkmodel gerechten/ maaltijden bereiden voor een kleine doelgroep 9 de relatie tussen de fasen in het bereidingsproces en voedselveiligheid toelichten 10 gerechten volgens passende criteria presenteren en de keuze verantwoorden 11 samen maaltijden nemen dpbbrugge oktober 2012

? Vragen bij de toelichtingen per component? Vragen in verband met de samenhang tussen de componenten binnen IO? Vragen in verband met de samenhang tussen component en competenties? dpbbrugge oktober 2012

Brainstorm per school IO: - organisatorisch luik? - inhoudelijk naar competenties? inhoudelijk naar de componenten? samenhang binnen IO? leerlijn over de IO’s heen helder voor lerarenteam èn voor leerlingen? componentoverschrijdende samenwerking inzake horizontale en verticale afstemming, reflectie stimuleren begeleidende en beoordelende evaluatie …? dpbbrugge oktober 2012

Brainstorm per school Wat zit al goed? Borgen! Wat zal moeten bijgestuurd worden? Hoe gaan we dit aanpakken, wanneer, met wie …? dpbbrugge oktober 2012

Plenum Algemene vragen naar begeleiding toe? Algemene vragen naar collega’s IO toe? Schoolbezoeken zijn steeds mogelijk op vraag! Materiaal kan op voorhand doorgestuurd worden zodat er feedback kan gegeven worden! dpbbrugge oktober 2012