Richtlijnen boek water m.b.t. projectMER’s Steven Eersels Sertius cvba Deinsesteenweg 114 – 9031 Drongen Vaartdijk 3, bus 202 – 3018 Wijgmaal

Discipline water in kader van MER Onderzoek van mogelijke effecten, verbonden aan de realisatie van een project, plan of programma op het watersysteem In essentie: Vastleggen van (potentiële) ingreep-effectrelaties Analyse van de referentiesituatie Analyse van de geplande situatie Voorstel van milderende maatregelen Praktijkervaring geeft aan dat er grote verschillen zijn tussen MER’s naar aanleiding van een project of van een plan/ programma In RL boek wordt er onderscheid gemaakt

Opbouw van het RL boek Inhoud Discipline water in kader van MER Onderzoekssturende juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Informatiebronnen Karakterisering van potentiële effectgroepen Inhoudelijke uitwerking van de discipline water in een projectMER Inhoudelijke uitwerking van de discipline water in een planMER Informatie voor het uitvoeren van de watertoets in een MER

Hoe is het RL boek tot stand gekomen ? Jan – mei 2010 : Inventarisatie en verkenning Inventarisatie wijzigingen onderzoekssturende randvoorwaarden Analyse bestaande RL boek water (2006) Analyse beoordelingskaders Opmaak rapport met voorstel tot aanpak herziening Stuurgroepbespreking ( 18/6/2010) September 2010 : Opmaak ontwerpversie RL boek Stuurgroepbespreking ( 28/10/2010) April –mei 2011 : Eindversie RL boek water

Hoe is RL boek tot stand gekomen ? Multi-stakeholdersproces Dienst Mer (beperkte stuurgroep) VMM afd operationeel waterbeheer (beperkte stuurgroep) VMM afd ecologisch toezicht (beperkte stuurgroep) RWO Afdeling Ruimtelijke Planning (beperkte stuurgroep) VLM Agentschap Ruimte en Erfgoed MOW Departement Landbouw en Visserij Vlaamse Polders en Wateringen Diverse studiebureaus

Hoe is het RL boek tot stand gekomen ? RLB Water is een dynamisch naslagwerk gezien de Evolutie in regelgeving Evolutie in methodologische aanpak Nieuwe informatiebronnen, inzichten Momenteel is een nieuw voorstel tot aanpassing inzake berekening van invloedstraal van grondwaterwinning in voorbereiding (zie presentatie VMM) Zal modulair ingebouwd worden in deze versie Gepubliceerd op website dienst Mer

Inhoudelijke uitwerking : Ingreep-effectrelaties Essentieel voor het scopingproces Interactie tussen het project en het watersysteem duiden In RL boek staat een niet-exhaustief schema Welke zijn relevant voor verder onderzoek ifv Omvang van de ingreep Kenmerken van watersysteem Deze scoping maakt deel uit van het kennisgevingsdossier

Inhoudelijke uitwerking : Ingreep-effectrelaties

Inhoudelijke uitwerking : Afbakening van het studiegebied Zowel horizontale als vertikale afbakening Alle watersysteemcomponenten, die beïnvloed kunnen worden Dynamisch proces dat pas af is na de effectvoorspelling Mogelijke elementen voor de afbakening : Lozen van afvalwater/ koelwater: Ontvangend oppervlaktewater (direct/ indirect beïnvloed) Situering meetpunten oppervlaktewaterkwaliteit en afvoerdebieten Stroomafwaarts de lozing gesitueerde oppervlakterwaterwinningen, (potentiële) overstromingsgebieden, kwetsbare natuurgebieden ….

Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie Doel : Binnen het studiegebied bestaande knel- en aandachtspunten inventariseren Basisgegevens verzamelen voor de latere effectevaluatie en –beoordeling In kaart brengen van de reeds bestaande kenmerken van een ingreep en de mogelijke bestaande milieu-effecten Te beschrijven elementen worden bepaald in functie van de voor het project gedefinieerde ingreep-effectrelaties Begrote milieu-effecten, die uitgaan van een bestaande ingreep, kunnen getoetst worden en/of geverifieerd aan de hand van immissiegegevens (bvb bij impactberekening grondwaterwinning)

Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie Mogelijke elementen voor de systeemcomponent oppervlaktewater : Fysico-chemische kwaliteit oppervlaktewater Ecologische kwaliteit oppervlaktewater Structuurkwaliteit oppervlaktewater Afvoerdebieten en waterpeilen oppervlaktewater Overstromingsproblematiek binnen studiegebied

Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie Mogelijke elementen voor de systeemcomponent grondwater Hydrogeologische opbouw studiegebied Grondwaterstanden en stijghoogtes Inventarisatie van droogtegevoelige gebieden Grondwaterstromingsgevoelige gebieden Infiltratiegevoeligheid bodem Vergunde grondwaterwinningen in de omgeving Bestaande grondwaterverontreinigingen Kwaliteit grondwater Oppervlaktewaterlichamen in de invloedsfeer van de winningen Verziltingsproblematiek

Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie Overzichtsmatrix (extract)

Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de geplande situatie Uitwerking van de analyse gebeurt in een MER per effectgroep Niet enkel de afzonderlijke effecten van een ingreep doch tevens de eventuele gecombineerde/ cumulatieve effecten Ifv praktische bruikbaarheid is de uitwerking hiervan in het RL boek opgenomen per ingreep Gehanteerde opbouw (per ingreep) : Algemene aanpak Afbakening van de ingreep Bepalende kenmerken van de ingreep Effectgroep (overzicht en methodieken per effectgroep) Richtinggevend kader om te oordelen vanaf wanneer milderende maatregelen moeten worden voorgesteld Gegevensoverdracht naar andere disciplines

Analyse van de geplande situatie Overzicht van ingreep-effectrelaties in het RL boek beschreven

Analyse van de geplande situatie Overzicht van besproken ingreep-effectrelaties op dit forum

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Algemene aanpak Afbakening ingreep Rechtstreekse lozing in oppervlaktewater Lozing in openbare riolering, die uitmondt in waterloop Lozing in openbare riolering,die aangesloten is op RWZI Bepalende kenmerken van ingreep Globale waterbalans van het project Kwalitatieve beschrijving van opvang, behandeling en afvoer van waterstromen Beschrijving van de emissies Per gescheiden geloosde afvalwaterstroom/ evt. deelstromen Beschrijving lozingsprofiel Toetsing van normen Toelichting van evt verschil tussen reële geloosde vuilvracht en theoretische vuilvracht (ahv lozingsnormen) Beschrijven van wijziging door de ingreep/ performantie WZI

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Effectgroepen

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Wijziging oppervlaktewaterkwaliteit Evaluatie van de permanente (gemiddelde) impact Idealiter : Berekening van concentratieverhoging Cv voor parameter X bij volledige menging en gemiddelde lozingssituatie Ce = concentratie parameter X in het geloosde water QL= lozingsdebiet afvalwaterstroom Qopp= afvoerdebiet oppervlaktewater In andere gevallen : geval per geval studie bvb gelijktijdige emissie-immissie berekening momentane Q inschatting Toetsing aan Huidige immissiekwaliteit stroomafwaarts Wettelijke MKN Andere toetsingswaarden (bvb MTR, PNEC) bij ontstentenis hiervan

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Wijziging oppervlaktewaterkwaliteit Evaluatie van de permanente (gemiddelde) impact Richtinggevend significantiekader voor eerste beoordeling van potentiële knelpunten Geëvalueerd over totale impact Algemeen : bijdrage > 10 % steeds relevant tenzij immissiekwaliteit lager dan de helft van de TW. In dat geval wordt bijdrage > 20 % als relevant beschouwd Indien geen immissiegegevens : relevant als bijdrage > 10 %

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Wijziging oppervlaktewaterkwaliteit Evaluatie van de tijdelijke (worstcase) impact Om na te gaan of onder bepaalde/ tijdelijke omstandigheden de lozing aanleiding kan geven tot relevant/ onaanvaardbaar effect Berekening : analoog als gemidd situatie doch met laag afvoerdebiet oppwater (Q10) vs hoge lozingsconcentraties/ vuilvracht Voor gevaarlijke stoffen : acuut ecotoxicogisch effect ?

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Wijziging oppervlaktewaterkwaliteit Evaluatie van de tijdelijke (worstcase) impact Voor niet gevaarlijke stoffen : Kan de lozing aanleiding geven tot regelmatige overschrijdingen van de kwaliteitsdoelstelling waardoor op jaarbasis de kwaliteitsdoelstelling meer dan 10% van de tijd overschreden wordt ?

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Evaluatie van lozing op infrastructuur Evaluatie of Lozing de werking van de RWZI kan bedreigen De kwaliteit van het effluent van de RWZI bepaald wordt door de lozing en wat de impact is op de ontvangende waterloop De slibkwaliteit van de RWZI beïnvloed wordt door de aanwezigheid van zware metalen of stoffen met een log KOW > 3 Er tussen het lozingspunt en de RWZI overstorten gelegen zijn en of er een impact is via deze overstorten

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Evaluatie van lozing op infrastructuur Algemene evaluatie van de mogelijke impact op de werking van de RWZI

Analyse van de geplande situatie Ingreep :lozen van afvalwater/ koelwater Milderende maatregelen Richten zich in se op minimalisatie van emissies Gekoppeld aan de ernst van de effecten Bij belangrijke effecten : dwingend Bij relevante / beperkte effecten : minder dwingend (evt gekoppeld aan lange / middellange termijn) Voor PGS wordt volgens het decreet IWB een geleidelijke beëindiging / stopzetting van de emissies beoogd (los van de eigenlijke impact) Elementen in overweging te nemen bij voorstel van milderende maatregelen Evaluatie van de BBT Aangeven wat de op korte termijn technisch haalbare effluentconcentraties zijn (en hun verhouding tot BBT gerelateerde emissieniveaus ) Resterende impact van gemilderde emissies in kaart brengen

Analyse van de geplande situatie Ingreep :winnen van grondwater Effectgroepen

Analyse van de geplande situatie Ingreep :winnen van grondwater Wijziging grondwaterkwantiteit Indicatief evaluatieschema

Analyse van de geplande situatie Ingreep :winnen van grondwater Milderende maatregelen Bij aanzienlijke negatieve milieu-effecten Reductie van invloedsfeer bvb: Beperking van de te winnen hoeveelheid grondwater door Nemen van waterbesparende maatregelen Overschakeling naar ander type waterbevoorrading (Gedeeltelijke) omschakeling naar een andere (minder kwetsbare) laag Bij verdere verspreiding grondwaterverontreiniging : bvb hydrogeologische isolatie van de verontreiniging Resterende impact (na milderende maatregelen) ook in kaart te brengen