Deel 1 Het managen van mensen en organi-saties

Mensen, organisaties en management Management van gedrag Hoofdstuk 1 Mensen, organisaties en management 1

Het onderzoek naar organisatiegedrag omvat begrip van het volgende: Menselijk gedrag Managementproces Organisatiecontext Organisatieprocessen en taakuitvoering De interactie met de externe omgeving 2

Invloeden op organisatiegedrag Individuen Groepen De organisatie zelf De omgeving 6

De organisatie Individuen en groepen hebben een wisselwerking met de formele organisatiestructuur. De organisatiestructuur is ontwikkeld door het management om: Een bepaalde relatie tussen individuen en groepen te creëren Voor orde en vaste systemen te zorgen en de geleverde inspanningen op de doelen van de organisatie af te stemmen. 11

Gedragswetenschap – een multidisciplinaire benadering Een multidisciplinaire benadering van gedragswetenschap levert een belangrijke bijdrage aan onze kennis van organisatiegedrag. De drie voornaamste disciplines van gedragswetenschap zijn: Psychologie – persoonlijkheidssystemen Sociologie – sociaal gedrag Antropologie – wetenschap van de mensheid en het onderzoeken van menselijk gedrag als geheel (culturele systemen). 17

De organisatie als ijsberg 19 Figuur 1.3 Bron: Don Hellriegel, John W. Slocum, Jr. and Richard W. Woodman, Management, achtste editie, South-Western Publishing © (1998), blz. 6. Overgenomen met toestemming Thomson Learning: www.thomsonrights.com.

Management als integrerende activiteit 27 Figuur 1.4

Belangrijkste benaderingen op organisatie, structuur en management 31 Figuur 1.6

Algemene principes van de klassieke benadering van management Het coördinatieprincipe – De noodzaak van eendrachtig optreden, gezagsuitoefening en discipline. Het scalaire principe – De hiërarchie van de organisatie, het rangschikken van taken en het delegeringsproces. Het functionele principe – Specialisatie en het onderscheid tussen verschillende typen taken. Mooney & Reiley 33

Richtlijnen van wetenschappelijk management De ontwikkeling van een wetenschappelijke benadering op werk Het op wetenschappelijke basis selecteren, opleiden en bijscholen van werknemers Samenwerken met de werknemers, om ervoor te zorgen dat het werk op de beoogde manier wordt uitgevoerd Het verdelen van het werk en de verantwoordelijkheid tussen managers en werknemers. 36

Bureaucratie – de voornaamste kenmerken Specialisatie Hiërarchie van gezag Systeem van regels Onpersoonlijkheid Stewart 38

De sociale benadering Gebaseerd op aandacht voor de sociale factoren op de werkvloer en het gedrag van werknemers in de organisatie. Benadrukt het belang van de informele organisatie en het bevredigen van individuele sociale behoeften via werkgroepen. De Hawthorne-experimenten betekenden een ommekeer in de ontwikkeling van de sociale benadering. 40

De systeembenadering Probeert de klassieke en sociale benadering met elkaar te verenigen. De nadruk ligt op: de totale werkorganisatie de relatie tussen structuur en gedrag de verschillende organisatievariabelen. De organisatie wordt beschouwd als onderdeel van een grotere omgeving en benadrukt het belang van meerdere interactiekanalen. 42

De contingentiebenadering De structuur en het succes van een organisatie zijn afhankelijk van: de omgevingsinvloeden de aard van de uit te voeren taken. Er bestaat geen ‘optimale’ structuur of managementsysteem – deze zijn afhankelijk van de situationele en omgevingsfactoren. 43

Postmodernisme Een meer recente zienswijze op organisaties en management: Verwerpt een rationele systeembenadering en de geaccepteerde verklaringen van samenleving en gedrag. Legt de nadruk op het gebruik van taal en probeert een aantal aannames of versies van de ‘waarheid’ af te schilderen. 44