Vereniging van Nederlandse Gemeenten Is de gemeenteschuld een zorg? drs. J. (Jan) van der Lei Zwolle, 6 oktober 2011

Vereniging van Nederlandse Gemeenten U.S. hits debt ceiling ( > 100% BBP) U.S. Treasury Secretary vertelt Congres dat hij zijn hoofd stoot tegen het $ miljard wettelijke schuldenplafond.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Europese staten kampen evenals Amerikaanse staten met schulden

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Omdat een stronkje van een bloemkool een bloemkool op zich is.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Hoezo eigen vermogen? De balans moet in evenwicht zijn. Eigen vermogen is fictieve restpost. Eigen vermogen is geen geld. Maar voor betalen investering is juist wel geld nodig. Bij € 1 miljoen eigen vermogen kunnen de schulden € 5 miljoen bedragen maar ook € 150 miljoen.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Het ministerie van Financiën en Europa volgen de Nederlandse gemeenteschuld Ieder kwartaal leveren gemeenten met IV-3 info over schulden aan Rijk De miljoenennota spreekt alleen over bijdrage van gemeenten aan het Emu saldo en het Emu tekort Europa kijkt via IV-3 ook alleen naar bijdrage gemeenten aan Emu-saldo en Emu-tekort

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Gemeente = Consumptiehuishouding Van winst en een zogenaamde hefboom is geen sprake

Vereniging van Nederlandse Gemeenten De vraag is: Met hoeveel schuld is het gemeentebezit belast? Rentekosten verdrukken publieke voorzieningen. Met welke erfenis wordt de toekomst opgezadeld? Hoge schulden kunnen door rentekosten onhoudbaar worden. Schulden worden nominaal gewaardeerd en zijn een betrouwbare maatstaaf. Aanvullend kijken naar bezit. Hebben we gemeentebezit allemaal nodig?

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Omvang Nederlandse gemeenteschuld Bruto gemeenteschuld 31 december 2010 exclusief voorzieningen € 52,2 miljard (incl voorzieningen € 59,2 mrd) Dat is € per inwoner. Op 31 december 2010 was 56% van het gemeentebezit belast met schuld (indien voorzieningen aangemerkt als schuld dan 63% ) Bruto schuld als aandeel van de inkomsten op 31 december % (Netto schuld incl.voorzieningen als aandeel van de inkomsten 65,7%) 1- Brusselse 60% norm leverde in 2009 voor Nederland een schuld als aandeel van exploitatie van 117% 2- Spanje – bruto gemeenteschuld boven 110% als aandeel van de exploitatie dan toestemming nodig voor aangaan meer schuld

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Schuldevolutie 2009

Vereniging van Nederlandse Gemeenten De netto schuld voor vergelijken financiële positie gemeenten Activa Passiva (Im-)materiële vaste activa Eigen vermogen Kapitaalverstrekkingen & leningen verbonden partijen Langlopende leningen derden Voorzieningen Langlopende uitzettingen Langlopende leningen Voorraad bouwgrond & onderhanden werk Kortlopende schuld & overlopende passiva Overige voorraden Vorderingen, liquide middelen & overlopende activa Balanstotaal

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Hoogte netto schuld hangt samen met centrumfunctie gemeente

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Welke ratio’s voor beoordelen gemeenteschuld? Netto schuld per inwoner - Voor kijken naar ontwikkeling gemeenteschuld in de tijd (schuldevolutie). Netto schuld als aandeel van de exploitatie - Geeft indicatie van rentedruk en is een relatieve grootheid en levert daardoor goed vergelijkingsmateriaal. Debt-ratio (= 1 – solvabiliteitsratio) - Vertekent door wel of niet activeren investeringen met maatschappelijk nut en is ook afhankelijk van structurele kenmerken.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Netto schuld : exploitatie 31 dec 2009

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Wanneer is schuld te hoog? Netto schuld : exploitatie > 150% Voorzichtigheid geboden bij: netto schuld : exploitatie > 100% Voor oordeel ook kijken naar: Uitstaande leningen derden & voorraad bouwgrond Ontwikkeling totale inkomsten (noemereffect) Overig verkoopbaar bezit Risico’s uitgavensfeer

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Voorraadquote gemeenten Activa Passiva (Im-)materiële vaste activa Eigen vermogen Kapitaalverstrekkingen & leningen verbonden partijen Langlopende leningen derden Voorzieningen Langlopende uitzettingen Langlopende leningen Voorraad bouwgrond & onderhanden werk Kortlopende schuld & overlopende passiva Overige voorraden Vorderingen, liquide middelen & overlopende activa Balanstotaal Voorraad : inkomsten = Voorraadquote (verrekenbaar met schuldquote)

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Voorraadquote en schuldquote 2009 Voorraad leningen derden en bouwgrond leveren inkomsten op.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Voorraadrisico en inkomensval 10% val inkomsten en 30% voorraadrisico

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Weerstandsvermogen? Weerstandsvermogen gemeente is gelijk aan leencapaciteit en flexibiliteit begroting Leencapaciteit is de remweg voor realisatie ombuigingen op de begroting en hangt af van: 1.Huidige netto schuld als aandeel van exploitatie 2.Voorraden (grond) en leningen aan derden 3.Ontwikkeling totale inkomsten (noemereffect) 4.Overige verkoopbaar bezit 5.Risico’s in uitgaven sfeer

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Evenwichtschuld (Domar) Schuldevolutie / inkomsten = Schuldquote Groei inkomsten / inkomsten Inflatie en groei reële inkomsten laten (op termijn) de schuldquote dalen. Schuldfinanciering vormt dan inkomstenbron. Bij krimpgemeenten gaan inkomsten dalen waardoor schuldquote oploopt. Naast rente leggen ook aflossingen beslag op inkomsten.