Indicatoren voor de oncologische zorg Marjan Gort Manda Broekhuis, Renée Otter, Jacob Wijngaard, Niek Klazinga Integraal Kankercentrum Noord Nederland (IKN) Faculteit Bedrijfskunde, Rijksuniversiteit Groningen RHO bijeenkomst 20 januari 2006

Overzicht presentatie Inleiding Kwaliteit van zorg Indicatoren Onderzoek Resultaten en conclusies Nader onderzoek De andere kant van indicatoren Vragen en suggesties

Kwaliteit van zorg structuur-proces-uitkomsten Raamwerk van Donabedian (1980) - 3 dimensies van kwaliteit structuur-proces-uitkomsten Zeggen wat je doet en doen wat je zegt

Indicatoren een meetbaar aspect Wat is een indicator? van zorg, een signaal voor de geleverde kwaliteit verwijst naar een onderliggend verschijnsel

Indicatoren Geen nieuw fenomeen… …..Klassieke oudheid Stoa 3e eeuw v Chr. Representatie van een onderliggend , indirect waarneembaar verschijnsel Allegorie van de grot – Plato

Allegorie van de grot - Plato

Indicatoren Veel discussie over gebruik van indicatoren Welke indicatoren te gebruiken? Structuur, proces of uitkomsten Met welk doel indicatoren gebruiken? Interne verbetering Externe verantwoording Eisen aan indicatoren Validering (extern) Meetbaarheid en interpretatie

IKN regio Integraal Kankercentrum Noord Nederland 2.1 miljoen inwoners 17 ziekenhuizen 11.000 kankerpatienten/jaar 1800 borstkankerpatienten/jaar

Onderzoek Doel: Ontwikkelen van stuurbare indicatoren voor oncologische zorg op basis van bestaande databestanden van het IKN Kankerregistratie Visitatie oncologische zorg Patiëntsatisfactie onderzoek Richtlijnen Documentatiestudies

Onderzoek Verschillende studies Kankerspecifiek Borstkanker Dikke darm kanker Hodgkin Generiek oncologische zorg Zijn er algemene stuurbare elementen? Verschillende aspecten Uitkomsten (medisch, psychosociaal,….) Proces (naleving richtlijnen, wacht/doorlooptijden,…) Structuur (organisatie, volume,…)

Theoretisch kader Zorginhoudelijk (Donabedian) Kwaliteit eigenschap van gezondheidszorg Definiëren en meten mbv medische en epidemiologische kennis Accountability (Williamson) Verbetering obv eliminatie van fouten Bedrijfskundig (Berwick) Kwaliteit eigenschap relatie subject-object Verandering en verbetering van de zorgverlening Op verschillende niveau’s, individuele zorgverlener maar ook organisatie structuur en cultuur Verbetering obv analyseren en leren van fouten

Theoretisch kader Combinatie van beide benaderingen Gericht op meten én verbeteren Identificatie van stuurbare elementen Op verschillende niveau’s, niet alleen het individu, maar ook het team, de organisatie Gebruik maken van bedrijfskundige, medische en epidemiologische kennis

Borstkanker studie Achtergrond: Doel: Ondanks richtlijnen, grote variatie in behandeling tussen ziekenhuizen (Baldwin, 2004) Verschillen blijven, gecontroleerd voor patiëntkenmerken (Schaapveld, 2005) Andere oorzaken voor variatie: chirurg en organisatie? Doel: Exploreren van het effect van patiënt-, chirurg- en organisatiekenmerken op naleving van richtlijn voor chirurgische behandeling borstkankerpatiënten

Borstkanker studie Periode 1998-2001 Gebruikte data: 2e visitatie Kankerregistratie Richtlijnen voor behandeling borstkanker Medisch Specialisten Register

Borstkankerstudie - methode Multilevel analyse (logistische variant) Afhankelijke variabele op patientniveau: behandeld volgens richtlijn? (ja/nee) Rekening houden met niveau’s 3074 borstkankerpatiënten 89 chirurgen 16 ziekenhuizen

Borstkankerstudie - methode Patiëntkenmerken Leeftijd Tumorgrootte Gescreend? Periode van diagnose Chirurgkenmerken Volume (<30 / ≥30 per jaar) Aantal jaren ervaring Kwaliteit van diagnosestelling Lid van mamma-werkgroep Ziekenhuiskenmerken Volume (<100 / ≥100 per jaar) Oncologie management en beleid Multidisciplinaire oncologische zorg Trialparticipatie

Resultaten Verschillen in naleving van de richtlijn tussen ziekenhuizen (ongecontroleerd)

Resultaten Leeg model : Variantie toe te schrijven aan de verschillende niveau’s (zonder toevoeging van verklarende variabelen) Patiënt 91.5% Chirurg 5.3 % Ziekenhuis 3.2 % Deze variantie proberen te reduceren door toevoeging van verklarende variabelen

Resultaten Belangrijkste factoren in het eindmodel: Patiënt: tumorgrootte Chirurg: lid van de mammawerkgroep Ziekenhuis: Multidisciplinaire oncologische zorg (MDO, en samenstelling oncologie commissie) Geen sterke invloed van volume (chirurg & ziekenhuis) Deels variantie verklaard, resterende variantie grotendeels op chirurgniveau

Conclusie Variatie in richtlijnnaleving voor 91.5 % toe te schrijven aan patiënt, maar voor 8.5 % aan de professional en de organisatie Professional en organisatie belangrijke aangrijpingspunten om de variatie in naleving richtlijnen te reduceren (stuurbare elementen) Geen ondersteuning gevonden voor sturing op volume (concentratie en spreiding van zorg) Nog geen concrete indicatoren te formuleren, wel aanwijzingen voor belangrijke rol professional en organisatie

Nader onderzoek Ook voor andere kankersoorten Andere aspecten en relaties, zoals organisatie van zorg en doorlooptijd, patiëntsatisfactie

Andere kant van Indicatoren… Project Indicatoren Nationaal Programma Kankerbestrijding Indicatoren voor externe verantwoording/monitoring Analysen van trends, vergelijking met andere landen Meer gericht op validiteit en meetbaarheid van indicatoren

Vragen en Suggesties