Eindelijk vrij! Een terugkeer naar (n)ergens: invrijheidstelling van illegale gedetineerden Femke Terryn 1BASWC

Inleiding Gevangenis is een multiculturele microkosmos Samenleven met verschillende culturen is een uitdaging Taalbarrière maakt het moeilijk om te kunnen communiceren met illegale gedetineerden Invrijheidstelling gebeurt in 2 fasen: Strafrechtelijke fase Administratieve fase

Samenspel tussen justitie en de Dienst Vreemdelingenzaken Concrete werkafspraken gemaakt maar worden in Franstalige & Brusselse inrichtingen niet toegepast 2 diensten binnen directie ‘Verwijdering en Gevangenen’ van de Dienst Vreemdelingenzaken: Bureau Identificatie Gevangenen Bureau Opgeslotenen - 2 belangrijke vragen aan de Dienst Vreemdelingenzaken: Vreemdeling recht op verblijf? (Moet genuanceerd beantwoord worden) Hoe zal de vreemdeling verwijderd worden uit het land na strafrechterlijke invrijheidstelling? (Relevanter)

Procedures van strafrechtelijke invrijheidstelling van illegale vreemdelingen Voorlopige invrijheidstelling bij straftotaal tot 3 jaar (VLV-procedure) Geregeld door Deel 2 van de Omzendbrief 1771 inzake de voorlopige invrijheidstelling 3 maanden voor de toelaatbaarheid wordt het dossier voorgelegd aan de directeur van de strafinstelling. Hij beslist over de voorlopige invrijheidstelling Dienst Vreemdelingenzaken wordt geïnformeerd over de beslissing maar kan deze nog herzien

De voorlopige invrijheidstelling bij straftotaal boven 3 jaar (VILO-procedure) Historiek Tot voor de inwerkingtreding van de WERV (wet 17 mei 2006 betreffende de externe rechtspositie van veroordeelden tot een vrijheidstraf en aan de slachtoffer toegekende rechten in het raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten) werd de invrijheidstelling geregeld door talrijke Ministeriële Omzendbrieven Kritiek op de procedure: geen wettelijk kader, geen vastgelegde termijnen, … Procedure & contra-indicaties VILO kan worden toegekend door strafuitvoeringsrechtbank De 4 in de wet vastgelegde contra-indicaties die de strafuitvoeringsrechtbank beoordeelt zijn: De mogelijkheden voor de veroordeelde om een onderdak te hebben Het risico van het plegen van nieuwe ernstige strafbare feiten Het risico dat de veroordeelde de slachtoffers zou lastig vallen De door de veroordeelde geleverde inspanningen om de burgerlijke partijen te vergoeden

Wijze van verwijdering Strafuitvoeringsrechtbank streeft naar zoveel mogelijk waarborgen dat vreemdelingen bij toekenning van VILO het land zal verlaten Voorwaarden over de wijze van verwijdering verschilt per strafuitvoeringsrechtbank Verbod tot terugkeer Bijzondere voorwaarden opgelegd die verschillen per strafuitvoeringsrechtbank Toekomstgericht wordt best een in de wet een proefperiode ingeschreven die voldoende lang is om een spoedige terugkeer te ontmoedigen Andere categorieën vreemdelingen Opheffing van de voorlopige hechtenis Vreemdelingen die hun straf volledig uitzitten Geïnterneerde vreemdelingen

De ter beschikkingstelling van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) Mogelijke beslissingen van DVZ Vreemdeling heeft positieve beslissing gekregen : DVZ wordt op de hoogte gebracht & beslist over de modaliteiten van de invrijheidstelling Volgende beslissingen kunnen genomen worden: Vrij zonder meer Ontslagbewijs vijf dagen Vreemdeling zonder recht op verblijf of met enkel recht op een kort verblijf Vreemdeling opgesloten ‘in administratieve detentie’ (vreemdeling zonder middelen van bestaan) Indien de DVZ beslist tot administratieve opsluiting blijft de vreemdeling nog max 15 tot 30 dagen in de gevangenis en kan de DVZ: De vreemdeling repatriëren naar land van herkomst of een derde land waar hij verblijfsrecht heeft De vreemdeling overbrengen naar een gesloten detentiecentrum voor illegalen De vreemdeling vrijstellen

Administratieve opsluiting Betreft zowel de periode die ze doorbrengen als vreemdeling zonder middelen van bestaan (ZMB’er) in de gevangenis, als de vrijheidsberoving na de eventuele overbrenging naar een gesloten detentiecentrum voor illegalen Krachtlijnen van de procedure: Kan 2 maanden worden vastgehouden Opsluiting kan onder bepaalde voorwaarden verlengd worden met 2 maanden Opsluiting kan nog eens met 1 maand worden verlengd door de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Hij kan de termijn telkens met 1 maand verlengen met een absoluut maximum van 8 maanden Beroep mogelijk bij de Raadkamer van de Correctionele Rechtbank Annulatieberoep mogelijk tegen het BGV (verplicht moeten verlaten van het grondgebied) bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen

Identificatie en repatriëring Vreemdeling kan pas door DVZ gerepatrieerd worden indien hij beschikt over een geldig reisdocument Indien de vreemdeling niet over een geldig reisdocument beschikt moet de DVZ aan het consulaat van het herkomstland een doorlaatbewijs aanvragen (Laissez-Passer)

Conclusie Illegale gedetineerden vormen een belangrijk onderdeel van de gevangenispopulatie Hun profiel is in de tijd gewijzigd Niettegenstaande deze ontwikkelingen pleiten we voor meer aandacht en interesse voor de deze problematiek: Enerzijds wat betreft de groeiende groep illegale gedetineerden en de vragen die dit opwerpt Anderzijds meer aandacht en kennis van de verblijfswetgeving en de specifieke invrijheidstellingsprocedures voor illegale gedetineerden binnen de strafuitvoering