Patiëntendosimetrie Werkgroep Radiologische onderzoeken voor de driejaarlijkse dosisstudies 26 juni 2010 Patrick Smeesters Research, International Affairs and Development patrick.smeesters@fanc.fgov.be

Doelstellingen van deze WG Aangepaste, ingekorte lijst van radiologische onderzoeken voor de driejaarlijkse patiëntendosisstudies op basis van deze weergegeven in Bijlage 2 (bladzijden 49 - 50) van het “Vademecum (Radiologicum)” Speciale aandacht naar ‘hoge dosis’ - onderzoeken, zoals CT - onderzoeken en interventionele, radiologische procedures, evenals naar de meest gevoelige / kwetsbare patiëntengroepen, meer bepaald de pediatrische.

Doelstellingen van de driejaarlijkse patiëntendosisstudies Belgische referentieniveaus (DRLs) bepalen aan de hand van de verzamelde, geregistreerde dosisgegevens (P75-P25): die de verschillende centra / gebruikers toelaten de locale waarden ermee te vergelijken Zodoende, onder toepassing van het ALARA - principe, komen tot een verminderde stralenbelasting van de patiënten: Actieve medewerking van fysicus en practicus!! Aanpassing van de schriftelijke procedures!!

Nieuwe lijst (voorstel) weerhouden onderzoeken: vette letter nieuw : vette letter met asterisk*

Eenvoudige onderzoeken – Volwassenen RX Schedel: Niet relevant - afnemende frequentie RX Thorax PA RX Thorax face en profiel*: Justificatie van de profielopname (klinische indicatie, leeftijd v.d. patiënt) RX Thorax aan bed: Afgevoerd RX Lumbale wervelzuil: Aantal incidenties (face, profiel, ¾, ….) aangeven - Bekken al dan niet inbegrepen (vermelding) RX Bekken: Niet frequent als alleenstaande opname RX “Full spine”: Afgevoerd RX Abdomen: Overzichtsopname (opname “à blanc”) met 2 à 3 incidenties verouderd (cf. ‘Guidelines’ (& Folia Radiologica: in de toekomst)) Mammografie: Aangeven of het gaat om Conventionele Radiologie (CR) dan wel Digitale Radiografie (DR) - tevens het type toestel vermelden N.B.: Dosis CR tot 5x dosis DR, afhankelijk van het toesteltype.

Dynamische onderzoeken en hoge dosis - onderzoeken – Volwassenen RX Cystografie; Intraveneuze Urografie; Dubbelcontrast colononderzoek; Slokdarm-, maag-, duodenumonderzoek Angiografie van de onderste ledematen; Angiografie van de cerebrale vaten; Coronarografie; Pacemaker – implantatie Dilatatie / Stenting van de arteria iliaca / renalis / femoralis / carotis (PTA: Percutaneous Transluminal Angioplasty) Aorta - endoprothese (bij aneurysma) Cerebrale embolisatie Interventionele cholangiografie (ERCP: Endoscopic Retrograde Choledoco-Pancreaticografie) PTCA (Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty): PTCA al dan niet met ‘stenting’ (te vermelden) - aangeven van het aantal en welke coronairarteriën Electrofysiologische onderzoeken / procedures met of zonder ablatie: grotendeels onder radioscopie Intracardiale radiologische procedures Alle interventionele therapeutische procedures*

CT - onderzoeken - Volwassenen Aangeven van het al dan niet gebruik van contrast en het aantal acquisities CT Schedel (Hersenen) CT Sinussen CT Cervicale wervelkolom* Standaard CT Thorax: Niet weerhouden CT Thorax Angio CT du thorax (à faible tension)* Hoge resolutie CT Longen: Afgevoerd Cardiale CT (CCTA)* CT Lumbale wervelkolom CT Abdomen: aangeven of het gaat over kanker patient of niet; zo niet, main indication: non trauma emergency-pain; trauma emergency; vascular; urologic; screening Thoraco-abdominale CT*: idem CT abdomen CT Klein bekken: Afgevoerd - niet relevant Colon CT (Virtuele 3D Colonoscopie)* “Total body” CT* Fluoro CT

Kinderradiologie Aangeven van de leeftijdscategorie RX Thorax (ook bij prematuren) RX Abdomen (ook bij prematuren) RX Bekken: Afgevoerd - niet frequent RX “Full spine”: Afgevoerd RX Maag (refluxonderzoek): Afgevoerd RX Colon: Afgevoerd Cystografie: Afgevoerd CT Schedel (Hersenen) CT Sinussen* Standaard CT Thorax: Niet weerhouden CT Thorax CT Abdomen

Aandachtspunten De dosisbelasting van het onderzoek / de procedure: dosisbelasting bepalen voor het onderzoek / de procedure in zijn / haar geheel, dus inclusief de eventueel toegepaste radioscopie (b.v.- ter positionering). Maar: Voor samengestelde onderzoeken is het ook nuttig te weten welke bijvoorbeeld de DAP - waarde per opname is, naast uiteraard de totale DAP - waarde. Hetzelfde geldt voor de CT - onderzoeken waarbij men de DLP - waarden per acquisitie moet bepalen, naast de totale DLP - waarde. Vermelden of het conventionele dan wel digitale radiologie betreft (CR versus DR). Wat de ‘on line’ - metingen van DAP - en CTDIVol - & DLP - waarden betreft, is het essentieel te weten om welke apparatuur / welk toestel het gaat.

Aandachtspunten De indentificatie van het onderzoek / de procedure: nauwkeurig te beschrijven! vermelden van het aantal incidenties / opnames het al dan niet aanwenden van scopie (desgevallend scopieduur) het al dan niet gebruik van contrast anatomisch-regionale onderverdeling b.v.- Arteriële PTAs : Art. iliaca, art. femoralis, art. renalis, art. carotis Soms indicatiestelling : cfr. CT - onderzoeken van het abdomen Met het oog op de feedback van de gegevens naar de juiste betrokkenen is het soms nuttig te refereren naar de RIZIV - nomenclatuur, hoe onvolmaakt ook (b.v.- CT - onderzoeken).

Aandachtspunten De identificatie van de patiënt/e / het patiëntje: Vooral voor de pediatrische onderzoeken is het van belang een onderverdeling te maken volgens de leeftijd (b.v.- de volgende leeftijdscategorieën: prematuren, 0 - <1 jaar, 1 - <2 jr, 2 - <5 jr, 5 - <10 jr, & 10 - <15 jr).

Aandachtspunten Voor sommige onderzoeken is het niet zo belangrijk DRLs te bepalen dan wel ‘Trigger’ - niveaus, voor het vermijden van deterministische (huid-)effecten. Terwijl men voor de eenvoudige RX - onderzoeken het kan houden bij een driejaarlijkse cyclus, opteert men, wat de CT - onderzoeken betreft, voor een jaarlijkse cyclus.