Werken aan kwaliteit in het (v)so

Inhoud presentatie Wetsvoorstel kwaliteitswet (v)so en rol inspectie Hoe kan de sector zichzelf de maat nemen Ontwikkelingsproces eigen kwaliteitsnorm (v)so Voordelen om de norm te implementeren Huidige activiteiten en plannen Gelegenheid tot stellen van vragen

Wetsvoorstel kwaliteitswet (v)so Verwachting: wetgeving in 2012 Inhoud wetsvoorstel: -Opbrengstgerichtheid: invoering ontwikkelingsperspectief - Doorstroomleeftijd, verblijfsduur en onderwijstijd - Uitstroomprofielen, diploma en nazorg - Bekwaamheidseisen leraren voortgezet speciaal onderwijs - Toezicht en verantwoording

Inspectie Risico-gestuurd toezicht Versterking preventief toezicht (kwaliteitszorg) Ontwikkelingsperspectief en opbrengsten

Doelgericht werken aan kwaliteit Missie Visie Doelen en resultaten Processen Leren en ontwikkelen Welke richting gaan we op? Wat willen we bereiken? Hoe gaan we het bereiken? Wat willen we verbeteren? Leiderschap Communicatie 5

PDCA-cyclus als leidend principe en motor Kwaliteits- niveau Plan Do Act Check borging Tijd 6

Essentie van een kwaliteitsmanagementsysteem (KMS): “van overal en nergens naar een ordelijk systeem” 7

Hoe kan de sector zichzelf de maat nemen? Binnen sector Onderwijs geen specifiek kwaliteitskeurmerk Wel beschikbaar: Toezichtskader van Inspectie (o.b.v. Wet-EC) Zelfevaluatiekader van de WEC-Raad (ZEK) Diverse kwaliteitsinstrumenten: ZEI, KIK etc.

Initiatief Yulius Onderwijs (voorheen RMPI)) 2006: zelfevaluatie uitgezet onder team en ouders Oordeel inspectie: geen objectieve zelfevaluatie : welke afwegingen hebben respondenten gebruikt? Afgegeven toezichtarrangement: ZWAK Advies : werk indicatoren uit en beschrijf best practices Aanleiding tot ontwikkelen kwaliteitskader en normhandboek

Landelijk ontwikkelen Publicatie Inspectie voor het Onderwijs, mei 2007: “Vrijwel alle Cluster 4 –scholen worstelen met de vraag hoe voldoende onderwijskwaliteit geboden kan worden aan de zeer complexe doelgroepen.” Ambitie RMPI: ontwikkelen van een ‘al dan niet geaccrediteerd certificatieschema’ voor het speciaal onderwijs en op termijn wellicht het reguliere onderwijs. Doel: gestandaardiseerd normenschema voor het (V)SO dat objectief getoetst wordt

Partners: Yulius Onderwijs (RMPI) Horizon Jeugdzorg BOOR / Dienst Amber ECSO LVC4 Aloysiusstichting De Ambelt RENN4 Werkenrode school WEC raad Adviesbureau CKMZ

Waarom landelijk? Voorkomen dat iedereen zelf het wiel uitvindt Kennisuitwisseling (gebruik maken van elkaars sterke punten) Tijdsbesparing (vele handen maken licht werk) Ontwikkeling vanuit meerdere invalshoeken Onderscheidend (ook in het licht van Passend Onderwijs) Proactief in plaats van reactief ten opzichte van inspectie en andere instanties

Relatie met andere ontwikkelingen Norm pakt ook alle punten uit huidige en verwachte inspectiekader Bestaande instrumenten als ZEK, ABAB, KIK etc. kunnen worden gebruikt binnen een KMS o.b.v. deze norm Kwaliteitsnorm onderbouwt de 7-punten branchecode die is ontwikkeld door de sector; geldt als merk/”branding” van de clusterverenigingen

Het speciaal onderwijs: is ambitieus en werkt vanuit een missie en visie planmatig aan innovatie en het verbeteren en borgen van kwaliteit; realiseert voor elke leerling op basis van het ontwikkelingsperspectief passende en duurzame deelname aan onderwijs en samenleving; werkt vanuit gedeelde verantwoordelijkheid, op basis van actieve betrokkenheid en heldere communicatie met ouders en jongeren aan de realisatie van onderwijs-zorgarrangementen; wordt gekenmerkt door orthodidactisch en orthopedagogisch handelen binnen een veilig, uitdagend en respectvol leerklimaat; heeft medewerkers in dienst met specifieke competenties die samenwerken in een multidisciplinaire omgeving; zet aangepaste voorzieningen in op het gebied van de fysieke omgeving, vervoer, ICT, leer- en hulpmiddelen en materialen; werkt nauw samen in de keten van (regulier) onderwijs, zorg en arbeid en is verantwoordelijk voor ontwikkelen en uitwisselen van kennis en expertise.

Uitgangspunten Basis: Yulius-kwaliteitskader en CIIO Maatstaf (ISO) Verder dan alleen het wettelijk toezichtskader: ook eigen wensen en doelstellingen sector opnemen Projectstructuur: projectbureau, stuurgroep, projectleden uit diverse functiegroepen Start project vanaf oktober 2009; concept norm gereed eind schooljaar 2009 / 2010 Scope kwaliteitsnorm:onderwijs

Draagvlak binnen de branche Gehouden validaties in mei/juni 2010 bij Horizon, Ambelt, BOOR en Yulius Interviews in diverse functielagen over herkenning en erkenning van gepresenteerde normen als maatstaf voor kwaliteit Nadrukkelijk gevraagd naar mate van belangrijkheid per norm Totaal 39 gesprekken bij SO, VSO, AB

Validaties (mei / juni ‘10) Algemene conclusie: Alle aandachtsgebieden worden als belangrijk ervaren Meest belangrijk primair proces Onderwerpen toegevoegd (bv. veiligheid, medezeggenschap) Opgegeven “best practice” in het veld vaak als “good practice” gezien Termen / herkenbaarheid / opgevoerde documenten meestal helder en bekend Vergroten leesbaarheid en hanteerbaarheid door splitsing in 2 documenten: norm en toelichting

Hoe ziet de norm eruit?

Indeling kwaliteitsnorm 1*) Beleid Planning Het ambitieniveau van de school is afgesproken Realisatie De school wordt effectief bestuurd Vernieuwing Nieuwe diensten worden systematisch ontwikkeld Organisatie Inrichting De opzet van de schoolorganisatie is helder Systeem De school heeft een werkend kwaliteitsmanagementsysteem Infrastructuur De werking van noodzakelijke hulpmiddelen is geborgd Primair Proces Overeenkomst De school stelt voor elke leerling vast welk resultaat beoogd wordt Uitvoering Het onderwijs vindt plaats op basis van een op de leerling toegesneden plan Afsluiting Ervaringen worden ingezet voor professionalisering *)model CIIO Maatstaf

Indeling kwaliteitsnorm 2 Mensen Selectie De school bindt mensen aan zich met de benodigde kwalificaties Ontwikkeling De medewerkers ontwikkelen zich in lijn met de ambities van de school Beoordeling De leiding beoordeelt de bijdrage van de medewerkers Partners Samenwerking Partners passen bij de ambities van de school Leveranciers Geleverde producten en diensten voldoen aan de afgesproken eisen De school beoordeelt de partners op hun bijdrage Reflectie Intern Interne evaluaties leiden tot verbetermaatregelen Extern Externe evaluaties leiden tot verbetermaatregelen Directiebeoordeling Jaarlijks wordt het kwaliteitsbeleid bijgestuurd

(nieuwe) kwaliteitswet Uitgangspunten van het nieuwe toezicht zijn: risico gestuurd toezicht in plaats van cyclisch resultaten eerst, vervolgens het proces intensiteit toezicht in relatie met kwaliteit bestuur als aanspreekpunt handhaving en rekenschap. Dit vertaalt zich naar: ontwikkelingsperspectief, opbrengsten (examenresultaten, in-, door- en uitstroomgegevens), risicoprofiel en signalen (o.m. klachten berichtgeving in media) en jaarstukken (schoolgids, financiële stukken, interne verantwoording).

Focus inspectie De vraag staat centraal of de school ontwikkelingsperspectieven heeft vastgesteld en zich kan verantwoorden over het eindresultaat in termen van de uitstroombestemming van de leerlingen. Ook zal de inspectie een oordeel vormen over de mate waarin het bevoegd gezag zich heeft ingespannen om het best passende onderwijs te bieden (al dan niet binnen de eigen school). Apart aandachtspunt is het realiseren van de onderwijstijd, inclusief uren besteed aan leergebiedoverstijgende leerdoelen en stages. De bekwaamheid van docenten wordt opgenomen in een meerjarig thema-onderzoek naar de kwaliteit van de leraar.

INK Model in relatie tot de CIIO Maatstaf

Vraag: Vul de zelfevaluatie in en bespreek deze in kleine groepen Wat roept deze zelfevaluatie op.

Ondergrens De kwaliteitsnorm geeft een ondergrens aan waaraan een “goede school” naar maatstaven vanuit de branche dient te voldoen De leeswijzer geeft tevens “best practices” weer met voorbeelden waarin scholen excelleren; deze voorbeelden kunnen met andere scholen gedeeld worden

Voorbeeld 1) Norm / Domein Primair proces / Overeenkomst. De organisatie stelt voor elke leerling vast welk resultaat beoogd wordt. De organisatie beheerst de instroom van leerlingen en heeft de werkwijze daarvoor vastgelegd. 2) Leeswijzer Basisniveau: De organisatie onderhoudt actief contacten met verwijzers en andere doelgroepen; verwijzers zijn op de hoogte van het aanbod van de organisatie. De aanmelding van een nieuwe leerling gebeurt via een afgesproken procedure; criteria voor aanmelding en inschrijving zijn bekend.  Best practice: De organisatie participeert actief in ketenoverleg, bij minimaal degene die voortvloeien uit de missie/visie (bv. SWV (PCL), REC, UWV). Er is een “zorgtrajectbegeleider” c.q. een speciaal aanmeldpunt die ouders en leerlingen begeleidt naar de juiste aanmelding en ondersteunt bij de benodigde administratieve handelingen. (Vb: ISOZ voor Cl 2-3-4). Voorbeelddocumenten: plaatsingsprocedure, informatiemateriaal, overzicht verwijzers/ketenpartners, overzicht criteria voor plaatsing

Voordelen kwaliteitsnorm De onderwijsinstelling toont aan dat zij haar processen systematisch benadert de leerling centraal stelt voortdurend werkt aan het verbeteren van haar dienstverlening en kwaliteit en in staat is om betrouwbare resultaten te rapporteren Ambitie is dat dankzij het landelijke keurmerk ouders, leerlingen en andere stakeholders voldoende vertrouwen in de onderwijsinstelling hebben en graag gebruik maken van haar diensten

Voordelen kwaliteitsnorm Voor bestuur & management: Eisen, plannen en ambities zijn helder, PDCA wordt gevolgd, stuurinformatie beschikbaar Voor medewerkers: Binnen vaste kaders ruimte om eigen professionaliteit te ontwikkelen en toch te voldoen aan interne en externe eisen Voor leerlingen en ouders: “Klant” en klantbehoeften staat centraal door hele organisatie; invloed / medezeggenschap is geborgd Voor partners en stakeholders: Processen liggen vast, kwaliteitsniveau voldoet aan landelijk afgesproken eisen en wordt extern getoetst

Recent uitgevoerde activiteiten Kwaliteitsnorm goedgekeurd in stuurgroep 21 januari 2011 Pre-certificatie toets Cluster 3 (Werkenrode) en Cluster 4 school (Ambelt) bij SO, VSO, AB

Activiteiten nabije toekomst Klankborden met / draagvlak verbreden bij o.a. stakeholders als inspectie en andere scholen: - Norm zal landelijk omarmd moeten worden om als vooruitstrevend en erkend beschouwd te worden Ontwikkelen PI set (aantoonbare resultaten) - Betrekken Inspectie Partners gaan norm implementeren en uitdragen

Toolkit Workshops voor bestuurders, management, medewerkers m.b.t. kennis en toepassing norm Format kwaliteitshandboek Auditorentraining Opzetten en begeleiding (landelijke) auditorenpool Formats uitvoering interne audits, rapportages en programmering Uitwerken train-de-trainer programma en kennisdeling (bijv. netwerk voor kwaliteits- functionarissen binnen scholen)

Resultaten tot nu toe bij scholen die al gestart zijn Meer borging in kwaliteitsdocumenten Kwaliteitsverbetering aantoonbaar sinds gebruik valide instrumenten Voortgangbespreking ingezette verbetermaatregelen na oudertevredenheidmeting en interne audits per kwartaal Niet “hard” aantoonbaar, wel merkbaar: kwaliteitsbewustzijn is gegroeid

Beheer, accreditatie en certificatie Beslispunten: wie bepaalt wanneer je voldoet aan het programma van eisen uit de norm? Wie beheert de norm? Opties: Overlaten aan sector (onderlinge visitaties?) Accreditatiesysteem (zoals bv Technasia / NIAZ ) Certificatie onder RvA (zoals HKZ / ISO) Certificatie niet onder RvA (zoals MIK-V) Stichting oprichten (zoals St. HKZ)

Beheer, accreditatie en certificatie Besloten in stuurgroep januari 2011: Certificatie onder RvA (zoals HKZ / ISO)

Meer weten? Kom dan naar de landelijke bijeenkomst. Datum: 8 april a.s. Locatie: Utrecht, nader te bepalen

Gelegenheid tot stellen van vragen Meer informatie: Corine van Helvoirt/ Geke Hootsen Yulius  Boerhaavelaan 2- kamer 2.16 – 2992 KZ Barendrecht T. 0180 - 691127 E. g.hootsen@yulius.nl - W. www.yulius.nl Caroline van der Linde/Petra van der Jagt Senior adviseur CKMZ bv Reeweg 146, 3343 AP Hendrik Ido Ambacht T. 078-6845555 – M. 06-12410516 E. petra.vdjagt@ckmz.nl – W. www.ckmz.nl