Christophe Ramont en Ilse Renard , Stafmedewerkers team Internationaal Capaciteitsopbouw : een gereedschapskist voor een degelijk Noord-Zuidbeleid Christophe Ramont en Ilse Renard , Stafmedewerkers team Internationaal

Capaciteitsopbouw : definitie en betekenis Inhoud Capaciteitsopbouw : definitie en betekenis werken aan een visie , beleidsnota , verantwoord aankoopbeleid, geïntegreerd beleid * Werken aan een evenwichtig budget en subsidiereglement. Noodhulp? – o,7 % - relatie bestuur en middenveld zelf aan de slag met de Open Space methode Capaciteitsopbouw: definitie en betekenis Capaciteitsopbouw staat naast sensibilisatie centraal in het Vlaams convenantenprogramma gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking. Wat betekent en omvat dit precies? Werken aan een visie, beleidsnota, geïntegreerd beleid, verantwoord aankoopbeleid… Definitie, praktijkvoorbeelden en interactie met deelnemers   13u00 Werk maken van geïntegreerd beleid Verschillende mogelijkheden worden overlopen: werkgroepen, thematische samenwerking, samenwerking in het kader van een stedenband. Geïntegreerd beleid als centraal punt in capaciteitsopbouw. 14u “Open Space” : praktisch aan de slag met een theoretisch concept In groepjes gaan we praktisch aan de slag met subsidiereglementen, statuten adviesraad, afsprakennota’s, beleidsnota’s, stappenplan voor zoektocht naar een stedenband, referentietermen voor een zending, samenwerkingsovereenkomst met een partner in het Zuiden…allerlei instrumenten die een Noord-Zuidbeleid gestalte moeten geven. 16u00 Afronding

Definitie Capaciteitsopbouw Het proces waarbij individuen, groepen, organisaties, instellingen en de maatschappij in zijn geheel (wettelijk, politiek, economisch en administratief kader) beter in staat zijn om hun ontwikkelingsnoden in een bredere context te plaatsen en hiermee om te gaan op een duurzame wijze. Dit omvat de versterking van de kennis en vaardigheden van individuen en van groepen en van de bestuurlijke, organisatorische, administratieve vermogens van organisaties en instellingen

Capaciteitsopbouw in OS Proces Individuen Groepen Organisaties Lange termijn – continu NZ ambtenaar, secretaris, diensthoofd, sectorale ambtenaar, schepen Personeel, politici, vrijwilligers, burgers Lokaal bestuur, verenigingen, basisgroepen, lokale NGO’s

Capaciteitsopbouw in OS Identificatie lokale ontwikkelingsnoden via participatie Voeren van geïntegreerd beleid (intern en extern) Aandacht aan alle aspecten van duurzame ontwikkeling (ecologisch, economisch, sociaal, en duurzaam in tijd) Versterking kennis en vaardigheden : toegang tot informatie (uitwisseling) en know how , sensibilisatie, kruisbestuiving. Methodieken, trainingen, stages, ervaringsuitwisselingen, leerproces Versterking bestuurlijke, organis,… : lerende organisatie, open voor vernieuwing en voor blik zuiden, beleidsruimte OS/kwaliteit dienstverlening/bestuursstijl

Visie Volwaardig lokaal beleid = duidelijke visie op het beleidsdomein (OS) én rol daarin voor lokale besturen. Waar wil gemeente naartoe met beleid OS? Welke rol voor zichzelf? Over oneerlijke machtverhoudingen, nieuwe evoluties in OS, tendensen decentralisatie en lokale ontwikkeling

Visie en beleidsnota Visie > globale gemeentelijke visie op LB in bestuursakkoord (na verkiezingen) en in algemeen beleidsplan gemeente (bij decreet verplicht vr elke legislatuur). Sectorale Beleidsnota > basis = passage uit algemeen beleidsplan Visie (lange termijn) = moet in sectorale beleidsnota. Nota is instrument voor concrete vertaling van die visie (bijsturen) Handboek p 9-10

Waarom visie en beleidsnota? Samenhang – meerwaarde : Binnen de eigen NZ werking Afstemming met andere beleidsterreinen Verhogen smw tss alle lokale spelers Signaalfunctie Specifieke rol stedenband Verankering – draagvlak Inhoudelijke continuïteit Zeer goede argumenten nodig om af te wijken P 11-12

Waarom visie en beleidsnota? Transparantie - duidelijkheid : Naar GR, CBS, bevolking, alle betrokkenen Controle mogelijk dr wakkere burgers, oppositie, GROS,… Bijdrage aan debat rond rol gemeente in OS Planmatig werken – groeien in beleid Duidelijke doelen en indicatoren om beleid systematisch op te volgen en te evalueren Nieuwe schepen met ambtenaar en adviesraad beleidsnota ~leerproces P 11-12

Hoe aan de slag? Inventaris NZ initiatieven Wie betrokken? Politiek, ambtelijk, wie in GROS, welke organisaties nu en in toekomst SWOT analyse Dialoog Schepen en ambtenaar beknopte nota met inhoudelijke keuzes & realistische verwachtingen Discussie met GROs, geïnteresseerden, ambtenaren, cbs, in GR commissie

Hoe aan de slag? 3. Opmaak beleidsnota zie handboek p 13 4. Dialoog – bijsturing – goedkeuring beleidsnota 5. Aandachtspunten : werkinstrument/ ambitie/ bijsturing/ vertaling nar operationele plannen

Geïntegreerd of horizontaal beleid Horizontaal beleid = iedereen verantwoordelijk om beleid OS te bevorderen in eigen beleidsdomein Geïntegreerd beleid = nadruk op samenhang tussen en binnen de ≠ beleidsdomeinen. Verticaal beleid = sectoraal

Waarom het eigen hokje verlaten? Gemeente > internationale context. Geloof in rol lokale besturen in N & Z Integratie in eigen activiteiten Medewerking sensibilisatie Bijdrage proces Stedenband Ondersteuning standpunten, moties, lobbywerk t.o.v. hogere overheid. Niet meer info hier? Enkel praktijkvoorbeeld Middelkerke  Rest voor namiddag?

OS als inrijpoort naar geïntegreerd beleid Stedenband als dankbare kapstok Vb Herent, Mechelen NZ als opstap naar duurzame ontwikkeling Vb Etterbeek Organigram & manoeuvreerruimte Edegem Brainstorm Noord-Zuid Middelkerke

Aankoopbeleid = voorbeeld van geïntegreerde benadering Duurzaam sociale rechtvaardigheid rechtvaardige handelsverhoudingen Respect voor milieudragkracht Actieve participatie bevolking Eerlijk (zoals in Fair trade) betere handelsvoorwaarden voor producenten en werknemers (voornamelijk) in het Zuiden -> in praktijk weegt ecologische aspect door in duurzaamheid (cf milieuconvenant) dus NZ-ambtenaar moet vaak om aandacht andere aspecten vragen

Ethisch aankopen, aanbesteden of beleggen Voorbeeldfunctie : onze gemeenten en OCMW’s groot deel van totaal bestedingen in België!  druk uitoefenen op producenten en leveranciers. Prijszetting gunstig beïnvloeden! Publiek debat stimuleren gaat vlotter als je zelf goede vb geeft Vaak niet duurder, maar meeruitgave voor verantwoorde producten moet mogelijk zijn. Toename aandeel LB hierin beïnvloedt prijs, beschikbaarheid en kwaliteit producten Consequent : bvb werken aan duurzaam economisch of sociaal beleid in partnergemeente . Dan ook eigen aankoopbeleid kritisch durven bekijken! Meeruitgave : wanneer eeen bedrijf op een onverantwoorde manier met zijn afval omspringt creëert dit maatschappelijke kosten : uiteindelijk zal de overheid, lokaal of nationaal, toch de rommel moge, opruimen. Kan een extra argument zijn naast de voorbeeldfunctie

Aan de slag bondgenoten andere diensten bvb duurzaamheidsambtenaar  werkgroep Inventaris aankopen en aanbestedingen: Vaak ad hoc ipv gesystematiseerd ~ argument naar politiek Prioriteiten – stappenplan Opmaak dossier per thema : Schets huidige aanpak – voorstel alternatieve aanpak Leer van andere besturen met ervaring (juridisch mogelijk? Realistische inschatting meerkost, mogelijke weerstanden) Opvolging en sensibilisatie wanneer en door wie te implementeren? communicatie naar diensten en bevolking!!! Inventaris : uit groep laten komen !!

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Naast de traditionele financiële criteria – bvb winstgevendheid bedijf- hanteert MVI niet-financiële waarden : sociale /ethische en milieucriteria. Opgenomen in investeringsbeleid op structurele, vrijwillige en transparante manier Eén van oudste specialisten : Forum Ethibel vzw, onafhankelijk onderzoeks-en adviesbureau MVI http://www.ethibel.org Eigen onderzoeksmethodologie : bedrijven binnen 1 sector op 4 aspecten gescreend : het interne sociale beleid, het externe en economische + ecologische

Rol Noord-Zuidambtenaar MVI Geen financiële expert maar Pleitbezorger bij collega’s andere diensten, gemeenteontvanger, CBS, GR indien bereidheid : voor kader zorgen! opname in beleidsnota, CBS-nota of GR hoeveel % van lokale financiële middelen naar MVI? Wat met eventuele pensioenfondsen? Welke acties naar bevolking, naar banken,…? Welke beleidsopties mbt volgende legislatuur? Stappen : laten goedkeuren motie in GR Aanschrijven (eigen) banken : bevraging aanbod MV spaar-en beleggingsproducten op maat van LB Opnemen sociale ecologische en ethische criteria in bestek voor beleggingen

Financiële instrumenten vr LB Vooral (middel)langetermijn Zoals pensioenfondsen Belgisch federaal plan DO maatregelen tvv MVI, Bxl Gewest,… MVI draagt bij tot gezondheid van belegging Meeste banken bieden MVI aan cf Devia, KBC, Ethias, Fortis Financieel rendement MVI minstens gelijkwaardig aan traditionele Voor meer details en voorbeelden : handboek p 47 tem 49 /18

Financiële gereedschapskist 0, 7 % hoe en wat ? Subsidie reglement (en) Noodhulp? Middelen stedenband, personeel, eigen sensibilisatie

Subsidiereglement evenwicht Noord en Zuid ! Wie initiatief ? Voorzet GROS – of ambtenaar aan schepen met advies GROS. Best advies andere relevante diensten (financiële en juridische dienst) Wat moet erin ? beschikbare kredieten gemeentebegroting Formele vereisten : statuut aanvrager (enkel erkende NGO’s of privépersonen, lid zijn van GROS of niet,… en details aanvraag (speciaal formulier, voor datum x, elementen belangrijk voor beoordeling…) Beoordelingsprocedure : door wie? Waarop? Puntensyteem (met beoordelingscommissie) Uitbetaling –verantwoording en controle in onze vormingen en doorheen het handboek pleiten we voor een goed budgettair evenwicht tussen wat de gemeente investeert in de eigen werking in het Noorden en wat zij rechtstreeks aan het Zuiden spendeert, via toelagen aan NGO’s, projectsteun of een stedenband. Vb handboek p 69 tem 76 opgelet : lid GROS als vereiste = gevaar subsidiezoekers in raad

De 0,7 % VN : rijke landen – besteed 0,7% van BNP aan OS aub! > VN conferentie handel en ontwikkeling UNCTAD eind ’60 goede lln : NL; Lux, DE, N, S BNP of BBP? BNP geproduceerd door ingezeten van land, ongeacht waar ze dat produceren BBP geproduceerd binnen grenzen van een land (ongeacht door ingezeten of niet) Via de OESO en haar ODA (Official development assistance) zien we wat België bijdraagt. België mede onder druk 11.11.11 jaren 80 0,7 passage maar nooit gehaald in onze vormingen en doorheen het handboek pleiten we voor een goed budgettair evenwicht tussen wat de gemeente investeert in de eigen werking in het Noorden en wat zij rechtstreeks aan het Zuiden spendeert, via toelagen aan NGO’s, projectsteun of een stedenband. Vb handboek p 69 tem 76 opgelet : lid GROS als vereiste = gevaar subsidiezoekers in raad

De 0,7 % en de gemeenten de berekening van de 0,7 op totale gemeentelijke uitgaven niet te vergelijken met basis BBP cf handboek p 82 werkgroep VVSG / 11.11.11/ representatief groepje gemeenten standpuntnota : 0,7 is fetisj. !!! Inhoud, kwalitatief groeipad en transparantie !!! uit bedragen en besteding spreekt visie evenwicht onderdelen beleid : stedenband en/of andere gemeentelijke initiatieven ondersteuning lokale NZ werking Sensibilisering versus projectsteun Evenwicht Noord-Zuid in onze vormingen en doorheen het handboek pleiten we voor een goed budgettair evenwicht tussen wat de gemeente investeert in de eigen werking in het Noorden en wat zij rechtstreeks aan het Zuiden spendeert, via toelagen aan NGO’s, projectsteun of een stedenband. Vb handboek p 69 tem 76 opgelet : lid GROS als vereiste = gevaar subsidiezoekers in raad

Noodhulp bevoegdheid schepen OS of van burgemeester? (cf rampenplan Noorden – gelinkt met rampen Zuiden ) Aan te raden : aparte nota ipv integratie in beleidsnota OS Hoe te besteden? inspelen op wat media onder aandacht brengen wat eigen partner aangeeft (stedenband) een “vergeten” ramp vraag van (een deel) van de publieke opinie of GROS Hoeveel ? best spaarpotje voor met vastgestelde criteria Einde jaar in begrotingspot indien niet gebruikt Buffer : NGO’s als AZG, Rode Kruis om beurten op het moment zelf inzamelen

Samenspel bestuur en middenveld De verschillende spelers en hun rol : ambtenaar Schepen Adviesraad De Noord-Zuidbeweging – de vrijwilligers – de 4de pijlerinitiatieven . Wat met steun LB? Adviesraad OS : Adviesfunctie cruciaal! Coherent particulier initiatief Draagvlakverbreding binnen bevolking Rol binnen stedenband

Rol ambtenaar Uitvoerende taak Organisatie sensibilisatie-activiteiten Verwerken briefwisseling Dienstverlenende taak (aan andere diensten, bevolking) Aanbieden info cia documentatiecentrum Ontwikkeling van vormingsaanbod scholen Ondersteunen adviesraad en lokale NGO’s Verbindingspersoon LB- bevolking/adviesraad/NGO’s Bestuur – loyaliteit MAAR in praktijk soms nauwer betrokken bij organisaties op terrein  evenwicht zoeken Van klassieke, louter uitvoerende ambtenaar : aar een ruim bevraagde zeer breed gevormde functionaris, betrokken bij ganse beleidscyclus. Beleidsondersteunde taak : ambtenaar is betrokken bij ganse beleidscyclus Coördinerende taak : Naar andere diensten toe In interactie

Rol ambtenaar Beleidsondersteunende taak Coördinerende taak inhoudelijke impulsen naar schepen, het CBS end e GROS Opvolging en evaluatie beleid : centrale rol bij implementeren bijsturingen of voeden nieuwe planning Coördinerende taak Naar andere gemeentediensten toe In interactie met GROS en middenveld bij regiefunctie LB : stimuleren overleg, zoeken hiaten en overlappingen in lokale werking Coördinatie actoren stedenband Van klassieke, louter uitvoerende ambtenaar : aar een ruim bevraagde zeer breed gevormde functionaris, betrokken bij ganse beleidscyclus. Beleidsondersteunde taak : ambtenaar is betrokken bij ganse beleidscyclus Coördinerende taak : Naar andere diensten toe In interactie

Stimuleren en bewaken coherentie gemeentelijke OS initiatieven Schepen Stimuleren en bewaken coherentie gemeentelijke OS initiatieven Overleg met adviesraad, middenveld, bevolking voor meer coherentie, afstemming, samenwerking Ontwikkelen, sturen, opvolgen, evalueren uitvoering beleid cf beleidsnota - vooral strategische beleidslijnen Politieke Motor : stimuleren debat OS/IS, verduidelijken belang en mogelijkheden in CBS en GR , aanreiken mglh aan collega schepenen vr geïntegreerd beleid

Adviesraad Overleg met de overheid (hoogte) Goede infodoorstroming van en naar LB (ook informele contacten schepen en ambtenaar, Kennis wettelijke en inhoudelijke beperkingen, timing adviezen vorming leden over werking LB, eigen beleidsdomein en werking adviesraad. Opbouw Deskundig advies Eventuele “Afsprakennota” met LB Aandachtspunten van de “Wakkere Burger”

Adviesraad Overleg met de andere adviesraden (diepte) Goede onderlinge overlegstructuur. Ook eenmalige contacten Actieve smw rond concrete thema’s Bvb gezamenlijk vormingsmoment Gezamenlijke afspraken communicatie met bestuur

Adviesraad Overleg met de bevolking (breedte) Actieve terugkoppeling informatie / werking van adviesraad naar en via achterban (verenigingen) Gebruik andere fora om ruimer publiek te bevragen over thema’s en standpunten Wijkcomités, jaarlijkse dorpsvergadering Maak advies bekend Via pers, gemeentelijk infoblad, gezamenlijk krantje adviesraden, gerichte mailing, infoavond

Adviesfunctie van GROS rond specifieke activiteiten: verdeling subsidies, aanzet eerlijk aankoopbeleid, bovenlokale campagnes, stedenband op beleidsniveau aan schepen : leden moeten eigen belang overstijgen gezamenlijke visie! Bij de uitwerking van gemeentelijke initiatieven : vorming voor personeel, oprichting documentatiecentrum, zoektocht naar voorbeelden duurzaam beleid Bij stedenband van bij zoektocht tot eigenlijke smw

Rol adviesraad Coherent particulier initiatief samenwerking tss verenigingen stimuleren : uitwisselen van informatie – afstemmen activiteitenkalenders Gezamenlijke activiteiten, afstemmen visies, structurele smw in netwerk, gezamenlijk infobeleid,… Afstemming gemeentelijke en particuliere initia Draagvlakverbreding Cf vorming sensibilisatie maar ook binnen GROS Open lidmaatschap , open staan voor korte engagementen Aandacht vr diversiteit Bvb Netje Leuven, Grom Mechelen,…

Rol adviesraad in stedenband Voorbereidend proces: Deelname aan debat doelstellingen IS beleid, concept en finaliteit stedenband Bijdrage aan profiel gemeente, incl in kaart brengen partners, aan afbakening (criteria) profiel partnergemeente bvb via werkgroep stedenband Partnerkeuze : bijdrage zoektocht , info verzamelen, advies ivm keuze Bijdrage referentietermen en ev deelname identificatiemissie Eigenlijke samenwerking : Samenwerking met middenveld binnen doelstellingen SB Ondersteunen bij identificatie, formulering en uitvoering concrete initiatieven + opvolging en evaluatie Sensibilisatie Bvb Netje Leuven, Grom Mechelen,…

Wat te doen als LB met 4de pijler? debat nog steeds aan de gang steunpunt Vlaamse regering en 11.11.11 ondertussen als LB : inventaris (laten) opmaken - erkenning eventueel apart subsidiereglement voor particuliere initiatieven (je steunt de dynamiek zonder al teveel inmenging) Ter beschikking stellen van de kennis & eigen informatie van het LB rond OS

Meer info http://www.vvsg.be/nl/internationaal.shtml Bestelformulieren handboek mee!!! http://www.vvsg.be/nl/internationaal.shtml Christophe.ramont@vvsg.be Ilse.renard@vvsg.be