Welkom

Agenda: 19 juni - Stef Blok 25 september - Excursie

Verduurzaming gebouwde omgeving vergt samenwerking Prof. dr. Jacqueline Cramer (USI)

Bijdrage van het USI netwerk Vraaggericht wordt expertise gemobiliseerd Unieke combinatie van kennis op het gebied van duurzaamheid in diverse disciplines Wisselwerking tussen fundamenteel/toepast onderzoek en theorie/praktijk Bundeling van kennis van 1500 onderzoekers samen met bedrijven, overheden en georganiseerde burgers

Duurzaamheid: Eén van de grootste uitdagingen in 21e eeuw Groei wereldbevolking (9 miljard) en groei welvaart (4-5x) leiden tot meer beslag op grondstoffen, energie en water en tot meer vervuiling Afremmen welvaart en wereldbevolking: moeilijke weg Alternatief: Eco-effectief produceren en consumeren door duurzaam innoveren

Belangrijkste issues Grondstoffen efficiency Biodiversiteit Klimaatverandering

Europese ervaringen met Verduurzaming Gebouwde Omgeving

Green Building beleid in EU De grootste uitdaging in Europa is deep retrofit van de bestaande voorraad om te voldoen aan nieuwe eisen (energie- en grondstoffen efficiency) -Energy Performance of Buildings Directive (EPBD, 2002; EPBD recast 2010), welke vereist certificering; inspecties, training & renovatie -A Resource-efficient Europe, Flagship initiative

Grondstoffen efficiency In 2050: twee keer planeet nodig om ons van grondstoffen te voorzien. Daarom voor 2020 al stappen zetten (Stappenplan voor Efficiënt Hulpbronnengebruik in Europa, 2011) De bouwsector in EU biedt zeer grote kansen voor besparingen op het gebruik van natuurlijke hulpbronnen (meer dan 50% van alle gebruikte grondstoffen) Betere concurrentiepositie

Nederlandse ervaringen

Stapsgewijze innovaties

Sprongsgewijze innovaties

Naar een circulaire economie

Consequenties voor bouwsector 1.Verandering van eigen productieproces (reductie energie-/grondstoffenverbruik) 2.Verandering van materialen en product- ontwerp (koppelen aan trends) 3.Afstemming in keten/cluster (nieuwe samenwerkingscoalities)

Cirkelstad, naar een samenleving waar afval en uitval niet bestaat

Ontwerpen Produceren BouwenBeheren Slopen Amoveren

Renovatie Centraal Stationsgebied Utrecht

Aanpak: nieuw? Integrale aanpak (PPP): nog weinig toegepast Veranderingen nodig op systeemniveau i.p.v. op het niveau van product of individueel gebouw: duurzame gebiedsontwikkeling Samenwerking nodig tussen clusters van bedrijven, overheden en burgers Nieuwe bestuurlijke en financiële governance (ESCO’s en andere vormen)

Knelpunt 1: Gebrek aan regie Leiderschap nodig Rollen en verantwoordelijkheden van partijen in gehele keten helder definiëren Projectregisseur aanstellen die gehele project integraal aanstuurt met team (wie?) Gezamenlijk optrekken in consortium vanuit lange termijn perspectief

Knelpunt 2: Suboptimalisatie Aannemer, E exploitant, onderaannemers (installatie/onderhoud), eindgebruiker: neiging om eigen belang voorrang te geven Gevolg: suboptimalisaties in keten Voorbeeld: KT contract met binnen- installateurs versus LT onderhoud strategie Oplossing: nieuwe samenwerkingsvormen

Knelpunt 3: Kostenverdeling Huidige situatie: E exploitant draagt zorg voor business case WKO energievoorziening Terugverdienmodel: gem. 15 jaar; investering in initiële kosten en exploitatiekosten (E prijs niet hoger dan reguliere E prijs volgens Warmtewet) Transparantie over afspraken (ook na 15 jr) en grip op kostenoverschrijding nodig (Hoe?)

Knelpunt 4: Beperkte betrokkenheid van eindgebruikers Burgers: “Laten overheid en bedrijfsleven maar de leiding nemen, dan volgen wij”. Echter: gebeurt niet automatisch. Betrokkenheid in ontwerp besluitvorming en in gedeeld eigenaarschap (b.v. in energie corporaties): belangrijk

Conclusies Verduurzaming van gebouwde omgeving biedt kansen: economisch, sociaal en ecologisch Samenwerking in clusters/ketens: nodig Betrokkenheid eindgebruikers: cruciaal Overheid: sturende en faciliterende rol (150 miljoen energiebesparingsmaatregelen; btw verlaging en andere incentives helpen) Maar….bouw zelf kan het DOEN!