Je kan niet kiezen waar en in welk gezin je geboren wordt Anne Dedry Directeur Zorg-Saam Ons Zorgnetwerk - 11 maart 2014 -

Kinderarmoede is een smet op ons blazoen ‘waar’ geboren  aan de goede kant van de wereldbol ‘in welk gezin’ kansarm of niet  kan beter DAAROM 6 goede praktijkvoorbeelden rond kinderarmoede

Enkele cijfers (kinderen < 12 jaar) 10 % van de kinderen in Vlaanderen leeft in een gezin dat max. 11.306 € per jaar per persoon heeft 10 % rijkste kinderen : minstens 33.080 € per jaar per persoon 11,3 % kinderen in Vlaanderen leeft in gezin met verhoogd armoederisico Extra risico : éénoudergezinnen, grote gezinnen, geen werk Bron : Kind in Vlaanderen, 2012

Enkele cijfers (kinderen < 12 jaar) 16,7 % van de gezinnen met jonge kinderen heeft het moeilijk om eindjes aan mekaar te knopen 22,2 % kan zich niet veroorloven jaarlijks een week op vakantie te gaan

Enkele cijfers (kinderen < 12 jaar) Kansarmoede neemt toe bij jonge kinderen  kansarmoede-index Kind & Gezin (inkomen, opleiding, huisvesting, arbeidssituatie, gezondheid, ontwikkeling kind)

Enkele cijfers Vergelijking Europa : België in de middenmoot. Vlaams-Brabant scoort ogenschijnlijk goed - maar stijging van geboorten in kansarme gezinnen is in Vlaams-Brabant groter dan in Vlaanderen - negatieve inhaalbeweging - Tienen triest record : 14,5 %

Good Practice NR. 1 Kraamzorg Landelijke Thuiszorg Kempen (Turnhout en Herentals Geïnspireerd op PAReL-project Leuven (onder impuls van De Bakermat en Gasthuisberg) Vaststelling : gehechtheidsrelatie tussen kind en ouders is voorwaarde voor optimale ontwikkeling kinderen Steun provincie Antwerpen

Good Practice NR. 1 Doelstelling : Gezinnen in armoede reeds vroeg in de zwangerschap de weg laten vinden naar ondersteuning op maat 2 acties Project 01/01/2012 – 31/12/2012

Actie 1 Regionaal netwerk : perinataal aanbod Herentals en Turnhout Ondersteunende partners : - OCMW - Verenigingen waar armen het woord nemen (De Fakkel en ‘t Antwoord) - Expertisecentrum De Kraamvogel  komen op regelmatige basis samen  bespreken de zorg - op maat gezin, - laagdrempelig, - met respect eigenheid gezin

Actie 2 Organiseren van pre- en postnatale workshops Concreet ondersteuningsaanbod aan maatschappelijk kwetsbare ouders Doel : gehechtheidsrelatie tussen ouders en kind optimale kansen bieden 3 prenatale en 3 postnatale workshops

Thema’s : prenatale workshops Workshop 1 : gezonde voeding en leefwijze tijdens de zwangerschap Workshop 2 : luisteren naar je ongeboren kind (haptonomie) Workshop 3 : voeding van de baby

Thema’s : postnatale workshops Workshop 4 : gezonde voeding en leefwijze van de ouders Workshop 5 : als baby’s konden praten Workshop 6 : voeding van de baby

Bevindingen Informatie bieden is nuttig (babymassage, borstvoeding, …) leidt tot bewustwording van hele gezin ook op andere vlakken (bijv. gezonde levenswijze of hygiëne) Via interactie tijdens workshops worden ook andere onderwerpen besproken (bijv. gedrag van baby tijdens de nacht, roken van de moeder, …) Moeders wisselen onderling informatie uit en zorgen voor elkaar (bijv. de tienermoeder kreeg materiaal voor de baby van een andere mama)

Bevindingen Via interactie tijdens workshops wordt verdere zorg geregeld : * GVO door vroedvrouw aan huis * kraamzorg thuis * medische nazorg thuis * financiële situatie en huisvesting OCMW

Resultaten Er werden 20 ouders bereikt Het project kwam maar op kruissnelheid nadat het afgelopen was (doorverwijzingen) Het netwerk heeft besloten haar overleg verder te zetten, zonder de extra projectmiddelen

Tips voor de toekomst De drempel moet laag zijn (gebouw toegankelijk voor koetsen en buggy’s, parkeerplaatsen, gratis toegang) Deelnemers nog eens opbellen de dag ervoor Bij regenweer de mama’s gaan ophalen Samenwerking met ziekenhuizen verder uitbouwen Samenwerking met vereniging waar armen het woord nemen uitdiepen

Good Practice NR. 2 Perinti : Perinataal netwerk Tienen Analoog aan PAReL en Kraamzorg Kempen 0 – 3 jaar ! 01/04/2013 – 30/03/2014 Steun provincie Vlaams-Brabant Kinderarmoede terugdringen  regio met sterk plattelandskarakter

Partners WGC – de Vierkappes Diensten kraamzorg / gezinszorg Kind & Gezin CKg – De Schommel CAW OCMW Diensten kraamzorg / gezinszorg Expertisecentrum De Bakermat Vroedvrouwen Materniteit Tienen Kinderopvang

Extra accent Naast netwerk ‘beter doorverwijzen’  Bij begeleiding gezinnen gaat de coördinator mee naar de diensten - om de drempel te verlagen - om de hulp te faciliteren - om de opvolging te verzekeren  Leuke activiteiten (o.a. kindercarrousel)

Resultaten Momenteel 15 aanmeldingen 7 gezinnen in begeleiding Succes = vooral bij gezinnen waar de globale begeleiding gebeurt

Knelpunten Samenwerking ziekenhuizen en huisartsen moeizaam Slechte kennis van de sociale kaart bij heel wat diensten  ieder kent zijn stukje  geen helikopterview Zeer tijdsintensief Project stopt als het gekend is  1 jaar is te kort

Good Practice NR. 3

Onki Kinderdagverblijf met 10 kindplaatsen (0 – 3 jaar) 16 verschillende kindjes per week Lokale Dienst Buurtgerichte Kinderopvang 4 kinderverzorgsters (2 VT, 2 DT) In Heusden-Zolder, wijk Berkenbos scoort hoog in % kansarme geboortes Nog 4 gelijkaardige projecten in Antwerpen

Onki

Buurtgerichte kinderopvang Buurtgerichte kinderopvang, d.w.z. : Richt zich tot kinderen in de buurt Werkt met mensen uit de buurt - vorm van sociale tewerkstelling

Buurtgerichte kinderopvang Opvang : elke dag van 7.30 uur tot 17.00 uur Opvang voor kinderen die niet binnen de reguliere opvang terecht kunnen (urgente, occasionele opvang), bijv. sollicitatie / opleiding / seizoensarbeid Voorrang voor mensen behorende tot kansengroepen (kindjes vluchtelingen, mensen in kansarmoede, …), mobiliteitsproblemen

Buurtgerichte kinderopvang Ouders die hun kindjes nog Nederlands willen bijleren (voor schoolstart) Ouders die plots werk vinden en botsen op wachtlijsten in reguliere opvang

Wie zijn de ouders ? 75 % Turkse origine 20 % diverse origine – vluchtelingen 5 % Belgische origine 95 % is de thuistaal niet-Nederlands

Accenten binnen de werking Ouderparticipatie op verschillende niveaus Taalstimulering Samenwerking

Ouderparticipatie Uitgebreid intakegesprek en wenmomenten - kinderopvang is niet hun vrije keuze Overnemen van slaap- en eetgewoonten - respect voor culturele verschillen Belang breng- en haalmomenten Laagdrempelige activiteiten (zoo, receptie)

Ouderparticipatie Organiseren van verjaardagsfeestjes Oudergesprekken rond opvoeding Kleine dagdagelijkse ondersteuning - helpen met inschrijving op school Wederzijds : Turkse mama die dansles of Turks komt aanleren

Superzetel Letterlijk een zetel : - welkom, blijf maar wat zitten Hun verhaal met een kop koffie

Taal Uitgangspunt : respect Met handen en voeten Samen van mekaar leren Dagdagelijkse warme contacten Samenwerking met tal van andere diensten - globale aanpak (niet enkel kinderopvang)

Good Practice NR. 4 Een spel-o-theek voor kansarme kinderen H. Hart – Heverlee – kleuterschool Samen met IBO – Stekelbees Met steun van OCMW

352 kleuters waarvan 72 (= 20 %) voldoen aan kansarme indicatoren Actie : spel-o-theek voor ouders Spelmateriaal en boekjes om te ontlenen en thuis te gebruiken Op ontmoetingsmomenten in school en IBO SAMEN leren spelen Tevens ook opvoedingsthema’s

Stekelbees houdt plaatsen vrij in de vakantieopvang voor kansarme kinderen Ook in Stekelbees ontleenpunt spel-o-theek Voor alle kleuters met speciale aandacht voor de kansarme doelgroep 90 % van de 72 kleuters hebben al gebruik gemaakt van de spel-o-theek Gerealiseerd met € 1 000

Kritische kanttekening Kwetsbare gezinnen vinden moeilijker de weg naar de kinderopvang Nieuw decreet maakt het NOG moeilijker Kinderopvangzoeker - digitale opvangplaats zoeken ! Online registreren om dagtarief te berekenen - IKG : wie begrijpt dat ? Geen persoonlijk contact en digitale systemen verhogen de drempel

Kritische kanttekening Sociaal tarief enkel nog mogelijk via OCMW - nu verantwoordelijke die dit beslist in vertrouwen - stigmatiserend Opvang reserveren = opvang betalen - wisselende werksituaties - moeite om zich te organiseren

Kritische kanttekening Bezettingsgraad moet stijgen - werkdruk stijgt Kwetsbare gezinnen vragen meer begeleiding - kinderopvang-aanbieders zullen deze gezinnen liever niet meer aannemen

BESLUIT Vermaatschappelijking van de zorg - kinderopvang leidt tot participatie aan de samenleving Ook hier door nieuwe regels een valkuil voor kwetsbare gezinnen

Good Practice NR. 5 & 6 Zowel Familiehulp als Landelijke Thuiszorg hebben een mooi project opgezet rond het helpen van kansarme gezinnen in gezinszorg Respectievelijk met de steun van provincie Antwerpen en Limburg

Verzorgenden leren kansarmoede herkennen ZICHTBAAR Slechte woonst Geen geld om boodschappen te doen Huisarts en tandarts uitstellen Budgetbegeleiding

Verzorgenden leren kansarmoede herkennen ONZICHTBAAR Gemis aan vaardigheden - huishouden runnen - goedkoop winkelen - huiswerk kinderen - administratie en financiën

Verzorgenden leren kansarmoede herkennen SUCCES Verzorgenden zijn doeners - laagdrempelige inkom - huishoudelijke taken samen inoefenen - ook opvoeding kinderen - openbaar vervoer leren nemen - mee op stap naar OCMW, ziekenfonds, … Samenwerking met ervaringsdeskundigen in armoede en thuisbegeleidende diensten

Filmpje

Tot slot Armoede is een structureel probleem Generatie armoede neemt toe Projecten en good-practice-voorbeelden mogen geen druppel op een hete plaat zijn We moeten afleren met ONZE middenklasse bril (onze waarden en normen) te kijken naar gezinnen in armoede