Samenwerkingsverbanden in bouw en groenaanleg

Hoe ziet u samenwerking?

Hoe werkt u concreet samen met andere ondernemingen?

Vormen van samenwerking Projectgebonden samenwerking Projectoverstijgende samenwerking

(poging tot) inventaris

Projectgebonden Nevenaanneming / “opgesplitste loten” Opdrachtgever Aannemer 1 Aannemer 2

Onderaanneming OG A 1 (hoofdaannemer) A 2 (onderaannemer)

“Joint venture” – al dan niet geïntegreerde (vennootschapsrechtelijke samenwerkingsvorm) Contractuele samenwerkingsvorm Contractuele vennootschapsvorm “bewust” – tijdelijk handelsvennootschap “onbewust” - maatschapsovereenkomst

Geïntegreerde vennootschap / vennootschap met rechtspersoonlijkheid / SPV – “Special Purpose Vehicle” nv, bvba, cvba, …

Niet - projectgebonden Contractuele samenwerkingsvorm voor meerdere opdrachten Vennootschapsrechtelijke samenwerkingsvorm

Contract v. vennootschap Contractuele samenwerkingsvorm: onderaanneming, samenwerkingscontract, coördinatiecontract, projectmanagement, nevenaanneming Vennootschap: nv, bvba, cvba Tussenvorm: contractuele vennootschapsvorm (maatschap / THV)

Contractuele samenwerking

Juridische aandachtspunten 25/02/2010

inhoud overeenkomst 25/02/2010

checklist Toepasselijke voorwaarden Tot stand koming Prijs Vaste prijs Eenheidsprijzen Regie Scope van de samenwerking

Aanvaarding en oplevering van de werken Termijn voor uiten van gebreken Aansprakelijkheid en uitsluiting van aansprakelijkheid

Compensatie / netting 18

algemeen: slechts compensatie indien zekere opeisbare vaststaande schuld in een wederkerige verhouding (uitzondering: samenhangende schulden) 19

Wet financiële zekerheden (2004) biedt mogelijkheden compensatiebeding / netting 25/02/2010

Voorwaarden vordering en tegenvordering moeten bestaan gesloten uiterlijk op tijdstip van faillietverklaring 21

Voorbeeldclausule “De uit hoofde van de Overeenkomst of om welke reden ook verschuldigde schadevergoedingen (inclusief de schade, onkosten of uitgaven ingevolge de toepassing van hoger vermelde maatregelen) kunnen, zelfs indien zij nog niet zeker, vaststaand of opeisbaar zijn, naar keuze van Partij A op de door Partij B om welke reden ook, opeisbare bedragen dan wel op de waarborg worden ingehouden. Partij A heeft in het algemeen het recht om de door Partij B verschuldigde vergoedingen, zelfs indien zij nog niet zeker, vaststaand of opeisbaar zijn, te compenseren met eventuele aan Partij B verschuldigde bedragen, weze het uit hoofde van deze Overeenkomst of enige andere opdracht of werf.” 22

Gevolgen tegenwerpbaarheid in geval van samenloop, faillissement, beslag, … 23

einde overeenkomst 24

“Beëindiging” dekt vele ladingen 25

beëindiging opzegging ontbinding 25/02/2010

ontbinding: sanctionering van een fout opzegging: vrije beslissing om contract stop te zetten, om welke reden ook ontbinding: sanctionering van een fout 27

Eens een weg gekozen, definitief Indien ontbinding: stel uw brief aandachtig op ! opnemen wanprestaties Verwijzing naar een ontbinding

Ontbinding 29

beginselen: de rechter spreekt de ontbinding uit – evenwel recente evolutie van rechtspraak van het Hof van Cassatie die de buitengerechtelijke ontbinding mogelijk maakt (arresten van 2002 en 2009) overeenkomst neemt een einde door de brief, rechterlijke beoordeling komt later 30

faillissement is geen reden tot beëindiging geen actiemogelijkheid in geval van een dreigend faillissement / financiële moeilijkheden / dreigende wanprestatie 31

Kleine contractuele aanpassingen kunnen dit oplossen uitdrukkelijk ontbindend beding 32

uitdrukkelijk ontbindend beding vermijd automatismen, behoud het initiatief duidelijk opteren voor de buitengerechtelijke ontbinding vermijd terminologie als “automatisch”, “van rechtswege”, “de mogelijkheid te doen ontbinden”, “in toepassing van artikel 1184 B.W.”, … 33

uitsluiting plicht om in gebreke te stellen voorafgaandelijke remediëringskans – let op voor absolute verplichtingen preventieve maatregel: uitdrukkelijk voorzien 34

In geval van ernstige wanprestatie in de uitoefening van de overeenkomst van [AANVULLEN] (bijvoorbeeld [AANVULLEN]), heeft [AANVULLEN] het recht om buiten elke rechterlijke tussenkomst om, zonder enige opzegtermijn en zonder enige opzegvergoeding en schadevergoeding te zijn verschuldigd, de overeenkomst met onmiddellijke ingang [en zonder in gebreke te moeten stellen], te ontbinden lastens [AANVULLEN], dit [door middel van een aangetekend schrijven / conform de hierna geldende procedure en] overminderd het recht om een bijkomende schadevergoeding te vorderen. 35

[INDIEN ER NOG EEN MOGELIJKHEID TOT RECHTZETTING WORDT GEGEVEN:] Indien [AANVULLEN] van hierboven omschreven mogelijkheid tot ontbinding gebruik wenst te maken, richt [AANVULLEN] een aangetekend schrijven met melding van de betreffende wanprestatie(s) aan [AANVULLEN] alsmede - indien nuttig en nodig - met het verzoek hieraan binnen een termijn van [AANVULLEN] te verhelpen. Indien [AANVULLEN] niet binnen de hiervoor vermelde termijn van [AANVULLEN] aan de betreffende wanprestatie(s) heeft verholpen, heeft [AANVULLEN] het recht de Overeenkomst buiten elke rechterlijke tussenkomst te ontbinden middels een nieuw aangetekend schrijven. 25/02/2010

Elke Partij kan de Overeenkomst eveneens zonder opzegging of schadevergoeding onmiddellijk en buiten elke rechterlijke tussenkomst om beëindigen in geval van faillissement, staking van betalen, kennelijk onvermogen of (voorstel tot) vrijwillige of onvrijwillige ontbinding door de andere partij. De (beëindigings-)mogelijkheden waarvan hiervoor sprake staan eveneens ter beschikking van [AANVULLEN] in geval [AANVULLEN] redelijkerwijze en ter goeder trouw van oordeel is dat een gebeurtenis zoals aldaar omschreven, zich zal voordoen. 37

Concreet de contractuele samenwerkings- vormen

Onderaanneming Nevenaanneming Vennootschapsrechtelijk: THV en maatschap

Onderaanneming

OG A 1 (hoofdaannemer) A 2 (onderaannemer)

Onderovereenkomst Onderaanneming v. nevenaanneming Kern: prestatie van de OA fungeert als prestatie van de HA tov de OG v. parallelle uitbesteding van deelopdrachten Moeilijkheden: HA treedt op als coördinator / ook als volmachthebber? Eubelius Advocaten

Hof Brussel 11 maart 1988: stabiliteitswerken Hof Brussel 7 april 1998 Belang: immuniteit van de uitvoeringsagent Eubelius Advocaten

Onderaanneming v. overdracht van overeenkomst Moeilijkheid: Werk kan volledig worden uitbesteed Toestemming / keuze door OGvan OA doet geen band ontstaan Eubelius Advocaten

Criterium: voorwerp van de instemming Cass. 26 september 2003 – traditionele visie op overdracht van overeenkomst (schuldvernieuwing) – factureren is niet gelijk aan een instemming Eubelius Advocaten

Overzicht / checklist bij onderaanneming Kwalificatie Autonomie: notie en gevolgen Back to back / transparantie Rechtstreekse vordering

Aandachtspunten bij onderhandeling en uitvoering van de opdracht !!

Voortdurende opvolging is noodzakelijk en leidt tot besparingen / vermijden van risico’s

1. Kwalificatie Belang: rechtstreekse vordering en voorrecht rol van de prijs tienjarige aansprakelijkheid – minder relevant verborgen gebreken opzegbaarheid

Discussie huur of aanneming ter beschikking stellen van materieel met begeleidende werkkracht (machines, kranen, …)

Cass. 3 september 2010 – meesterschap en leiding

Belang Rechtstreekse vordering Aansprakelijkheid van de HA (huurder) voor schade veroorzaakt door de OA (verhuurder)

Contractuele issues bij onderaanneming zijn van essentieel belang

Lees uw contracten en hecht belang aan uw voorwaarden

Voorafgaandelijk: wat is het contract? Mogelijkheden Er wordt per opdracht een contract gesloten Offerte / bestelbon / opdrachtbevestiging Puur mondeling

Moeilijkheid Zijn er contractuele voorwaarden Indien meerdere: welke zijn van toepassing?

Zorg dat uw algemene voorwaarden toepasselijk zijn Stuur ze mee met elk document Stuur ze als laatste op

2. Autonomie Uitgangspunt: onder- en hoofdovereenkomst zijn autonoom Leiden een eigen en autonoom leven

OG A 1 (hoofdaannemer) A 2 (onderaannemer)

Checklist / belang ontstaan: onderaannemingsovereenkomst kan tot stand komen zelfs al komt hoofdovereenkomst niet tot stand (Gent 3 april 1980)

Prijsbepaling: verschillende combinaties denkbaar prijsaanpassingen wegens onvoorziene of andere omstandigheden indexatieclausules (zie evenwel Ohopdrachten)

discussies omtrent uitgevoerde hoeveelheden onderaannemer heeft geen recht op bonussen waartoe hij misschien zelf heeft bijgedragen meer- en minderwerken en onvoorziene omstandigheden (Luik 28 maart 1991)

Betalingen en betalingsvoorwaarden Uitgangspunt: niet afhankelijk Uitzondering: contractuele afhankelijkheid Pay-if-paid (betalingsrisico – opschortende voorwaarde) Pay-when-paid (opeisbaarheid) Eubelius Advocaten

contractuele voorwaarden vertragingsboetes (kan evenwel deel uitmaken van de voorzienbare schade) forum- en arbitrageclausules Termijnverlengingen betalingstermijnen

Aanvaarding / oplevering Uitgangspunt: onafhankelijkheid Gevolgen Aanvaarding van werken OA kan niet worden uitgesteld tot algemene aanvaarding Aanvaarding van de werken van OA impliceert niet aanvaarding door BH Eubelius Advocaten

Vooral gevaarlijk in geval van stilzwijgende aanvaarding van werken OA Niet-aanvaarding door BH is geen reden voor weigering te betalen indien werken van OA zijn aanvaard Vooral gevaarlijk in geval van stilzwijgende aanvaarding van werken OA Eubelius Advocaten

Integreren van de werken, erop verder werken, afwezigheid van protest tegen factuur, terugstorten borg, toelaten van een andere aannemer Eubelius Advocaten

aansprakelijkheid einde

Draagwijdte van de autonomie Juridische voorwaarden – JA Technische voorwaarden - betwist

3. Back to back / transparantie

Vormen / vrijheid algehele transparantie transparantie per onderwerp technische transparantie

Effectieve transparantie Algemene stijlverwijzingen volstaan NIET Enkel en hoogstens technische transparantie (op voorwaarde dat technische elementen worden meegedeeld)

Rechtspraak in geval van algemene verwijzing – volstaat NIET voor doorrekening boetes clausules ivm de prijs opeisbaarheid / pay paid uitstel aanvaarding tot aanvaarding door bouwheer

CAVEAT Gevolgen van een al te doorgedreven transparantie voor de “aanbestedingsvrijheid” Gent 12 december 1997

Aandachtspunt voor hoofdaannemer: transparantie per onderwerp + uitdrukkelijk contractueel voorzien

Verhouding BH en OA Recente ontwikkelingen Rechtstreekse vordering van de OA tov. de OG: recente ontwikkelingen Aansprakelijkheidsvordering van de OG tov. de BH Eubelius Advocaten

OG A 1 (hoofdaannemer) A 2 (onderaannemer)

Rechtstreekse vordering Cass. 29 oktober 2004: vordering op BH moet nog niet opeisbaar zijn Cass. 27 mei en 23 september 2004: niet na geval van samenloop (faillissement, ontbinding, …) Cass. 25 maart 2005: kan ook per brief / email / fax worden ingesteld Eubelius Advocaten

Ging om een enac ten gevolge van faillissement Cass. 5 maart 2005: enac bestaat reeds vanaf het ogenblik van de contractssluiting – gaat de rechtstreekse vordering derhalve vooraf en kan worden tegengeworpen, zelfs al wordt deze ingeroepen na instelling van de rechtstreekse vordering Ging om een enac ten gevolge van faillissement Eubelius Advocaten

Aansprakelijkheid van de OA tov. de BH Uitgangspunt: immuniteit van de onderaannemer De uitvoeringsagent kan enkel buitencontractueel worden aangesproken op voorwaarde dat de begane fout niet louter contractueel is èn de schade niet louter contractueel is Eubelius Advocaten

HA besteedt plaatsing van de ketel aan een derde – OA – uit Cass. 2 februari 2006 BH doet beroep op een aannemer om een verwarmingsinstallatie te plaatsen HA besteedt plaatsing van de ketel aan een derde – OA – uit Er wordt een ketel geplaatst zonder vuurvaste sokkel Ontstaan van brand, te wijten aan afwezigheid van een sokkel Eubelius Advocaten

Hof van Beroep: is een louter buitencontractuele fout door niet te hebben gewezen op de brandonveilige toestand HvCass.: verplichting behoort tot de contractuele verplichting om een werk volgens de regels van het goed vakmanschap uit te voeren, dus contractueel, dus speelt de immuniteit Eubelius Advocaten

Onderaanneming: samenvattend Autonomie v. transparantie Afwezigheid van contractuele verhouding OG / OA Geen rechtstreekse aansprakelijkheid van de OA tov. de OG Wel mogelijkheid voor OA om factuur bij OG te innen Aansprakelijkheid van HA voor OA

Nevenaanneming

Projectgebonden Opdrachtgever Aannemer 1 Aannemer 2

Nevenaanneming / de essentie Geen contractuele verhouding tussen de aannemers Geen aansprakelijkheid voor fouten van de andere aannemer Eigen contractuele verhoudingen

Coördinatieplicht in hoofde van de OG Medewerkingsplicht in hoofde van de aannemers Soms wettelijk vereist: veiligheid (welzijnswet en KB tijdelijke en mobiele bouwplaatsen)

Coördinatieverplichting Opdrachtgever Aannemer 1 Aannemer 2

Coördinatieverplichting OG HA OA1 OA2 OA3 OA4 OA5

Verschuiving van de coördinatieplicht en versterking van de medewerkingsplicht Projectmanagementsovereenkomsten Samenwerkingsovereenkomsten / coördinatieovereenkomsten

Bewuste en onbewuste vennootschapsrechtelijke samenwerkingsvormen

Kwalificatie: kernprobleem kwalificatie als contractuele samenwerking dan wel als contractuele vennootschapsvorm (commerciële maatschap) maatschapsovereenkomst is consensuele overeenkomst niet onderworpen aan vormvereisten kan worden “herkend” 25/02/2010

Gevolgen hoofdelijke aansprakelijkheid voor de vennootschapsschulden (artikel 52 W. Venn.) impliciete niet-concurrentieverplichting (artikel 24 W. Venn.) 25/02/2010

verbod van Leonijns beding (artikel 32 W. Venn.) einde van overeenkomst bij einde van vennoot

Criterium hoofdcriterium: onderworpenheid aan winst en verlies wordt inbreng vergoed / bestaat er een risico van niet-vergoeding in geval van verliezen? 25/02/2010

“ondersteunend” criterium: affectio societatis inspraakbevoegdheid bestuursbevoegdheid voet van gelijkheid 25/02/2010

Rechtspraak Brussel 14 juni 1960: kwalificatie van een samenwerking als een vennootschap samenwerking dactylografen met persoon die diensten aan klanten aan bood recht om opdracht te weigeren vergoeding van 75 % van factuur aan klant 25/02/2010

Antwerpen 28 juni 2007 gezamenlijke uitoefening van handelsactiviteiten beëindiging door middel van een onderhandse overeenkomst aansprakelijkheid voor facturen / vennootschapsschulden 25/02/2010

Hof: kwalificatie van samen handel drijven als maatschap aansprakelijkheid voor schulden vóór terugtrekking uit maatschap terugtrekking is tegenwerpelijk van rechtswege correctie op grond van het schijnmandaat 25/02/2010

Brussel 15 oktober 2004 “inbreng” van een handelszaak + uitbating faillissement van de eerste “vennoot” tweede “vennoot” eveneens failliet op basis van faillissement vennootschap? 25/02/2010

Hof: geen vennootschap vergoeding was een vaste maandelijkse vergoeding geen deelname in de risico’s van de uitbating vergoeding van handelszaak was een huur dienstverstrekker heeft zich nooit in het bestuur gemengd 25/02/2010

Aandachtspunten bij opstellen en toepassen contracten Vergoedingsmechanisme Inspraak en zeggenschap 25/02/2010

Onderaanneming Nevenaanneming vennootschap • Aansprakelijkheid HA voor OA • Autonomie • Transparantie voorwaarden • Geen onderlinge aansprakelijkheid aannemers • Coördinatieplicht • hoofdelijke aansprakelijkheid • Hoofdelijkheid / één overeenkomst 25/02/2010

Samenwerking tussen private partijen bij overheidsopdrachten Neil Braeckevelt Eubelius

Inleiding Wet van 24 december 1993 K.B.’s van 8 & 10 januari en 18 juni 1996 (gunning) K.B. van 26 september 1996 + AAV (uitvoering) Toekomstig recht: Wet van 15 juni 2006 Rechtsbescherming (wijzigingen via wet van 23 december 2009) Kernprincipes: gelijkheidsbeginsel, transparantiebeginsel, mededinging

Inleiding Quid samenwerking? Relatie/verbintenis ten opzichte van AO Combinatie (ook “consortium”) Onderaanneming

Vorm Wanneer? Tijdelijke handelsvereniging (“THV”) Feitelijke vereniging Projectvennootschap (“SPV”) – in beginsel enkel in uitvoeringsfase Wanneer? Gunningsfase Uitvoeringsfase

COMBINATIE / CONSORTIUM

Combinatie – kenmerken (1) Tijdelijke Handelsvereniging (“THV”) Geen aparte rechtspersoonlijkheid Geen specifieke vormvereisten (dus in overeenkomst afspraken regelen omtrent penhouder, kosten, confidentialiteit, exclusiviteit, aansprakelijkheid, etc.) Vennootschap, dus onderworpen aan algemene bepalingen van W. Venn. (bv. inzake beëindiging, verbod op Leonijns beding, etc.)

Combinatie – kenmerken (2) Onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid van de leden (art. 53 W. Venn.)  ”De vennoten in een tijdelijke handelsvennootschap zijn hoofdelijk gehouden jegens de derden met wie zij hebben gehandeld. Zij worden rechtstreeks en persoonlijk gedagvaard.” Kan aangewezen zijn (of zelfs door bestek worden opgelegd) dat de THV aparte rechtspersoon (“SPV”) opricht indien gunning opdracht

Combinatie – kenmerken (3) Feitelijke vereniging Individuele aansprakelijkheid (dus niet hoofdelijk) Onbeperkte aansprakelijkheid voor eigen deel

Combinatie – voordelen (1) Gunningsfase Erkenningseisen Selectie-eisen Uitvoeringsfase Rechtstreeks contact/contract met AO Transparantie

Combinatie - voordelen (2) Erkenningseisen voor opdrachten voor werken (categorieën / klassen) Bv. Categorie G (algemene aanneming van grondwerken); Ondercategorie G3 (beplantingen) Zie erkenningswet van 20 maart 1991 (art. 11): “§ 1. De tijdelijke verenigingen van aannemers worden tot de uitvoering der werken toegelaten, voor zover ten minste één der deelgenoten over een erkenning beschikt die overeenstemt met de voor die werken vereiste klasse en categorie of ondercategorie of daartoe de bewijzen heeft geleverd […] De deelgenoten mogen in geen geval het voorwerp uitmaken van een uitsluiting, schorsing of intrekking van erkenning in de zin van artikel 19.   § 2. De tijdelijke verenigingen waarvan ten minste twee deelgenoten erkend zijn in dezelfde klasse en categorie of ondercategorie […] worden geacht de vereiste erkenning te bezitten voor de uitvoering van de in de onmiddellijk hogere klasse ingedeelde werken van die categorie of ondercategorie.   De bepaling van het vorig lid vindt geen toepassing wanneer de deelgenoten van de tijdelijke vereniging slechts erkend zijn in de laagste klasse.”

Combinatie - voordelen (3) Selectie-eisen Wat? Economische en financiële draagkracht Technische bekwaamheid Uitsluitingsgronden Zie K.B. 8 januari 1996 Openbare of beperkte procedure Geen vermenging selectiecriteria / gunningscriteria

Combinatie – voordelen (4) Bundeling van krachten/expertise in tijdelijke vereniging om aan selectie-eisen te voldoen (ook expliciet in wetgeving voorzien - zie bv. art. 19 K.B. van 8 januari 1996) Andere voordelen Rechtstreekse betrokkenheid van alle leden van het consortium Zeggenschap en winstdeelname in SPV (uitvoeringsfase)

Combinatie - nadelen (1) Gunningsfase Onderhandelen bid agreement met duidelijke afspraken tussen de leden -> intensief voorbereidingstraject Correcte ondertekening offerte door alle leden THV Aanvechting beslissingen gunningsproces?

Combinatie - nadelen (2) Uitvoeringsfase THV: Hoofdelijke en onbeperkte aansprakelijkheid Noodzaak aan zeer goed uitgewerkte THV-overeenkomst (regres, sancties, beëindiging, geschillen, facturatie, etc.) FV: Individuele en onbeperkte aansprakelijkheid

Quid wijziging van samenstelling van een consortium. (zie bv Quid wijziging van samenstelling van een consortium? (zie bv. Pressetext-arrest van het EHJ, zaak C-454/06 van 19 juni 2008) Indien SPV -> “standstill” voor aandelenoverdracht?

ONDERAANNEMING

Onderaanneming – kenmerken (1) Geen (specifiek) verbod op onderaanneming in overheidsopdrachten (Zie bv. rechtspraak Hof van Justitie + wetgeving) Onderaannemer in beginsel niet betrokken bij gunningsproces

Keuze van onderaannemer in beginsel vrij, maar niet in één van gevallen van uitsluiting (zie art. 10 §2 AAV) Let wel: soms door overheid opgelegde onderaannemer Vermelding van onderaannemers in offerte (zie art. 90 §1 3° KB van 8 januari 1996)

Onderaanneming – kenmerken (2) Tijdens uitvoeringsfase: Art. 10 §1 AAV: “De aannemer blijft aansprakelijk ten opzichte van de aanbestedende overheid wanneer hij de uitvoering van zijn verbintenissen geheel of gedeeltelijk aan derden toevertrouwt. De aanbestedende overheid acht zich door geen enkele contractuele band met die derden verbonden” Uitzondering: rechtstreekse vordering o.g.v. art. 1798 B.W. (werken)

Onderaanneming – voordelen (1) Gunningsfase Ook voldoen aan erkenningseisen via onderaannemer? (zie o.a. R.v.St. van 25 januari 2011 – nr. 210.658) Quid selectie-criteria? Rechtspraak Hof van Justitie (o.a. Ballast Nedam-zaak van 14 april 1994, C-389/92) Expliciet ingevoegd in Europese richtlijnen (2004/17 en 2004/18) en Belgische wetgeving (via K.B. 12 januari 2006)

Onderaanneming – voordelen (2) Selectiecriteria Zie bv. art. 18 & 19 K.B. 8 januari 1996: “Een kandidaat of een inschrijver kan zich in voorkomend geval en voor welbepaalde opdrachten beroepen op de draagkracht van andere entiteiten, ongeacht de juridische aard van zijn band met die entiteiten. In dat geval moet hij de aanbestedende dienst aantonen dat hij zal beschikken over de voor de uitvoering van de opdracht noodzakelijke middelen door overlegging van de verbintenis van deze entiteiten om de aannemer dergelijke middelen ter beschikking te stellen” Wanneer? (zie o.m. R.v.St. 9 april 2009, nr. 192.274 en R.v.St. 25 januari 2011, nr. 210.658)

Onderaanneming – voordelen (3) Selectiecriteria Aard van de verbintenis? (R.v.St. 3 oktober 2006, nr. 163.111) Ook docs ivm uitsluitingscriteria voor onderaannemer - goede lezing van bestek vereist? Voorbeeld van verklaring: [NAAM ONDERAANNEMER] zal fungeren als onderaannemer van [AANVULLEN] in het kader van de door [AANVULLEN] georganiseerde overheidsopdracht voor [AANVULLEN] (de Opdracht)   [NAAM ONDERAANNEMER] bevestigt dat [AANVULLEN] voor de duur en de noden van de Opdracht toegang zal hebben tot de kennis, ervaring, bekwaamheden, en andere operationele middelen (inclusief personeel/medewerkers) van [NAAM ONDERAANNEMER] die voor de uitvoering van de Opdracht noodzakelijk zijn.

Onderaanneming – nadelen (1) Gunningsfase Niet betrokken bij opstellen van offerte / eventuele onderhandelingen over bestek Afhankelijk van hoofdaannemer/inschrijver Erkenningsproblematiek Ook duidelijke (contractuele) afspraken vereist inzake bv. prijzen, exclusiviteit, confidentialiteit, informatie-uitwisseling, etc.

Onderaanneming – nadelen (2) Uitvoeringsfase In sommige gevallen: geen wijziging meer mogelijk (zie o.m. arrest EHJ ‘Wall”, C-91/08 van 14 april 2010) Geen onvoorziene omstandigheid bij gebrek in uitvoering (art. 16 AAV) Betalingsverplichtingen en – termijnen (art. 6§3 AUR -> transparantieverplichting)

DANK VOOR UW AANDACHT VRAGEN?

Wim Goossens, Eubelius Kortrijk / wim. goossens@eubelius Wim Goossens, Eubelius Kortrijk / wim.goossens@eubelius.com / 056 23 51 11 Neil Braeckevelt, Eubelius Brussel / neil.braeckevelt@eubelius.com / 02 543 31 00