Kennistafel Techniek / Inherente veiligheid Werksessie Jaarcongres Relevant - 1 december 2009

Agenda Inleiding Hans Iserief Inherente veiligheid Harold Pijnenburg, Hans van Kempen stavaza initiatieven, pilots quick scan tool zaaldiscussie toepassingsmogelijkheden Workshop inherente veiligheid Willem Patberg ‘real life’ casus oefening, groepjes plenair terugkoppelen Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Inleiding Wie zit hier in de zaal? Ministerie Provincie Gemeente Veiligheidsregio Politie Brandweer Milieudienst Politiek Onderzoekinstituut Universiteit Adviesbureau Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Kennistafel “Tafelgenoten” Overheden Provincie Brabant Provincie Groningen Provincie Limburg Provincie Zuid-Holland Provincie Zeeland RIVM/CEV DCMR Infomil NVBR Arbeidsinspectie Overheden Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Onderwerpen 2009 Kennisportal IPO-09 Inherente veiligheid Vloeibare bulk op- en overslag in tanks Procesbeveiligingen Inherente veiligheid Actualisatie PGS-29 n.a.v. de Buncefield aanbevelingen (Benchmark onderzoek Zeeland) GHS (Globally Harmonised System) en PGS-15 Revi III Protocol voor het waarderen van maatregelen in een kwantitatieve risicoanalyse (RIVM/CEV) Aardgas tankstations (PGS 25) – 2010? Windturbines en externe veiligheid Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Mini-enquête IPO-09 Resultaten Verzonden 97 – retour 43 (= 44%) Als geen gebruik dan vanwege… geen aanleiding / ontoegankelijkheid Voldeed niet aan verwachtingen want… Info blijkt geen BBT te zijn Aanvullende opmerkingen Suggesties voor vervolg (o.a. luchtemissies, vloeibare waterstof) Status documenten (BBT) Beter gebruik (training, workshops, factsheet) Actualiteit info Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

INHERENT VEILIGER PRODUCEREN Het aanreiken van veiligere alternatieven Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Harold Pijnenburg (provincie Noord-Brabant) Hans van Kempen (provincie Zeeland) Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Inhoud Inherente veiligheid (IV) Provinciale initiatieven Wat is IV? Vijf IV-strategieën Toepassingsmomenten Mogelijke voordelen Provinciale initiatieven Stukje historie Wat is ontwikkeld (IV-instrument) Discussie; wat “moet” overheid met IV? Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Definitie inherente veiligheid (IV) “De essentie van de toepassing van inherente veiligheid bij het ontwerpen, bedrijven en wijzigen van een proces is het vermijden, elimineren, of reduceren van gevaren in plaats van het beschermen daartegen.” bron: kaderstellend document IV november 2008 oorsprong: Trevor Kletz (ICI, UK 1977) Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Vijf IV-strategieën 1. Vervangen van gevaarlijke stof (bijv. stoom i.p.v. pentaan bij de productie van expandeerbaar polystyreen) 2. Verminderen van gevaarlijke stoffen (bijv. verdunde i.p.v. geconcentreerde oplossingen) 3. Verbeteren condities (bijv. gebruik van katalysatoren) 4. Vereenvoudigen of verhogen tolerantie voor fouten (bijv. reduceren aantal recepturen) 5. Veranderen van logistiek en lay-out Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Toepassingsmomenten IV Eigenlijk altijd, maar in het bijzonder: In de ontwerpfase Na zware ongevallen Bij saneringssituaties (bijvoorbeeld Bevi) Bij wijzigingen (aanpassingen/ uitbreidingen) Bij wijziging wetgeving Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Mogelijke voordelen bedrijven Eenvoudig proces: Minder onderhoud Minder veiligheidsvoorzieningen Kostenbesparing Risicoreductie is veiligheidswinst (imago) Verminderde toezichtlast Overige milieuaspecten (geluid, lucht, bodem en energie) Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Ontwikkeling IV-instrument 2006: verkennende IV studie (Zeeland) 2007: Quick scan tool (Zeeland) en aandachtspuntenlijst IV (Noord-Brabant) 2008-2010: 1. Zeeland en Noord-Brabant (+ DCMR + Zuid-Holland) met Europese medefinanciering OP-Zuid 2. Ontwikkelen geïntegreerd IV-instrument 3. Uitvoeren pilots bij bedrijven 4. Workshops Zeeland en Noord-Brabant Inbreng industrie: BZW, BIM en Deltalinqs University Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Uitgangspunten IV-instrument IV-instrument geschikt voor risicovolle bedrijven (zowel Brzo- als MKB-bedrijven) Eenvoudig in gebruik Organisatorische aspecten niet betrokken Kenmerken bedrijfsvoering van risicovol bedrijf : Goed functionerend veiligheidsbeheerssysteem Voldoet aan vigerende wet- en regelgeving en toepassen Best Beschikbare Techniek (BBT) Het personeel is opgeleid en geschikt voor hun taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden Goed onderhoud van processen/installaties Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Werking IV-instrument 1. Indeling in bedrijfsonderdelen 2. Per IV-strategie worden (gids)vragen gesteld 3. Bij elke vraag is een toelichting en/ of voorbeeld opgenomen 4. Gebruiker kan tekst met onderbouwing opnemen 5. Automatische rapportage met grafische weergave en potentiële IV mogelijkheden Echter: geen haalbaarheidsonderzoek Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Vijf bedrijfsonderdelen 1. Opslag in bulk 2. Opslag in emballage 3. Laden/ lossen en intern transport 4. Productie 5. Scheiding Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Voorbeeld presentatie Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Voorbeeld presentatie Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Discussie Bedrijven: Primair verantwoordelijk voor beheersing risico’s Toepassen IV op vrijwillige basis Openbaarheid (vertrouwelijke) gegevens Vrees tot verplichten Overheid: In lijn met landelijke trend (stimuleren innovatie) IV is geen wettelijke taak Stimuleren IV binnen procesindustrie en MKB Verbindend tussen bedrijven onderling Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Tot slot IV kent GEEN wettelijke verplichting, toepassen van het concept is op vrijwillige basis Een aantal IV-voorbeelden is nader bestuderen waard Medio 2010: IV-instrument landelijk beschikbaar Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Heeft u vragen, opmerkingen, suggesties? Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Inherente veiligheid Workshop Ir. Willem Patberg Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Inherente veiligheid - de vijf principes Vervanging Vervanging door een minder gevaarlijk materiaal Intensiever gebruik Van gevaarlijke materialen kleinere hoeveelheden gebruiken in het proces Condities verbeteren Minder gevaarlijke condities of een andere vorm van het materiaal Verminderen van effecten Ontwerpen om het gevolg van een lek etc. te verminderen Vereenvoudiging en Tolerantie van fouten Mogelijke bedieningsfouten in het ontwerp vermijden of er tegen te beschermen Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Casus: chloor transportleiding van een externe producent naar de gebruiker 2 in. transport leiding voor vloeibaar chloor. De leiding kruist een hoofdspoorweglijn. Er is geen toegang tot het land tussen de producent en de gebruiker. Het gehele gebied is landbouwgrond. Alleen een aantal boeren heeft toegang. Het falen van de leiding veroorzaakt een zeer grote chloor ontsnapping. Dit is niet acceptabel. Vervangen of verdunnen van chloor is geen optie. Er zijn geen woongebieden in de buurt. U bent de eigenaar en moet dus de wijzigingen die u nodig acht zelf betalen Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Opgaven Wat zou u doen om: De kans op het falen van de leiding te verkeinen? De hoeveelheid die ontsnapt, mocht de leiding falen, te verminderen? (Risico = Kans x Gevolg) Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009

Dank voor uw aandacht. Werksessie Kennistafel Techniek - Inherente veiligheid / Jaarcongres Relevant, 1 december 2009