Het inzetten van een stappenplan bij NT2-kinderen tijdens het werken met 'verhaaltjessommen'* van de rekenmethode 'De wereld in getallen, rekenboek groep 7b'** * verhaaltjessommen noem ik opgaven die ingebed zijn in een langere tekst waarin de rekenopgave is verwerkt. Vaak noemen de leerkrachten deze opgaven 'redactiesommen'. ** 'De wereld in getallen', rekenboek groep 7b, Sjoerd Huitema, Den Bosch 2004

Het zou je maar gebeuren… Een voorbeeld uit het dagelijkse leven van een NT2- leerling tijdens rekenen Taak 16 opgave 3b Welk deel? Reken uit met fjlfajfa;kfjafj;. Het alkfjaflajfalfalfja Het lfkafjalkfjalfkajfjl bestaat uit 1200 mensen. 150 van de 1200 zijn wijkagent. 180 van de 1200 zijn j;ljgl;j;ljgljlsjgs;lgj. 240 van de 1200 zijn aklfjalf;jaflajf;lafj. 75 van de 1200 werken bij de alfja;flajflajfalfjalf;. 60 van de 1200 werken op het bureau. De NT2- leerling komt veel onbekende woorden tegen. Ondanks dit feit zal hij bij deze opgave waarschijnlijk wel goed kunnen rekenen omdat hij de getallen ziet en daaruit zijn conclusies trekt… De opgave is contextloos en daarmee zonder enige betekenis omdat de leerling niet begrijpt waarover het gaat.

Nog een voorbeeld… Taak 19, opgave 2 Hoeveel auto’s? Jalfkjaflakjfalkfj ajalfjaflkajflafjaklfja Amsterdam – Bij een lakjfalkjalfj lkjalfkajflajkf zijn in totaal 40.000 auto’s aklfjalfajfalfkjalfj. Bij 10% van de auto’s werden lfafkajlfajflajkal akfjalfkjalfjk fkaflafjalfjalkfjal.Bij 5% van de auto’s lakjaflkafjalfj niet in orde. 3% van de auto’s had te gladde banden en 1% van de auto’s was lakafjalfj voor alkfafaljf. Titel wordt door NT2- leerling niet begrepen waardoor onderwerp niet af te leiden is. In ieder zin is minimaal 1 onbekend woord. Behalve dat het om auto’s gaat weet leerling de concrete context niet te plaatsen. Opgave wordt betekenisloos. De leerling kan de opgave niet uitvoeren.

Inleiding Aanleiding van mijn onderzoek Verhaaltjessommen Bij rekenen zijn verhaaltjessommen vaak in een saaie context geplaatst. Met verhaaltjessommen bedoel ik opgaven die ingebed zijn in een langere tekst waarin de rekenopgave is verwerkt. De meeste kinderen vinden dit niet leuk. Veel tekst die je eerst moet lezen en dan nog begrijpen voordat je uiteindelijk kunt beginnen met rekenen. Taalblokkades Taalblokkades zijn er zeker voor NT2- leerlingen tijdens een rekenles met verhaaltjessommen. De boeken die ik tot nu toe op NT2- gebied heb gelezen, bevestigen dat allochtone kinderen bijvoorbeeld moeite hebben met teksten die moeilijke, niet gebruikelijke woorden bevatten, een onderwerp bespreken dat voor de kinderen niet bekend is of moeilijke zinformuleringen gebruiken. Zelf NT1- kinderen haken vaak af bij de lange formuleringen die menige rekenmethoden gebruiken. Literatuur Inmiddels beschik ik over een uitgebreide basiskennis m.b.t. het NT2- onderwijs. Ik heb de diverse verplichte literatuur gelezen die nodig was voor het tentamen. Het boek 'Taal een zaak van alle vakken' richt zich voornamelijk op de zaakvakken. 'Portaal' richt zich voornamelijk op de taaldidactiek in het algemeen. Bij mijn speurtocht kon ik geen methodeboeken voor rekenen vinden die mij stappen konden aanreiken, die heel concreet definiëren hoe ik verhaaltjessommen kan aanbieden voor NT2- leerlingen, zodat er minder of geen struikelblokken op taalgebied zijn. Dit is waar ik mijn onderzoek op wil richten.

Mijn onderzoeksvragen Welke rol spelen taalvaardigheid en tekstbegrip bij het oplossen van verhaaltjessommen? Struikelblokken Bron:*'Taal een zaak voor alle vakken', Wim van Beek en Marianne Verhallen, Bussum 2004 en 'Kinderen leren rekenen', TAL-team, Groningen 2005 'Portaal', H. Paus, Bussum 2006 hoeveelheid moeilijke woorden in de tekst moeilijke omschrijving van onderwerpen informatiedichtheid is hoog veel implicaties (veel onbekende info moet leerling zelf invullen) een onbekende ideeënwereld geringe woordkennis van taalzwakke leerling (veel problemen op het microniveau) het correct kunnen formuleren van antwoorden

Wat moet je dan als leerkracht? Context Context aanbieden met concreet materiaal Context aanbieden met platen, foto's , zorg voor leesbegrip door beeldmateriaal. oproepen van gedane ervaring de context moet betekenisvol zijn en de woorden moeten veel worden herhaald (3x3). Rekening houden met de moeite van werkwoorden in de verleden tijd en functiewoorden. feedback geven voor betere woordkeuze veel aandacht besteden aan zinsbouw en woordvorm Taalgroeimiddelen Aanbod RUIMTE Feedback Win-win-model: ervaringscontext aanbieden (kijken naar taal- en zaakdoelen) tekst behandelen (volgens begrijpend lezen stappen) toepassen van het geleerde Bron:*'Taal een zaak voor alle vakken', Wim van Beek en Marianne Verhallen, Bussum 2004 en 'Kinderen leren rekenen', TAL-team, Groningen 2005 'Portaal', H. Paus, Bussum 2006

Hoeveel verhaaltjessommen worden er per week ongeveer aangeboden? 5 verhaaltjessommen (bestaande uit meerdere zinnen) 5 opgaven die bestaan uit 1-2 zinnen met evtl. 'lastige woorden' De visuele ondersteuning van de taken is heel beperkt en richt zich hooguit op een opgave of is gewoon 'grappig' bedoeld, zodat er geen nadere vertaling gemaakt kan worden (van beeld - naar context- naar opgave). Zie voorbeeld taak 18 opgave 2. Is het nodig om hiervoor een stappenplan te maken? Ja, gezien de hoeveelheid verhaaltjessommen en de beperkte woordenschat van NT2- leerlingen.

Hoe zien de verhaaltjessommen eruit in een rekenmethode? tussen de 2-5 zinnen per opgave gem. 11 woorden per week die voor een NT2- leerlingen lastig zou kunnen zijn. Bij de moeilijke woorden heb ik gekeken naar… laagfrequente dagelijkse woorden worden gebruikt in de context, bijvoorbeeld landelijke verkeerscontrole en technische gebreken geringe woordkennis van taalzwakke leerling, bijvoorbeeld van het woord constateren lastige uitdrukkingen, bijvoorbeeld 'rijp voor de sloop‘ werkwoorden die in de verleden tijd worden gebruikt en niet dagelijks voorkomen, bijvoorbeeld 'volgegoten'. de problemen van de vergrotende trap, bijvoorbeeld 'minst, meest'. Bron: 'Taal telt!', Joanneke Prenger, proefschrift 2005

Biedt de handleiding ondersteuning voor de aanpak van verhaaltjessommen? Meestal geeft de methode aan dat je de eerste opgave gezamenlijk moet doen. Dat zou een hulp kunnen zijn omdat het dan makkelijker is om de rekenopgave op te lossen. Een NT2- kind heeft hier niet altijd baat bij. Want als het de volgende verhaaltjessom moet maken, komt het weer nieuwe woorden en formuleringen tegen die een struikelblok kunnen zijn. Soms besteedt de methode aandacht op het gebied van tekstbegrip (zie taak 17).

Aan welke voorwaarden moet een stappenplan voldoen zodat hij makkelijk inzetbaar is voor de leerkracht, c.q. leerling (qua lay-out en vorm, maar ook inhoudelijk)? Het stappenplan moet… Kort maar krachtig zijn De stappen van begrijpend lezen hanteren De leerling de kans geven om zelfstandig te kunnen werken. De leerling de ruimte geven om zelf dingen aan te vullen. woorden in verschillende tijden aan bieden (ook verleden tijd en voltooid deelwoord). uitleg kunnen geven over synoniemen. Zie voorbeeld HBV- stappenplan Is het stappenplan voor alle klassen te gebruiken of is hij specifiek inzetbaar, bijvoorbeeld alleen voor de bovenbouw? Ik denk dat mijn stappenplan inzetbaar is vanaf het moment dat de kinderen in staat zijn om met een stappenplan te werken en zelfstandig woorden in het woordenboek op te zoeken.

Eerst praten, dan rekenen! Het ideale moment: de praatplaat! De praatplaat zou passen bij pre- teaching gericht op de ervaringswereld van de kinderen m.b.t. het onderwerp politie. Bied dan wél de woorden aan die later in de opgaven geformuleerd worden zoals 'politiekorps' en 'landelijke verkeerscontrole'.