(godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Inleiding cursus

Docent Vrije Universiteit: sociologie Bisdom Haarlem-Amsterdam: diaconie/kerk en samenleving Tiltenberg (zie ook website) aandachtsgebieden esengers@bisdomhaarlem.nl

Opzet cursus Drie thema’s: Sociologie/kerk en samenleving Religieuze organisatievorming Modernisering van de samenleving Hoorcollege, discussie, video/tekst, flexibele tijdsindeling PowerPoint op website

Literatuur Gerard Dekker en Hijme Stoffels: Godsdienst en samenleving. Een introductie in de godsdienstsociologie. Kampen: Kok (5e druk of hoger) Bij de receptie Te lezen: 1 juli: hst 1, 2, 4 2 juli: hst 3, 8, 9 3 juli: hst 5, 6, 7, 10

Eindopdracht Take-home: reageren op drie stellingen Sociologisch reageren Gebruik stof boek en college Elke stelling max. 1 A4 Je mag samenwerken, maar eigen verhaal Geen goede of foute antwoorden, kwaliteit argumentatie

Sociologie Verhouding kerk en samenleving Les 1 Sociologie Verhouding kerk en samenleving

Godsdienst is niet van belang voor de samenleving Stelling Godsdienst is niet van belang voor de samenleving

Sociologie Kunstmatig woord (Comte: 1824/1839): socius: metgezel, samenleving Logos: wetmatigheid, regel, inzicht ‘wetmatigheid van samenleven’ Sociologie ontstaan in sociale crisis Beheersing of verandering?

Definitie (Jager en Mok: Grondbeginselen der sociologie) “sociologie is de wetenschap die het samenleven van mensen in grotere en kleinere verbanden bestudeert” Het gedrag van mensen voor zover dat beïnvloed wordt door relaties met andere mensen De uit dat gedrag voortkomende gedragspatronen, opvattingen en verhoudingen De verklaring daarvoor in ontstaan, voortbestaan en verandering

Wat wel, wat niet? “…het samenleven van mensen…” individu cultuur structuur

Groot en klein “…in grotere en kleinere verbanden…” Micro Meso Macro

Sociologie als wetenschap Empirisch en objectief Systematisch en generaliserend Methodisch Waardevrij ! Sociologische denkwijze: wat heeft dit te maken met de relaties tussen mensen?

Godsdienstsociologie ‘Bestudering van religie uit sociologisch perspectief’ Sociologische theorie, methode, begrippen Micro, meso, macro Wetenschappelijk

Spanningsvolle relatie Kunnen godsdiensten bestudeerd worden zonder waarheid of bestaan goden te erkennen (Etsi deus non daretur)? Is godsdienst iets anders dan willekeurig welke andere menselijke activiteit? Wat is de opstelling van Dekker en Stoffels? Wat denken jullie zelf?

Citaat Dekker Theologie is te mooi om waar te zijn, sociologie is te waar om mooi te zijn

Wonderen en sociologie Hoe kijkt Stoffels tegen wonderen aan? Doet hij hierdoor het wonder tekort? Wat vind je van deze manier van kijken?

Wat is religie? (voor een socioloog) Schema Hijmans/Hilhorst (p.37) Waar zit het onderwerp van de godsdienstsociologie? Dekker/Stoffels: betrokkenheid op een als transcendent ervaren werkelijkheid Substantiële en functionele definities (en consequenties)

Substantiële definities Bruce: Religion consists of beliefs, actions and institutions which assume the existence of supernatural entities with powers of action, or impersonal powers or processes possessed of moral purpose.

Functionele definities O’Dea: Religion is the manipulation of non-empirical or supra-empirical means for non-empirical or supra-empirical ends.

Religie? Civil religion Invisible religion Politieke ideologie, voetbal? Officiële en niet-officiële vormen Mens van nature religieus?

Wat is sociologisch aan religie? Een groepsfenomeen Omvat overtuigingen, verhalen, tradities, waarden Specifieke praktijken, rituelen Vijf aspecten (p.38): ideologisch, ritueel, intellectueel, ervaring, consequenties

Functie van religie voor samenleving (O’Dea 1969) Positief Consolation and reconciliation Emotional stability and personal growth Legitimation of society Prophetic change Social and individual identity Negatief Suppression of protest Block progress No practical action Conflict and disunity

Functies van religie (Dekker/Stoffels p.73) Integratieve functie (Berger) Legitimatie Compensatie Zingevingfunctie Veranderende functie Emancipatie

Religie en samenleving Sociale structuur heeft gevolgen voor (religieus) handelen en opvattingen Bepaalde sociale kenmerken in bepaalde groepen Religie heeft gevolgen voor de inrichting van de samenleving ! Geen directe relatie, eerder wisselwerking

Godsdienst is niet van belang voor de samenleving Stelling Godsdienst is niet van belang voor de samenleving