Klimaat voor Ruimte, Ruimte voor Klimaat Ruimte voor Klimaat ICES/KIS3, Thema hoogwaardig ruimtegebruik VROM, 11 Oktober 2002

Programma Klimaatplatform bijeenkomst (1) Inloop, koffie Welkom Toelichting namens Adviesraad, Prof. Drs. Pieter Bouw (Swiss Airlines) 10: :40Toelichting vanuit VROM Mr. Tilly Zwartepoorte (VROM) 10: :00 'Klimaat voor Ruimte, Ruimte voor Klimaat' Dr. Pavel Kabat (vz co-ordinatiegroep initiatief) Koffiepauze UK Tyndall Centre for Climate Change Research Reactie NWO (Dr. John Marks) Uitleg parallelsessies Kennisvraag & -aanbod

Programma Klimaatplatform bijeenkomst (2) Eerste ronde parallelle Deelsessies · Klimaat- en emissie scenario's in de ruimtelijke ordening · Adaptatie en ruimtelijke ordening · Duurzame Energie uit de Groene Ruimte? · De financiële sector en klimaatverandering Lunch Tweede ronde parallelle Deelsessies · Landgebruik & Mitigatie, o.a. Veenweidegebied · Kennisoverdracht, participatie en Onderwijs · Klimaat en de kustwateren/Nederlands Continentaal Plat Pauze Terugkoppeling van de deelsessies 16:30Borrel

Increase radiation Temperature rise Precipitation & Evaporation SOIL PHYSICS & RESOURCES Land Cover Change Change physico- chemical water parameters Water tables Oceans WATER RESOURCES Atmosphere CLIMATE PHYSICS GREENHOUSE GASES ECOSYSTEM FUNCTIONING Groundwater & River discharge • • Floods/Droughts • • Salt intrusion • • Food Production • • Energy • • Biodiversity • • Land use abroad? • • Health

KlimaatveranderingSociaal-Economische Dynamiek Risico’s KANSEN • • Integraal adaptatie en mitigatie beleid • • Multifunctioneel ruimtegebruik • • Innovaties Waterhuishouding Visserij Ecosystemen Bodem Recreatie Landbouw Bosbouw Energie Verzekering Ruimtegebruik Monitoring

COST BENEFIT ANALYSIS INTEGRATED ASSESSMENT MONITORING SPATIAL PLANNING Adaptation & Mitigation options Policy Objectives Stakeholder consultatio n Dialogue Economic Activities EMISSIONS Climate Change Vulnerability of land use water resources

Klimaat voor Ruimte, Ruimte voor Klimaat • Het klimaatvraagstuk wordt (mede)ordenend voor de toekomstige (her)inrichting van Nederland en Europa •Hoge mate van synergie en integratie is nodig om klimaatdimensie van verschillende beleidslijnen en maatschappelijke segmenten te kunnen realiseren •Klimaat- kennisinfrastructuur in Nederland: goed op onderdelen, maar grotendeels sectoraal gericht, versnipperd en niet slagvaardig

Klimaatvoor Ruimte, Ruimte voor Klimaat •Inrichting van een geïntegreerd observatiesysteem voor land, lucht en zee(kust): Nederland gidsland? •Internationale inbedding klimaatvraagstuk geeft een belangrijke voorsprong •Van de beoogde integrale benadering van het klimaatprobleem gaat een belangrijke technologische en infrastructurele impuls uit: kansrijke kruis-bestuivingen met private sector

Klimaat voor Ruimte, Ruimte voor Klimaat • Zowel op het gebied van mitigatie als adaptatie is een investeringsimpuls noodzakelijk wil men de doelstellingen van het klimaatbeleid op zowel korte ( ) als lange termijn (2050) bereiken. • Mitigatie: Korte termijn 6% emissie reductie (50 Mton C eq tov 1990) te bereiken in ; Lange termijn: 80% emissie reductie in 2050? •Adaptatie: Anders omgaan met klimaatrisico’s in landgebruik & waterbeheer: een paradigma verandering is noodzakelijk

Klimaat voor Ruimte, Ruimte voor Klimaat * Soms is technisch/infrastructureel heel wat mogelijk, om de gevolgen van klimaatverandering te beperken: MAAR: * De kost gaat voor de baat uit, * Het is moeilijk draagvlak te krijgen voor maatregelen die pas effect hebben in de toekomst, * Ruimte is schaars. DUS: * Wil men de ambitieuze doelstellingen van het Nederlandse klimaatbeleid bereiken, zal er sociaal draagvlak gecreëerd moeten worden bij de private sector, regionale overheid en maatschapppij, dmv dialoog en investering in educatie.

3 Operationalisation of ADAPTATION policies & management 2 Operationalisation of MITIGATION policies & management 1 Understanding the NATURAL SYSTEM Socio-Economic support for implementation for adaptation & mitigation policies & management Embedding the climate change issue within spatial planning & infrastructure The framework: Monitoring (policy & physical variables) An (inter) national institutional framework

Institionele en infrastructurele inkadering Huidige situatie BeleidsvragenKennisstructuur Vragen door wetenschap Geen Integrale oplossingen

Institionele en infrastructurele inkadering Klimaat voor Ruimte | Ruimte voor Klimaat

Institionele en infrastructurele inkadering klimaatverandering en ruimtegebruik • Multidisciplinariteit • Integrale oplossingen • Facility sharing • Laagdrempeligheid in samenwerking en aansturing European Research Area Virtual Center Kennis

Subprogramma’s (1): 1) Climate scenarios (climate system & monitoring) 2) Greenhouse gases and aerosol emissions 3) Spatial Strategies for climate change - land use & mitigation - land use & adaptation - land use & energy - transport - integrated assessment & dialogue 4) Innovative core projects: - Peatland areas (Veenweide gebied) - The Northsea/coastal zone - Climate, rivers & spatial planning -Mitigation/adaptation abroad

5) New arrangements and new forms of risk assessment 6) Knowledge transfer & Education 7) Climate neutral entrepreneurship & multiple land use 8) International linkages 9) New projects Subprogramma’s (2):

Tijdspad Tender & Toetsing ICES/KIS3 September 2002 (week 39) publicatie regeling, opening tender (uitgesteld naar medio oktober) December 2002 (week 51) sluiting tender (uitgesteld naar mid januari) Januari 2003 (week 4) verzending projectvoorstellen naar KNAW, CPB en andere planbureaus begin juni 2003 (week 23) toetsresultaten beschikbaar, verzending naar CvW eind juni 2003 (week 26), advies CvW beschikbaar half september 2003 (week 38), besluitvorming kabinet uiterlijk 16 oktober 2003 (week 42): uitslag & beschikkingen gehonoreerde projecten

Het draaiboek voor het schrijven business plan Juli - 11 oktober 2002,DRAFT1 businessplan (coördinatiegroep) Oktober 2002 * Laatse fase inventarisatie Kennisvraag (o.a. VROM workshop 11 oktober) * Afstemming Kennisvraag & -aanbod (analyse workshop, * Verwerking resultaten in DRAFT2 & evaluatie) * Afstemming met ACHT VOOR RUIMTE (m.n. Water, Geo-Informatie) 1 November: Verzending verslag workshop & DRAFT2 naar deelnemers 18 November: Deadline voor geven commentaar DRAFT2 richting THEMATREKKERS 25 November: Coördinatie groep overleg December : Definitieve versie Businessplan Januari 2003 : Drukker (week 1),verzending businessplan naar SENTER (week 4) Juni 2003 (?) : Publieke Platformbijeenkomst