Geheugen Vorige week: Hoofdstuk 6: Opslaan (acquisition / encoding) Vandaag: Hoofdstuk 7: Onthouden (retention / consolidation / storage) 17 september: Hoofdstuk 8: Terugzoeken (retrieval)

Opdracht vorige week Geef een beschrijving van de ‘power law of learning’. De ‘power law of learning’ beschrijft het opmerkelijke fenomeen dat bijna alle leerfuncties beschreven kunnen worden met een power functie (1 punt). Een power functie is te herkennen door een log-log transformatie te doen: als log tijd afgezet tegen log oefening een rechte lineaire relatie laat zien, dan is sprake van een power functie (1 punt). De power functie laat zien dat als er oneindig wordt doorgeleerd, de baten van het doorleren steeds minder en minder worden. (1 punt). Dit wordt de eigenschap van negatieve acceleratie genoemd: elke eenheid van oefening levert een steeds kleiner wordende verbetering in de prestatie op (de “law of diminishing returns”) (1 punt). In termen van geheugen kan dit uitgelegd worden als het feit dat oefening de sterkte van de herinnering doet toenemen, maar die sterkte neemt toe met steeds kleinere hoeveelheid (1 punt).

Opdracht vorige week Proefpersonen krijgen de volgende zin te horen: ‘De docent sloeg de student.’ Na tien minuten krijgen de proefpersonen de volgende zinnen te horen: a. De student werd geslagen door de docent. b. De student sloeg de docent. c. De docent werd geslagen door de student. d. De docent sloeg de student. De proefpersonen moeten aangeven welke zin zij tien minuten geleden hebben gehoord. Welke twee antwoorden zullen door de proefpersonen het meest worden gekozen? Geef een toelichting op je antwoord.

Opdracht vorige week Goede antwoorden: a (1 punt) en d (1 punt). Toelichting: Uit experimenten is gebleken dat mensen die een zin horen, eerder een betekenisvolle interpretatie onthouden, dan de exacte bewoordingen (1 punt). Volgens Kintsch’s Propositional Theory of Text Memory” komt dit omdat mensen informatie onthouden in de vorm van proposities: de kleinste eenheid van kennis die kan worden gezien als een aparte bewering (1 punt). In essentie komt het erop neer dat de propositie het abstracte idee is achter de zin die is gehoord. Mensen onthouden deze propositie, en dus niet de exacte bewoordingen (1 punt).

Overzicht dit college Waarom vergeten we dingen? Ebbinghaus’ retentie-functie Power law of forgetting Spacing effects Decay hypothesis Interference hypothesis Arousal en vergeten

Ebbinghaus’ retentie-functie Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Kan vergeten, net als leren, worden weergegeven met een powerfunctie? Wixted & Ebbesen (1991) Drie experimenten Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 1: Proefpersonen zagen lijst met zes woorden Conditie 1: elk woord bleef 1 sec op scherm Conditie 2: elk woord bleef 5 sec op scherm Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 1: Retentie-intervals: Conditie 1: 2.5 sec Conditie 2: 5 sec Conditie 3: 10 sec Conditie 4: 20 sec Conditie 5: 40 sec Tijdens de retentie-intervals: distractors Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 1: Resultaten Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 2: Proefpersonen zagen 40 foto’s van gezichten Conditie 1: elke foto bleef 3 sec op scherm Conditie 2: elke foto bleef 11 sec op scherm Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 2: Retentie-intervals: Conditie 1: 1 uur Conditie 2: 1 dag Conditie 3: 1 week Conditie 4: 2 weken Na de retentie-interval zagen proefpersonen 80 foto’s, waaronder de 40 bekeken foto’s Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 2: Resultaten Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 3: Duiven zagen simpele stimuli (rood rondje of groen vierkantje) Retentie-intervals: Conditie 1: 0.5 sec Conditie 2: 1 sec Conditie 3: 2 sec Conditie 4: 6 sec Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Experiment 3: Resultaten Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Waarom is de ‘power law of forgetting’ een universeel kenmerk van geheugen? Anderson & Schooler (1991) De ‘power law of forgetting’ past bij de statistische structuur van de omgeving Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Anderson & Schooler (1991) 730 dagen New York Times Als een woord gisteren in de krant stond, is de kans groot dat het woord vandaag weer in de krant staat (kort retentie-interval) Als een woord een maand geleden in de krant stond, en daarna niet meer, dan is de kans klein dat het woord vandaag in de krant staat Ook weer een powerfunctie

Power law of forgetting Hersenen Long-term potentiation (LTP): neuraal leren na stimulatie van een hersengebied, bijvoorbeeld hippocampus Barnes (1979): Hoe langer het retentie-interval tussen stimulatie en meting, des te minder sterk was de LTP (ratten) Ook weer een powerfunctie

Overzicht dit college Waarom vergeten we dingen? Ebbinghaus’ retentie-functie Power law of forgetting Spacing effects Decay hypothesis Interference hypothesis Arousal en vergeten

Spacing effects Wanneer onthoud je het beste: leren met regelmatige tussenpozen, of in korte tijd alles leren? Glenberg (1976)

SCHOEN - HUIS

BOOM - KAR

SCHOEN - HUIS

POP - FIETS

ROOS - NEK

VERF - LAMP

POP - FIETS

POP - ?

ROOS - NEK

SCHOEN - ?

JAS - KRAAM

BOOM - KAR

ROOS - ?

Spacing effect Twee factoren: - het aantal trials tussen aanbieding 1 en aanbieding 2 van woordpaar - het aantal trials tussen aanbieding 2 en de test

Spacing effect Resultaten

Spacing effect Conclusie Informatie lange tijd onthouden: ruime intervals tussen leermomenten Informatie onthouden voor een specifiek moment: korte intervals tussen leermomenten

Spacing effect Karpicke & Roediger (2007) Vijf condities: 1) Opeen: 1 woordpaar - 3 tests (0-0-0) 2) Uitgesmeerd: 1 woordpaar - 1 trial - 1 test - 5 trials - 1 test - 9 trials - 1 test (1-5-9) 3) Gelijk aantal: 1 woordpaar - 5 trials - 1 test - 5 trials - 1 test - 5 trials - 1 test (5-5-5) 4) Meteen: 1 woordpaar - 1 trial - 1 test (1) 5) Uitstel: 1 woordpaar - 5 trials - 1 test (5)

Spacing effect Karpicke & Roediger (2007) Resultaten zonder feedback: 10 min 2 dagen 1) Opeen: (0-0-0) 47% 20% 2) Uitgesmeerd: (1-5-9) 71% 33% 3) Gelijk aantal: (5-5-5) 62% 45% 4) Meteen: (1) 65% 22% 5) Uitstel: (5) 57% 30%

Spacing effect Karpicke & Roediger (2007) Resultaten met feedback: 10 min 2 dagen 1) Opeen: (0-0-0) 49% 19% 2) Uitgesmeerd: (1-5-9) 90% 49% 3) Gelijk aantal: (5-5-5) 87% 60% 4) Meteen: (1) 60% 24% 5) Uitstel: (5) 71% 36%

Overzicht dit college Waarom vergeten we dingen? Ebbinghaus’ retentie-functie Power law of forgetting Spacing effects Decay hypothesis Interference hypothesis Arousal en vergeten

Decay hypothesis We vergeten dingen simpelweg omdat herinneringen steeds zwakker worden over de tijd Evidentie: Ebbinghaus’ retentie-functie Power law of forgetting Probleem: Tijd kan geen oorzaak zijn; is geen biologisch proces

Decay hypothesis Betere formulering: we vergeten door neurale verandering over de tijd Zit een kern van waarheid in: zie studie long-term potentiation Maar simpelweg “decay” is niet een afdoende verklaring: sommige dingen vergeet je, andere dingen niet

Interference hypothesis We vergeten omdat nieuwe herinneringen de plaats innemen van oude herinneringen Drie vormen van interferentie: 1) Negatieve transfer: het leren van eerdere informatie belemmert het leren van nieuwe informatie DAS - RADIO DAS - KOFFER

Interference hypothesis Drie vormen van interferentie: 2) Proactieve interferentie: het leren van eerdere informatie versnelt het vergeten van nieuwe informatie Slechtere prestatie direct na het leren: negatieve transfer Gelijke prestatie direct na het leren, maar afnemende prestatie over de tijd: proactieve interferentie

Interference hypothesis Drie vormen van interferentie: 3) Retroactieve interferentie: het leren van nieuwe informatie versnelt het vergeten van eerder geleerde informatie DAS - RADIO DAS - KOFFER

Interference hypothesis Test proactieve interferentie Controle-conditie zonder interferentie: Rust Taak: Leer DAS - KOFFER Test: Reproduceer DAS - KOFFER

Interference hypothesis Test van proactieve interferentie Conditie met proactieve interferentie 1) Taak 1: Leer DAS - RADIO Taak 2: Leer DAS - KOFFER (langzamer dan in controle-conditie) Test: Reproduceer DAS - KOFFER (slechter dan in controle-conditie) Het geleerde in taak 1 bemoeilijkt het onthouden van taak 2

Interference hypothesis Test van proactieve interferentie Conditie met proactieve interferentie 2) Taak 1: Leer AAP - RADIO Taak 2: Leer DAS - KOFFER (sneller dan in controle-conditie: learning-to-learn) Test: Reproduceer DAS - KOFFER (slechter dan in controle-conditie) Het geleerde in taak 1 bemoeilijkt het onthouden van taak 2

Interference hypothesis Test van retroactieve interferentie Controle-conditie zonder interferentie: Taak: Leer DAS - RADIO Rust Test: Reproduceer DAS - RADIO

Interference hypothesis Test van retroactieve interferentie Conditie met retroactieve interferentie 1) Taak 1: Leer DAS - RADIO Taak 2: Leer DAS - KOFFER Test: Reproduceer DAS - RADIO (slechter dan in controle-conditie) Het geleerde in taak 2 bemoeilijkt het onthouden van taak 1

Interference hypothesis Test van retroactieve interferentie Conditie met retroactieve interferentie 2) Taak 1: Leer DAS - RADIO Taak 2: Leer AAP - KOFFER Test: Reproduceer DAS - RADIO (slechter dan in controle-conditie) Het geleerde in taak 2 bemoeilijkt het onthouden van taak 1

Theorie over interferentie Stel BOOT - JAS RIEM - SCHOOL BERG - RAAM KAR - POLS Elke stimulus heeft een vaststaande capaciteit om een herinnering te activeren. Zet deze capaciteit op 1.0 Elke stimulus komt maar 1 keer voor, dus voor elke stimulus is de capaciteit gelijk aan 1

Theorie over interferentie Stel BOOT - JAS RIEM - SCHOOL BOOT - RAAM KAR - POLS BOOT komt 2 keer voor; voor deze stimulus is de capaciteit gelijk aan 1.0 / 2 = 0.5 Dus de kans om de juiste associatie met BOOT te onthouden is aanzienlijk kleiner

Theorie over interferentie Vergelijk met Rescorla-Wagner-theorie over conditioneren Rescorla-Wagner-theorie: als er verschillende geconditioneerde stimuli zijn, dan zal er competitie plaatsvinden om de totale activatie-sterkte

Fan-effect

De schilder zit in de auto

De body-guard zit in het gras

De bloemist zit in de auto

De body-guard zit in de auto

De body-guard zit in het gras

De schilder zit in het gras

Fan-effect Dit experiment gaat over: - herkenning (geen herinnering) - geen controle-groep Aantal zinnen per beroep 1 2 3 Aantal zinnen 1 1.11 1.17 1.22 per locatie 2 1.17 1.20 1.22 3 1.15 1.23 1.36 Tijd om zinnen te herkennen in secondes

Interferentie met bestaande kennis Balkenende is minister-president van Nederland Balkenende is jarig op 7 mei

Interferentie met bestaande kennis Resultaten

Overzicht dit college Waarom vergeten we dingen? Ebbinghaus’ retentie-functie Power law of forgetting Spacing effects Decay hypothesis Interference hypothesis Arousal en vergeten

Arousal en vergeten Arousal = staat van opwinding Freud: als je iets ergs meemaakt, dan vergeet je dit door verdringing Voorbeeld: ooggetuigen van vreselijke gebeurtenissen herinneren zich minder details Echter: wat ze zich herinneren, onthouden ze langer

Arousal en vergeten Conclusie: in een toestand van “arousal” gaat het opslaan van informatie minder goed Maar: datgene wat wel wordt opgeslagen, wordt langer onthouden Dus: we VERGETEN indrukwekkende gebeurtenissen NIET sneller

Woensdag Internet-zoektocht: minimaal 1 A4 Iedereen vertelt +/- 1 minuut over een interessante site