Het eindeloopbaandebat getoetst aan de realiteit Kick-off i-Age 14 november 2012 Ignace Chanterie

Demografie en de wetten van de natuur Iedereen wordt elke dag 1 dag ouder

Demografie en de wetten van de natuur: Leeftijd en cognitieve vaardigheden

Demografie en de wetten van de natuur

• Relatie gemiddelde leeftijd personeel en arbeidsproductiviteit (toegevoegde waarde per VE) • Over alle sectoren heen (1200 ondernemingen): optimum leeftijd 38 jaar (bron prof Sels KUL) Arbeidsmarkt

Geen probleem voor de doorsnee 38-jarige op de arbeidsmarkt, maar wel voor de kansengroepen: - Ouderen - Laaggeschoolden - Langdurig werklozen - Arbeidsgehandicapten - Allochtonen

Arbeidsmarkt Maatregelen ter bevordering instroom kansengroepen: (reeds 10 jaar op kruissnelheid) -VDAB: nauwere begeleiding/opvolging werkzoekende -Vakbonden: bijblijf- en diversiteitsconsulenten -VOKA: Jobkanaal -Sectoren: sectorconsulenten -Resoc/Serr: consulenten EAD -RSZ-verminderingen en subsidies doelgroepen: activa, sine, 50 +ers, art 60-ers, enz…

Arbeidsmarkt Remedies beleid in het kader van einde loopbaan (politiek-sociale partners-europa): - afschaffing brugpensioen - verlenging pensioenleeftijd - morrelen aan werkloosheidsvergoedingen - activering en activering plus - verhogen werkzaamheidsgraad, vooral van 55+ers = aantal werkenden tov bevolking op beroepsactieve leeftijd (EU j)

Arbeidsmarkt Remedies beleid in het kader van einde loopbaan (politiek-sociale partners-europa): - Heeft enkel te maken met: wij kunnen de rekening niet meer betalen. Nochtans: of 65 = 2010 of Heeft niets te maken met (pro)actieve visie op het globale arbeidsmarktgebeuren: - van alle nieuwe aanwervingen wordt slechts 5 à 7 % ingenomen door 50+ers; - kan in een geglobaliseerde economie een 66-jarige concurreren met een 33-jarige? Wat is de effectiviteit van al deze maatregelen ? Is er resultaat zichtbaar in de structuur van de werkloosheid ?

Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid* Maar: ouderen (58+ en vrijgestelden brugpensioen) niet in de werkzoekendencijfers opgenomen = 60 % van globale aantal nwwz * Bron Arvastat VDAB en RVA

Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid Maar: ouderen (58+ en vrijgestelden brugpensioen) niet in de werkzoekendencijfers opgenomen

Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid Conclusie effectiviteit: ??

Arbeidsmarkt Vooruitzichten: economische groei + vervanging babyboomers  vacatures Uitgangspunt beleid (sociale partners-VDAB-politiek): Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt men verplicht de kansengroepen aan te werven

Arbeidsmarkt Hanteert beleid de juiste uitgangspunten? Vanuit realiteit werkvloer: werknemers -Veel werkzoekenden hebben beperkte opleidbaarheid, capaciteiten, vaardigheden (tempo, planmatig handelen, zelfstandig kunnen werken, werk zien, … ) -Kansengroepen die niet 100 % meedraaien, worden niet geduld op de werkvloer

Arbeidsmarkt Hanteert beleid de juiste uitgangspunten? Vanuit realiteit werkvloer: werknemers - Zelfs roldoorbrekende opleidingen met goed opgeleide vrouwen die 100 % presteren: geen integratie op de werkvloer (lassen/schilderen voor vrouwen)

Arbeidsmarkt Hanteert beleid de juiste uitgangspunten? Vanuit realiteit werkvloer: werkgevers - subsidies voor productiviteitsverlies vormen geen motivatie tot aanwervingen (vb Tofam, 50+, invoegbedrijven); - werkgevers aanvaarden enkel werknemers die de capaciteit tot 100 % inzetbaarheid in zich hebben (Noordfransen, Oostblok); - werkgevers vermijden liever allerhande fricties/onrust op de werkvloer dan bijkomend kansengroepen aan te werven; - werkgevers moeten orders weigeren wegens onvoldoende geschikt personeel (impact op groei);

Arbeidsmarkt Huidige concrete vaststellingen: - uitgangspunt werkgevers: flexibiliteit  geglobaliseerde economie vraagt constant inspelen op snel veranderende markt; - uitgangspunt werknemers: flexibiliteit  zelf loopbaan en werktijden in handen kunnen nemen, evoluerend volgens de levensfase: combinatie arbeid – gezin - vrije tijd; - de krapte op de arbeidsmarkt wordt alleen maar acuter; - de kansengroepen raken quasi niet opgenomen in het NEC;

Arbeidsmarkt Conclusies: We remediëren op basis van verkeerd gebleken uitgangspunten: - Krapte op de arbeidsmarkt zal verder toenemen: spanningsindicator: in 2002: 7 in 2012: 3,8 - Aandeel kansengroepen in de werkloosheidstructuur: relevant hoger We moeten de moed hebben om: - Initiatieven met weinig resultaat af te schaffen - wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen:

Arbeidsmarkt wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen: - overuren: achterliggende filosofie: beter een inzetbare werkzoekende aan werk helpen dan werknemers overuren te laten presteren; overloon=sanctie;  maar zijn er nog onmdl inzetbare werkzoekenden?  RSZ-lasten en fiscaliteit zorgen voor zwartwerk - opzegregeling: periode overbruggen tot nieuw werk + vergoeding ‘moreel leed’; huidige situatie: wie vlugst inschakelbaar is, krijgt hoogste opzegvergoeding;  wederinschakelingsvergoeding; - wetgeving deeltijdse arbeid: min. 13 u met min. 3 u ononderbroken arbeid per prestatie  verhindert kleinere deeltijdse arbeid;

Arbeidsmarkt Wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen: - Brugpensioen : oudere verplicht te vervangen door jongere met neutrale overheidskost (bestrijding jeugdwerkloosheid); vervangingsplicht weggevallen  is supplementaire kost geworden - Loopbaanonderbreking (tijdskrediet): vervangingsplicht door werkloze met neutrale overheidskost; vervangingsplicht weggevallen  is supplementaire kost geworden - Vlaamse aanmoedigingspremies ter herverdeling arbeidstijd: som van stukjes deeltijdse arbeid leiden tot aanwerving werkloze,  maar tekort aan geschoolde werknemers

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Nieuwe arbeidsorganisatie: Systeem IGNACIO Uitgangspunt: er is een collectieve consensus over: - volledige loopbaan= 40 jaar werk (nu gemiddelde loopbaan 28,7j) - voltijds = 38 uur/week = op jaarbasis 1976 uur (  2.000u) Conclusie: volledige arbeidsloopbaan= x 40 = uur, vrij te presteren volgens de levenskeuzes en levensnoodwendigheden (soms 55 uur, soms 10 uur, enz…)

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Systeem IGNACIO = uren Essentiële bijkomende voorwaarden: • Bepaalde soorten arbeid verhogen met een bepaalde coëfficiënt per gepresteerd uur • Bepaalde periodes van arbeidsonderbreking gelijkstellen met gepresteerde uren; uitgangspunt: maatschappelijke kost • uren geven recht op basispensioen • Overdraagbaarheid van gepresteerde uren naar partner; • Wie uren gewerkt heeft, ontvangt 90/80sten enz….

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Systeem IGNACIO = uren Essentiële bijkomende voorwaarden: • Herdenken van de fiscaliteit (op arbeid) wat inhoudt:  Iedereen betaalt een gelijke belasting (15%) ongeacht welke bron voor inkomsten zorgt: zo wordt je niet gestraft omdat je een bepaalde periode meer uren werkt  Zelfde aanslagvoet van belastingen voor zelfstandigen en bedrijven (vlaktaks): wegnemen oorzaken schijnzelfstandigheid

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Systeem IGNACIO = uren Positieve effecten: • Eenvoudige, transparante, rechtvaardige en coherente visie • Actief nadenken rond loopbaan werknemer • Iedereen heeft zijn eigen loopbaan in handen + via informatica op ieder moment raadpleegbaar • Onmiddellijk toepasbaar op de arbeidsloopbaan

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Systeem IGNACIO = uren Positieve effecten: • Gevoelige en spontane vermindering zwartwerk:  werkgevers: geen loonsupplementen meer voor overuren  werknemers hebben belang bij registratie van alle gewerkte uren • Gevoelige groei van BBP na invoering: 5 à 7 % • Element tot eenheidstatuut arbeiders – bedienden (moet gerealiseerd tegen 9 juli 2013 cfr Arrest Grondwettelijk Hof).

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Systeem IGNACIO = uren Aandacht voor mogelijke knelpunten: • Enkel werknemers die veel willen werken worden nog aangeworven • Veel onderbroken periodes zodat dit neerkomt op permanente beschikbaarheid; • Wantrouwen tegenover of onwil om flexibele arbeidsorganisatie mogelijk te maken. Gezamenlijke opdracht om een doordachte flexibele werkorganisatie uit te werken

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Passende flexibele werkorganisatie uittekenen op vlak van: -arbeidsvormen: thuiswerk, zelfsturende teams, … -takenpakketten: rotatiesystemen, verloning cfr aantal competenties, poolvorming over bedrijven heen,…

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Passende flexibele werkorganisatie uittekenen op vlak van loopbaanplanning: • Duidelijke screening van potentieel, ambities en welbevinden van werknemers (ergolab) + opmaak van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP):  Bepaling van doorgroeimogelijkheden werknemers  Uitzoeken concrete mogelijkheden tot vorming op maat van het bedrijf, dit i.s.m. sectorfondsen, VDAB, Syntra, ….

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten Multiproblematiek (langdurig) werkzoekenden vraagt specifieke aanpak: • Duidelijke screening van werkzoekenden (ergolab) • Bij > 2j werkzoekend: aanbieden van begeleide arbeid op maat • Sterke vereenvoudiging en harmonisering van de gesubsidieerde tewerkstellingsprogramma’s Fonds voor Sociale Economie • Huidige overheidssubsidiëringen, RSZ- verminderingen, allerhande tewerkstellingsmaatregelen • Bijdrage van bedrijven à rato van personeelsbestand of omzet (cfr Duitsland ) • Werken voor personen die geen beroep kunnen doen op normale marktwerking = niet-concurrentieel maar versterkend voor private sector.

Arbeidsmarkt : uitsmijter • Als je een eindeloopbaandebat moet voeren, dan betekent dit dat je geen loopbaandebat gevoerd hebt • Optie Europa = pensioenleeftijd koppelen aan de levensverwachting: – Wordt het eindeloopbaandebat een debat over de loopbaan zonder einde ? – hoe ervaar je als klant langer werken gekoppeld aan de levensverwachting? •

Arbeidsmarkt Systeem IGNACIO Coördinaten: Ignace Chanterie GSM: 0499/