Medico-legale status van richtlijnen Stefaan Callens Hoogleraar gezondheidsrecht KUL Advocaat Antwerpen 27 maart 2010 Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Zorgrichtlijnen - definitie “systematisch ontwikkelde aanbevelingen die de beroepsbeoefenaar en de patiënt moeten helpen bij het nemen van beslissingen omtrent gepaste zorg in een specifieke situatie” Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Kenmerken zorgrichtlijnen Niet-bindende gedragsvoorschriften als leidraad voor professionals in hun dagelijkse praktijk Flexibel Systematisch ontwikkeld door de beroepsgroep Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Doelstellingen zorgrichtlijnen Verbeteren en garanderen van kwaliteit in de zorg Beperken van de uitgaven in de gezondheidszorg Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Voordelen zorgrichtlijnen Uitgevaardigd door de beroepsgroep zelf Voorkomen van de defensieve geneeskunde – kwaliteitsverbetering in de zorg Instrument voor kennisoverdracht Betere communicatie tussen patiënt en arts Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Nadelen zorgrichtlijnen Beperking van de medisch - professionele autonomie - kookboekgeneeskunde? Beperking van de autonomie van de patiënt? Wetenschappelijke verstarring? Correcte aanbevelingen? Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Relativering nadelen Grenzen aan de medisch-professionele standaard Rechten van de patiënt Art. 5 Wet Patiëntenrechten Verbod tot het voorschrijven van onnodig dure en zinloze behandelingen Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Juridische waarde van zorgrichtlijnen Arts volgt richtlijn? Arts volgt richtlijn niet? Voorwaarden voor opstellen van “goede” zorgrichtlijnen? Aansprakelijkheid van opstellers van zorgrichtlijnen? Zorgrichtlijnen en terugbetaling van buitenlandse behandeling? Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Zorgrichtlijnen en andere documenten Protocollen : schriftelijke handelingsinstructie voor zorgvuldig professioneel handelen in de zorg Afspraken die door beroepsbeoefenaren worden gemaakt om de zorg zo goed mogelijk te laten verlopen => Een geëxpliciteerde vorm van consensus over de (multidisciplinaire) aanpak van een bepaald probleem Standaarden : een overeengekomen uitvoeringsniveau aangeduid door beroepsbeoefenaren en is geschikt voor de aangesproken populatie (niet altijd op schrift gesteld) Klinische paden Medische reglementen (en ziekenhuiswetgeving) Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Richtlijnen en patiëntenrechten Art. 5 Wet patiëntenrechten Recht op kwaliteitsvolle dienstvertrekking die beantwoordt aan behoeften van patiënt Memorie van Toelichting … de toepasselijke standaarden zoals die voortvloeien uit de huidige wetenschap, worden nageleefd. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om standaarden uitgewerkt door wetenschappelijke verenigingen maar is daartoe niet beperkt… Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Richtlijnen en zorgprogramma’s Belang van richtlijnen voor zorgprogramma’s: Cardiale pathologie Richtlijnen voor gemeenschappelijke diagnostische en therapeutische klinische benadering Oncologie Richtlijnen voor diagnosestelling, behandeling, opvolging Multidisciplinair oncologisch handboek Borstkanker Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Aansprakelijkheid, richtlijnen en medische teams Relatie medisch voorschrift/staand order en procedures en/of standaardverpleegplan KB18 juni 1990 Centrale aansprakelijkheid van ziekenhuis (principe en uitzondering) Rol van diensthoofd Zorgtrajecten en aanbevelingen Vb KB 21 januari 2009 Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Naar “kostenbesparende” richtlijnen “Directe opname in wetgeving” Vb. terugbetalingsvoorwaarden bij bepaalde geneesmiddelen Verwijzing naar instanties die aanbevelingen/richtlijnen zullen opstellen Sancties? Juridische waarde? Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Kostenbesparende richtlijnen, impact van economische overwegingen en aansprakelijkheid Verplichting om dure verstrekkingen aan te bieden? Speelt de economische situatie van de patiënt een rol? Verplicht om van kostenbesparende richtlijn af te wijken? Verhouding recht op kwaliteitsvolle zorg versus kostenbesparende richtlijn Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens

Aanbevelingen voor opname van kostenbesparende richtlijnen in het recht Belang van procedure/inhoud van richtlijn Democratisch gehalte van richtlijn Zorgvuldigheid bij opstellen van richtlijn Up to date houden van richtlijn Relatie met wetgeving ongevallen voor schade in gezondheidszorg/ “No-fault wetgeving”? Orde van Geneesheren - 27.03.2010 PR Antwerpen Advocaat S. Callens