INSPIRATIEDAG VOLKSTUINEN 24 APRIL 2014 GRIET HANEGREEFS

INLEIDING | WAT VOORAF GING 2007 Studie ‘Toestandsbeschrijving van de volkstuinen in Vlaanderen vanuit een sociologische en ruimtelijke benadering’ Opdrachtgever: Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Monitoring en Studie Opdrachtnemer: Universiteit Gent, Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning

INLEIDING | WAT VOORAF GING 2007 Studie ‘Toestandsbeschrijving van de volkstuinen in Vlaanderen vanuit een sociologische en ruimtelijke benadering’ Opdrachtgever: Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Monitoring en Studie Opdrachtnemer: Universiteit Gent, Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning Beleidsaanbevelingen Studie ‘Realisatie van de beleidsaanbevelingen van de studie ‘Toestandsbeschrijving van de volkstuinen in Vlaanderen vanuit een sociologische en ruimtelijke benadering’’ Opdrachtgever: Vlaamse Landmaatschappij Opdrachtnemer: Universiteit Gent, Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning en vzw De Vlaamse Volkstuin

INLEIDING | WAT VOORAF GING 2007 Studie ‘Toestandsbeschrijving van de volkstuinen in Vlaanderen vanuit een sociologische en ruimtelijke benadering’ Opdrachtgever: Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Monitoring en Studie Opdrachtnemer: Universiteit Gent, Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning Beleidsaanbevelingen Studie ‘Realisatie van de beleidsaanbevelingen van de studie ‘Toestandsbeschrijving van de volkstuinen in Vlaanderen vanuit een sociologische en ruimtelijke benadering’’ Opdrachtgever: Vlaamse Landmaatschappij Opdrachtnemer: Universiteit Gent, Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning en vzw De Vlaamse Volkstuin Handleiding over de aanleg van een volkstuinpark

HANDLEIDING Doel: gemeenten wegwijs maken bij de aanleg van volkstuinparken Stappenplan Opbouw: 1. Behoeftebepaling 2. Op zoek naar een locatie 3. Inrichting 4. Beheer

BEHOEFTEBEPALING Doel: gemeenten wegwijs maken bij de aanleg van volkstuinparken Stappenplan Opbouw: 1. Behoeftebepaling 2. Op zoek naar een locatie 3. Inrichting 4. Beheer o theoretische behoeftebepaling = invullijst o maatschappelijke behoeftebepaling

BEHOEFTEBEPALING | THEORIE HOE BEPALEN ? o Op basis van verschillende methoden Bevolkingsdichtheid is steeds doorslaggevende factor Grotere bevolkingsdichtheid  kleinere oppervlakte aan private buitenruimte  grotere nood aan publiek groen o Bereik van volkstuinparken = 3km Behoeftebepaling op buurtniveau  Gegevens beschikbaar obv statistische sectoren

BEHOEFTEBEPALING | THEORIE zeer dense buurten (> 6000 inw/km²)  grootste nood aan volkstuinen dense buurten ( inw/km²)  grote nood aan volkstuinen minder dense buurten ( inw/km²)  nood aan volkstuinen ondergrens: 2000 inw/km²  geen nood aan volkstuinen

BEHOEFTEBEPALING | THEORIE Gemeenten met buurten met een grote theoretische nood aan volkstuinen

BEHOEFTEBEPALING | THEORIE BEREIK Afstandsbuffer 3km = maximale reikwijdte van volkstuinen

BEHOEFTEBEPALING | MAATSCHAPPELIJK DRAAGVLAK THEORIE VERSUS PRAKTIJK o Theoretische behoeftebepaling = berekening behoefte obv bestaande gegevens o Maatschappelijke behoeftebepaling = draagvlakbepaling obv feiten op zoek naar gebruikers op zoek naar trekkers

LOCATIEKEUZE Doel: gemeenten wegwijs maken bij de aanleg van volkstuinparken Stappenplan Opbouw: 1. Behoeftebepaling 2. Op zoek naar een locatie 3. Inrichting 4. Beheer o opstarten van een nieuw project o aansluiten bij project in planfase

LOCATIEKEUZE | AANSLUITEN BIJ PROJECT SNELLE REALISATIE WAAR o theoretisch en/of empirisch bepaald WELKE PROJECTEN o Koppeling aan bejaardentehuizen o Koppeling aan ziekenhuizen o Koppeling aan groepswoningbouw o Inbedden in de fasering van grote bouwwerken (tijdelijke volkstuinen) o Projecten die vanuit Vlaanderen begeleid worden, zoals landinrichting en natuurinrichting o … MOGELIJKHEID TOT INBEDDING o als last koppelen aan het verlenen van een stedenbouwkundige vergunning

LOCATIEKEUZE | NIEUW PROJECT POTENTIËLE ONTWIKKELINGSGRONDEN ZOEKEN o Binnen afstandsbuffer 3km van meest dichtbevolkte buurten o In de buurt van empirisch bepaald potentieel aan gebruikers VANUIT 3 INVALSHOEKEN o Planologische bestemming o Eigendom o Opportuniteiten

LOCATIEKEUZE | NIEUW PROJECT INVALSHOEK 1 | PLANOLOGISCHE BESTEMMING o Geen specifieke bestemmingsvoorschriften o Ongeveer de helft van alle volkstuinparken gelegen in zones waarvan de onderliggende planologische bestemming aansluit bij de aard van de activiteit van het volkstuinieren POSITIEVE BESTEMMINGEN: ZONE-EIGEN o Woongebied o Recreatiegebied o Parkgebied o Gemengd openruimtegebied o Zone voor openbaar nut  Constructies vergunbaar

LOCATIEKEUZE | NIEUW PROJECT INVALSHOEK 1 | PLANOLOGISCHE BESTEMMING o Geen specifieke bestemmingsvoorschriften o Ongeveer de helft van alle volkstuinparken gelegen in zones waarvan de onderliggende planologische bestemming aansluit bij de aard van de activiteit van het volkstuinieren ANDERE BESTEMMINGEN o Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, artikel betreffende het sociaal-cultureel of recreatief medegebruik (§1: In alle bestemmingsgebieden kunnen, naast de handelingen die gericht zijn op de verwezenlijking van de bestemming, ook handelingen worden vergund die gericht zijn op het sociaal-culturele of recreatieve medegebruik, voor zover ze door hun beperkte impact de verwezenlijking van de algemene bestemming niet in het gedrang brengen.)  Kleine constructies vergunbaar  Voor grote constructies is de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan nodig om een herbestemming naar volkstuinpark door te voeren

LOCATIEKEUZE | NIEUW PROJECT INVALSHOEK 2 | EIGENDOM Voor de aanleg van een nieuw volkstuinpark moet de gemeente minstens het gebruiksrecht hebben over het her in te richten grondgebied. GUNSTIGE EIGENDOM Grond in eigendom van de gemeente of een andere overheid: snelle realisatie mogelijk Gebruiksovereenkomst of een publiek-publieke overdracht van gronden o Gemeente | Provincie | Gewest o Kerkfabriek o Stads- of gemeentelijk ontwikkelingsbedrijf o OCMW o Intercommunale o Schoolgemeenschap o Havenbedrijf o NMBS o Drinkwatermaatschappijen o …

LOCATIEKEUZE | NIEUW PROJECT INVALSHOEK 2 | EIGENDOM Voor de aanleg van een nieuw volkstuinpark moet de gemeente minstens het gebruiksrecht hebben over het her in te richten grondgebied. ONGUNSTIGE EIGENDOM Grond niet in eigendom van de gemeente of een andere overheid verwerving van gronden nodig door o Aankoop in der minne o Ruil in der minne o Herverkaveling o Onteigening (opmaak onteigeningsplan nodig)

LOCATIEKEUZE | NIEUW PROJECT INVALSHOEK 3 | OPPORTUNITEITEN o Interesse vanuit specifieke doelgroepen of bepaalde functies o Verzekeren van een effectief gebruik FASERING VAN GROTE WERKEN o Vb verkaveling, begraafplaats KOPPELEN AAN BEJAARDENTEHUIZEN EN ZIEKENHUIZEN KOPPELEN AAN INSTELLINGEN VOOR GEHANDICAPTEN o Verhoogde tuinen voor mensen in een rolstoel, bredere openbare paden, grotere tuinhuisjes KOPPELEN AAN SCHOLEN o Bijenkasten, paddenstoelen, vlindertuinen o Schoolwerktuin KOPPELEN AAN OPENBAAR GROEN o Verhogen van landschappelijke en ecologische betekenis o Daling onderhoudskosten

INRICHTING Doel: gemeenten wegwijs maken bij de aanleg van volkstuinparken Stappenplan Opbouw: 1. Behoeftebepaling 2. Op zoek naar een locatie 3. Inrichting 4. Beheer aandachtspunten bij de inrichting

INRICHTING | ALGEMENE INRICHTINGSPARAMETERS LANDSCHAPPELIJKE INPASSING o Ruimtelijke verweving, buffering PUBLIEKE EN PRIVATE DELEN o Private tuinen, gemeenschappelijke voorzieningen FACILITEITEN o Voorzieningen, veiligheid, infrastructuur NEVENACTIVITEITEN o Diversiteit volkstuingebruikers, ondersteunende functies BEREIKBAARHEID o Fiets, wagen, openbaar vervoer TOEGANKELIJKHEID o Toegang, toeristische routes, gemeenschappelijke infrastructuur

BEHEER Doel: gemeenten wegwijs maken bij de aanleg van volkstuinparken Stappenplan Opbouw: 1. Behoeftebepaling 2. Op zoek naar een locatie 3. Inrichting 4. Beheer o wie is verantwoordelijk? o huishoudelijk reglement

BEHEER | WIE DOET WAT o Grondeigendom versus beheerder o Publiek versus privaat o Beheers- en onderhoudskosten o Huishoudelijk reglement o Duidelijk communiceren

TOT SLOT | WAAROM NIET… TIJDELIJK VOLKSTUINPARK ALS ALTERNATIEF VOOR GEBREK AAN BESCHIKBARE GROND ONTPITING OP BEZOEK BIJ DE BOER TUINIEREN OP DAKEN TUINIEREN OP VERGETEN STUKJES GROEN