De strafrechtelijke aspecten van het ‘integratiedecreet’ Agentschap Inspectie RWO

Inleiding Artikel 23 G.W.: iedereen heeft het recht een menswaardig leven te leiden. O.m.: het recht op een behoorlijke huisvesting. Woningkwaliteit neemt een belangrijke plaats in binnen de verwezenlijking van het recht op behoorlijke huisvesting. Vlaamse Wooncode en Kamerdecreet voeren een woningkwaliteitsbewaking in. Reeds van in 1997 wordt gesproken over integratie van beide decreten. Waarom woningkwaliteitsbewaking? Er kan geen sprake zijn van behoorlijke huisvesting wanneer deze ongezond of onveilig is.

Inleiding Administratieve versus strafrechtelijke handhaving Strafrechtelijke handhaving pas operationeel vanaf 2001 Aanvulling op de administratieve handhaving: Via administratieve procedure geen oplossing mogelijk Strenger kunnen optreden tegen sommige verhuurders - Werken met prioriteitenlijst Administratieve procedure schiet soms te kort: verder of opnieuw verhuren na besluit o/o, constructie niet bestemd voor bewoning is niet aan te pakken via administratieve procedure,… Prioriteiten: om de minst ernstige gevallen door te sluizen naar de administratieve procedure. Niet omdat WI zo weinig mogelijk wil werken, maar omdat de strafrechtelijke procedure voor sommige dossiers niet verantwoord is.

Prioriteiten Toetsing voor de actie en na de actie Vanaf 1 december 2011: Onbewoonbare woningen en ernstig ongeschikte woningen die verder verhuurd blijven of opnieuw verhuurd worden. Woningen met gebreken die ernstige veiligheids- of gezondheidsrisico’s inhouden voor de bewoners. Optreden op vraag van gerechtelijke instanties. Toetsing voor de actie en na de actie Onbewoonbaar verklaarde woningen of ongeschikt verklaarde woningen: eigenaar is op de hoogte en heeft de kans gehad te herstellen zonder sanctie. Hij laat de bewoners er echter gewoon in of – erger – hij begint opnieuw te verhuren. Er moeten aanwijzingen zijn dat het nog slecht én bewoond is + redelijke termijn tussen besluit en actie WI. Zeer slechte woningen: onmiddellijk strafrechtelijk optreden gerechtvaardigd. Eigenaar niet eerst de kans laten om via administratieve procedure te herstellen en er zonder sanctie vanaf te komen. Dus voor de meest ernstige gevallen voorbehouden. In 5 categorieën is er verhoogd risico op die slechte woningkwaliteit (maar ook daar blijft dit het uitgangspunt): Zonder vergunning opgedeelde woningen (vergunningverlenende overheid heeft kwaliteit van de opdeling niet kunnen nagaan) Constructies niet bestemd voor bewoning Seizoenarbeiders Georganiseerde eigenaars (ze zijn al gekend in andere dossiers voor zeer slechte woningkwaliteit) Woningen waar Roma wonen (op basis van het beleidsplan Roma) Op vraag van gerechtelijke instanties: dit is het parket of de onderzoeksrechter. Ook niet blind op ingaan, maar eerst de ernst onderzoeken. Geen prioriteit: Melding van gemeente of politie. Wordt beschouwd als een gewone melding die binnen de drie categorieën moet vallen. Overbewoning: enkel prioriteit als het binnen de drie eerste categorieën valt. Elke melding of vraag wordt getoetst aan de prioriteiten. Voor onderzoek: doorgeven aan Wonen-Vlaanderen. Na onderzoek: PV opstellen, maar geen HV opstellen. Doorgeven aan Wonen-Vlaanderen.

Werkwijze WI/verbalisant gaat ter plaatse samen met technicus. Na OTP: technicus stelt technisch verslag op. Na OTP: WI/verbalisant stelt proces-verbaal op en baseert zich op gegevens technisch verslag. WI stelt HV op indien binnen prioriteiten. Indien prioritair: dossier wordt opgevolgd: Strafrechtelijke vervolging? Bij sepot/minnelijke schikking: nagaan of burgerlijk gedagvaard moet worden. Vanaf 1/1/2013 wordt opnieuw steeds administratief opgestart. Indien binnen prioriteiten van WI, wordt bijkomend een HV opgesteld. Indien niet binnen prioriteiten van WI, gebeurt de opvolging enkel door Wonen-Vlaanderen en gemeente.

Vaststellingsbevoegdheid Wooninspecteurs of verbalisanten Agenten/officieren van de lokale/federale politie Toegang tot alle bouwplaatsen en gebouwen Indien huiszoeking: machtiging van politierechter Maar ook: Huiszoekingsbevel onderzoeksrechter Huiszoeking met toestemming Huiszoeking in geval van heterdaad

Vaststellingsbevoegdheid Ook vaststellingsbevoegdheid op vlak ruimtelijke ordening. Onvergunde opdelingen Strijdig gebruik (inbreuk op bestemmingsvoorschriften) Onvergunde verbouwingen Gewoonlijk gebruiken van een grond voor het plaatsen van containers …

Misdrijven (1) Verhuur, te huur stellen of ter beschikking stellen van een woning die niet aan de normen voldoet Woning is ook een kamer. Gebreken: d.w.z. vanaf 1 strafpunt. Misdrijf geldt ook voor bijzondere woonvormen, zodra er kwaliteitsnormen voor zijn vastgelegd. Strafmaat: rechter kan kiezen tussen gevangenisstraf en/of geldboete. Misdrijf vanaf 1 strafpunt: vergelijk met de prioriteiten. In zo’n geval zal niet opgetreden worden (niet opportuun). Vooral van belang bij de herstelvordering (zie verder). Strafmaat: gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of geldboete van 500 tot 25.000 euro. Vermeerderd met opdeciemen (= x6). Verzwaarde strafmaat: gevangenisstraf van 1 jaar tot 5 jaar en/of geldboete van 1.000 tot 100.000 euro. Vermeerderd met opdeciemen (= x6). Indien: gewoonte of daad van deelneming aan de bedrijvigheid van een vereniging. Daarnaast verbeurdverklaring van de huurgelden en van het pand (bij gelijktijdige veroordeling wegens huisjesmelkerij).

Misdrijven (2) Verhuur, te huur stellen of ter beschikking stellen van een constructie die niet voor bewoning is bestemd Alles wat geen woning is, maar waar toch gewoond wordt door niet-eigenaar. Er wordt geen technisch verslag opgesteld, maar vastgesteld dat: Er een ernstig veiligheids- of gezondheidsrisico is. De basisnutsvoorzieningen ontbreken of niet goed functioneren. Zelfde strafmaat. Basisnutsvoorzieningen: elektriciteit, sanitair, kookgelegenheid en verwarmingsmogelijkheid.

Verzegelingsbevoegdheid Woningen waarvoor misdrijf wordt vastgesteld kunnen verzegeld worden. Door burgemeester of wooninspecteur/verbalisant. Burgemeester is verantwoordelijke voor herhuisvesting. Beroepsmogelijkheid voor bewoner en HZR. Zegelverbreking is een misdrijf. Van toepassing voor woningen (= woningen en kamers). Tot nu toe enkel opgenomen in Kamerdecreet, dus enkel voor kamers. Verzegeling in samenspraak met gemeente (omwille van herhuisvestingsproblematiek). Vooral een interessant instrument voor te huur gestelde woningen.

Herstelvordering Vorderen dat een woning opnieuw aan de kwaliteitsvereisten voldoet: “het pand, met inbegrip van de aanwezige woonentiteiten”. Ook voor bijzondere woonvormen zodra er kwaliteitsnormen voor zijn vastgelegd. Voor het overige geen wijzigingen: HV wordt opgestuurd naar overtreder, eigenaar en CBS.  Geen CA meer afleveren! Overtreder moet verplicht herstel melden. Het gaat dus over het herstel van het pand, met inbegrip van de aanwezige woonentiteiten. Dit moet nog extra benadrukken dat er geen gebreken meer mogen overblijven aan het gebouw of de woonentiteiten erin: herstel tot 0 strafpunten om degelijk herstel te bekomen en oplapwerk te voorkomen. Hangt ook samen met de strafbaarheid vanaf 1 strafpunt.

Herstelvordering Voor het overige geen wijzigingen: WI of verbalisant komt ter plaatse na betaling hercontrole (tenzij voor eerste, die gratis is). Indien uitgevoerd: PV van uitvoering, opgesteld door de wooninspecteur. Veroordeling tot herstel: Gekoppeld aan dwangsom. Mogelijkheid tot ambtshalve uitvoering. Wettelijke hypotheek. Decretale meldingssysteem: houdt in dat er een vermoeden van niet-uitvoering van herstelvordering is. Dit vermoeden kan worden opgeheven door: Melding van herstel door overtreder. WI moet dan ter plaatse gaan om vast te stellen dat melding klopt, of dat melding niet klopt (vanaf dan terug vermoeden van niet-uitvoering). Bewijs door de overtreder, bv. door facturen, vaststelling van gerechtsdeurwaarder,… (maar overtreder draagt het bewijsrisico omdat hij de niet-geëigende weg kiest).

Herstelvordering Verkoop van een pand met herstelvordering: Steeds: verkoper moet kandidaat-koper op de hoogte brengen van de uitgebrachte herstelvordering. Anders: koper kan nietigheid koop vorderen. Steeds: verkoper blijft verantwoordelijk voor het herstel, ook al is hij na de verkoop geen eigenaar meer. De nieuwe eigenaar moet ‘gedogen’. Indien veroordeling tot herstel: nieuwe eigenaar moet zich in afzonderlijke akte verbinden ook het herstel door te voeren.

Herstelvordering Register van herstelvorderingen De woningen, panden en goederen waarop een herstelvordering rust, worden opgenomen op een lijst die actief openbaar gemaakt kan worden. Informatie voor de kandidaat-huurder en kandidaat-koper. Interessant voor renovatiebedrijven. Vermoedelijk via website.