GMP+-certificatieschema 2006 Productie van diervoeders Productschap Diervoeder Dik Wolters en Els van der Boon

Waarom redesign GMP programma? Redenen: ISO 9001:1994  ISO 9001:2000 HACCP Levensmiddelen is vernieuwd Toegankelijkheid verbeteren logischer ordenen, doublures eruit Nationale focus  internationaal (EU) Accreditatiewaardig maken Aanpassing aan Diervoeder Hygiëne Verordening (Vo. (EG) 183/2005)

Eindresultaat Het GMP+ certificatieschema is: Up-to-date Internationaal toepasbaar Dekt gehele diervoederkolom Wordt gedragen door de dierlijke productieketen ‘Diervoeder Hygiëne Verordening’-proof

Indeling nieuwe GMP-documenten deelname voorwaarden Nieuwe indeling. Documenten in 3 groepen A: deelname aanmelding van bedrijven. Aanmelding van CI’s etc C: over de certificatie: acceptatie, CI’s, beoordeling, sancties etc B: standaarden met eisen en voorwaarden certificaat

Indeling B-documenten: standaarden

Indeling B-documenten: standaarden

Indeling B-documenten: bijlagen Productnormen: inclusief residunormen voor diergeneesmiddelen 2. DRV 3. Negatieve lijst 4. Inspecties en controles: alle verplichte monitoring in uniforme protocollen 5. EWS 6. Directieverklaring 7. Recall 8. Traceerbaarheid

Indeling B-documenten: bijlagen Cond. Afw producten: onder constructie Inkoop: is nieuw. Bevat vrijwel alle inkoopeisen en –varianten. Inkoop is best wel een complex gebeuren in GMP. Er zijn strikte regels waar je mag kopen en onder welke condities. Alles uit de regeling, de V&A-lijsten en ander documenten is bij elkaar gezet Borging tussenhandelaren Diervoederwetgeving: Bevat een verwijzing naar alle relevante wetgeving. Wetgeving is ook steeds complexer. Steeds meer regelgeving is ook van toepassing voor diervoeding. Wordt mogelijk in de toekomst nog verder uitgebreid Monstername: dit komt nog. Er komen richtlijnen voor bemonstering Wegtransport: dit is de bijlage uit GMP07 met de ladingcategorie-indeling HACCP-handleiding: Wordt nog herzien. Bevat richtlijnen voor het gestructureerd en systematisch uitvoeren van een HACCP-analyse

B-documenten: standaarden

Samenvoeging van 4 productiestandaarden GMP B1: oud naar nieuw Samenvoeging van 4 productiestandaarden B1 Productie & bewerking Geen onderscheid naar soort diervoeder Alle productie en bewerking is in 1 standaard: mengt, alleen maar droogt of maalt, Drogen van voedermiddelen Produceren van diervoeders Opzakken van diervoeders Er is ook ruimte voor een vrije omschrijving Omdat veel bedrijven met 1 standaard werken B1 kun je niet meer volstaan met de aanduiding: ik heb B1 of ik ben een B1-bedrijf. Bijna iedereen is dat straks: mengvoederproducent, voormengselproducent, droger van voedermiddelen, iemand die opzakt. Geen onderscheid. Geen duidelijkheid wat je dan precies doet. Iedereen volgt dezelfde standaard. In navolging van andere standaard gaan we meer werk maken van de scope: Op het certificaat komt te staan welke diervoeders je dan precies produceert en hoe Er is ruimte in een vrij deel om een eigen tintje (verduidelijking) te geven. VOORBEELDEN Bevat ook eisen voor O&O en handel Transport blijft apart

Reikwijdte GMP B1: Productie & bewerking van diervoeders Alle vormen van fysiek omgaan met diervoeder malen, mengen, persen extruderen, expanderen schonen, drogen afzakken, verpakken interne opslag en intern transport enz. Alle soorten diervoeders Bedoeld voor producenten Als zij ook nog handelen of op/overslaan (voor derden) dan kan dat ook Transport is apart Bevat ook eisen voor O&O en handel Transport blijft apart Bedoeld voor producenten!

Reikwijdte GMP B3: Handel in diervoeders Alle handel (= in- en verkoop) administratief, ‘papieren kantoor’ Alle soorten diervoeders Geen voorwaarden voor productie & bewerking Opslag & eenvoudige bewerking  B1 Bedoeld voor handelaren! Alleen papieren handel Geen voorwaarden in verband met fysiek omgaan met diervoeders. Ook geen eisen en voorwaarden tav gebouwen, opslagruimten, apparatuur en reinigingsprogramma’s etc.

Samenvatting: reikwijdte standaarden Reikwijdte van enkele standaarden Standaard B3 B1 B4 Doelgroep ‘handelaar’ ‘producent’ ‘transporteur’ Activiteiten Handel Productie & bewerking Transport Indien naast productie ook handel of opslag geen probleem, eisen in B1 opgenomen Indien naast handel ook opslag of eenvoudige bewerking B1 Indien ook transport  B4

Wat betekent dit voor een bedrijf? (Art. 4.1) Beschrijf de diervoeders + de activiteiten i.v.m. diervoeders Alle diervoeders en activiteiten waarvoor een standaard is, moet je onder systeem brengen Beschrijf de locaties Alle locaties waar de activiteiten met diervoeders plaatsvinden, moet je onder systeem brengen Beschrijf andere activiteiten Mogen veiligheid niet beïnvloeden Inzoomen op de productiestandaard B1. Voor alle standaarden (niet alleen B1 maar ook de andere geldt: eerst opschrijven wat je doet en wat je niet doet. Dit bepaalt de reikwijdte van het borgingssysteem 1 Beschrijf je diervoeders. Beschrijf de activiteiten, dwz wat je doet met het product Let op: hier kan ook sprake zijn van diensten bijv. O&O of transport. Dit moet je uiteraard ook beschrijven. Daar gaan we nu niet verder op in 2. Locaties waar iets met diervoeder gebeurt. Andere locaties hoeft niet 3. Misschien gebeurt er ook nog iets anders op deze locaties. Vastleggen! Bijv. kunstmesthandel oid

Wat betekent dit voor een bedrijf? (Art. 4.1) - vervolg 4. Stel uitzonderingen vast ‘Papieren’ handel in niet-GMP diervoeders Huisdiervoeders 5. Stel uitbesteed werk vast Alles waarvoor een standaard is: GMP Alle overige zaken: onder eigen controle 4. Uit voorgaande blijkt heel duidelijk dat alle activiteiten met diervoeders geborgd moeten worden. Dit geeft ook transparantie naar de afnemer/veehouder GMP staat toe om bepaalde activiteiten met diervoeders uit te sluiten van borging via het GMP-systeem. 5. Je mag uitbesteden, mits ook GMP-gecertificeerd. Dit is gekoppeld aan inkoop

Wat betekent dit voor een bedrijf? (Art. 4.1) - conclusies √ Wat is de reikwijdte van mijn systeem? Activiteiten/diervoeders & locaties Welke standaard(en) moet ik toepassen? Welke voorwaarden moet ik toepassen? Wat komt er op het certificaat te staan? √ √ √ 4. Uit voorgaande blijkt heel duidelijk dat alle activiteiten met diervoeders geborgd moeten worden. Dit geeft ook transparantie naar de afnemer/veehouder GMP staat toe om bepaalde activiteiten met diervoeders uit te sluiten van borging via het GMP-systeem. 5. Je mag uitbesteden, mits ook GMP-gecertificeerd. Dit is gekoppeld aan inkoop

Vermelding reikwijdte op certificaat Volgens vaste terminologie Combinatie van activiteiten en diervoeders Activiteiten Afgeleid van naam standaarden Diervoeders Alle diervoeders Komt op PDV-website In vrij deel mag je specificeren 4. Uit voorgaande blijkt heel duidelijk dat alle activiteiten met diervoeders geborgd moeten worden. Dit geeft ook transparantie naar de afnemer/veehouder GMP staat toe om bepaalde activiteiten met diervoeders uit te sluiten van borging via het GMP-systeem. 5. Je mag uitbesteden, mits ook GMP-gecertificeerd. Dit is gekoppeld aan inkoop

Vermelding reikwijdte op certificaat Activiteiten Producten Productie/bewerken Transport Teelt Handel Op- en overslag Analyseren Voedermiddelen Voormengsels Toevoegingsmiddelen Mengvoer Huisdiervoeders volgens standaard B1 en B4.1 ( of andere standaard) In vrij deel mag je specificeren, bv. Productie van pluimveevoeders Productie van kalvermelk Collecteren en drogen van granen

Opbouw van GMP+ B1 Productie Gebaseerd op: HACCP Levensmiddelen NL ISO 9001-2000 } ≈ ISO 22000 Diervoeder Hygiëne Verordening Ervaring met GMP+ standaarden Iso 22000: mooie standaard Wordt bekeken in hoeverre gelijkwaardig aan gmp (overslaan van systeemelementen uit de standaard) In geval van combi: tijdsreductie bij audit

Inhoudelijke aanpassingen Nieuwe HACCP systematiek Basisvoorwaardenprogramma geïntegreerd Nieuwe ISO 9001:2000 inhoud/structuur Hoofdstukindeling Omschrijvingen aangepast aan voederveiligheid (i.p.v. kwaliteit) Hoofdstukindeling zoveel mogelijk parallel ISO gericht op kwaliteit van producten, toegeschreven naar voederveiligheid

Inhoudelijke aanpassingen Toevoeging nieuwe voorwaarden uit Diervoeder Hygiëne Verordening Voorwaarden uit bijlage II opgenomen Ervaring met GMP standaarden Basiskwaliteit  voederveiligheid Minder administratie, zoals procedures, lijsten en overzichten Minder administratie: komen we later op terug. verleden voorschriften m.b.t. bijhouden van registraties. Teveel administratieve rompslomp, vaak voor veel bedrijven niet binnen hun bedrijfssysteem pasten. Nu is het aan de bedrijven zelf om invulling te geven aan de wijze van registratie. Schriftelijk, digitaal.

Algemene opbouw van de standaard 8 hoofdstukken, in navolging van ISO9001 1 t/m 3: Scope, definities, etc. 4: Voederveiligheidssysteem 5: Directieverantwoordelijkheid 6: Management van middelen 7: HACCP + Procesbeheersing 8: Meting, analyse en verbetering Hoofdstuk en paragraaf indeling niet geheel conform iso. Ivm met HACCP-invlechting

Wat is er anders in de standaard? Per hoofdstuk de wijzigingen benoemen Hoofdstuk 1 Onderwerp en toepassingsgebied … Hoofdstuk 2 Normatieve verwijzingen …. Hoofdstuk 3 Termen en definities ….. …. zijn al behandeld

Wat is er anders in de standaard? Hoofdstuk 4 Voederveiligheidssysteem Reikwijdte systeem (4.1): is al behandeld Minder voorgeschreven procedures (4.2): Beheersing van kalibratie/onderhoud meetmiddelen Behandeling, opslag en verpakking Statistische technieken In hoofdstuk 4 begint de opsomming van de eigenlijke eisen en voorwaarden. Procedures: beheersing van kalibratie…… Behandeling, opslag… onderdeel van HACCP risicoanalyse Statische technieken: geen onderdeel

Wat is er anders in de standaard? Minder verplichte lijsten (4.2): Lijst van toeleveranciers; Kwartaaloverzicht uitgevoerde analyses Lijst uitgevoerde analyses per laboratorium Directieverklaring hoeft niet meer naar CI Bewaartermijn registraties (4.2) van 2  3 jaar Minder administratie: verleden voorschriften m.b.t. bijhouden van registraties. Teveel administratieve rompslomp, vaak voor veel bedrijven niet binnen hun bedrijfssysteem pasten. Nu is het aan de bedrijven zelf om invulling te geven aan de wijze van registratie. Schriftelijk, digitaal. Bewaartermijn aangepast aan certificatieperiode

Wat is er anders in de standaard? Hoofdstuk 5 Directieverantwoordelijkheid Meer benadrukt in navolging van HACCP en General Food Law Beoordeling (5.5) explicieter wordt opgesomd de input (5.5.2), en output (5.5.3) 5. Onderkenning dat alles staat of valt met betrokkenheid van directie Meer benadrukken HACCP en GFL: Directie: - bepaalt beleid en geeft aan hoe met voederveiligheid wordt omgegaan binnen het bedrijf Stelt middelen beschikbaar voor naleving HACCP en wijst verantwoordelijkheden aan voor HACCP (ketenpartijen) Onderdelen nodig zijn en tot welk resultaat de beoordeling leidt Input: - vorige directiebeoordelingen - monitoringsplan - interne en externe auditresultaten - aanbevelingen ter verbetering - etc. Output: besluiten en maatregelen m.b.t. - Verbetering van het voederveiligheidssysteem - Verbetering van het diervoeder m.b.t. keteneisen - Behoefte aan middelen

Wat is er anders in de standaard? Hoofdstuk 6: Management van middelen

Wat is er anders in de standaard? Hoofdstuk 6: Management van middelen Personeel (6.2) Goede verzorging i.v.m. voederveiligheid Zo nodig beschermende kleding Regels t.a.v. eten, drinken en roken Nieuwe eisen afkomstig uit DHV≈ Mensen en materialen

Wat is er anders in de standaard? Omgeving, gebouwen, ruimten, apparatuur (6.3) Omgeving/terrein (6.3.1/6.3.2.1) Bewustzijn van risico’s vanuit omgeving Ruimten (6.3.2.2) Wering tegen ongedierten explicieter Gebruikt water veilig voor dieren Voldoende licht Niet toegankelijk voor onbevoegden Bezoekersregeling Ongedierte: expliciet: o.a. plastic flappen bij bulkverlading

Wat is er anders in de standaard? Werkomgeving (6.4) Bevat de dagelijkse werkzaamheden reiniging en ontsmetting, ongediertebestrijding, onderhoud, afvalbeheersing (nieuw!) Afval: duidelijke te herkennen bakken/containers Aantonen dat afval niet in de diervoedersector is terechtgekomen Eis dgm???? Voorwaarden HACCP: schone en goede omgeving, uitrusting, goed personeel.

Wat is er anders in de standaard? Samenvatting Hoofdstuk 6 Zorg voor: Goed personeel Goede voorzieningen (o.a. ruimte, apparatuur) Werk netjes en schoon  basisvoorwaarden voor succesvol toepassen van HACCP (hoofdstuk 7) √ √ √ Afval: duidelijke te herkennen bakken/containers Aantonen dat afval niet in de diervoedersector is terechtgekomen Eis dgm???? Voorwaarden HACCP: schone en goede omgeving, uitrusting, goed personeel.

Wat is er anders in de standaard? Hoofdstuk 7 HACCP + Procesbeheersing Basisvoorwaardenprogramma (7.1) explicieter opgenomen in B1 voorwaarden te vinden in hoofdstuk 6+7 Beheersmaatregelen (7.6) Algemene beheersmaatregelen: onderdeel basisvoorwaardenprogramma niet gekoppeld aan CCP voorheen PvA HACCP’s principes zijn hetzelfde, maar binnen de principes zijn een aantal elementen gewijzigd Basisvoorwaarden: activiteiten of faciliteiten onderdeel van HACCP risico analyse Gevaren die beheerst kunnen worden door activiteiten uit het basisvoorwaardenprogr. Zijn alg. beheersmaatregelen (schoonmaakplannen, ongediertebestrijding. Risicoanalyse: max 3 (voorheen pva) Gevaren die zo kritisch zijn dat het bedrijf apart iets doet om deze te beheersen zijn specifieke beheersmaatregelen (CCP) (pH of temp bewaken salmonella)

Wat is er anders in de standaard? Beheersmaatregelen (7.6) Specifiek gekoppeld aan CCP vaak meetbaar zoals tijd en temp. ondersteund door normen, monitoring en corrigerende acties

Wat is er anders in de standaard? Validatie (7.10) Functioneert het HACCP systeem? Verificatie: achteraf beoordelen Validatie(nieuw):vooraf beoordelen Gevaren onderbouwd en volledig Risico-indeling onderbouwd Opgestelde beheersmaatregelen afdoende Monitoringsplan adequaat Corrigerende acties adequaat door validatieteam HACCP-team + onafhankelijke leden HACCP’s principes zijn hetzelfde, maar binnen de principes zijn een aantal elementen toegevoegd… Gevaren wetenschappelijk onderbouwd en volledig Risico-indeling Beheersmaatregelen functioneren en beheersen de gevaren Monitoringsplan is zo opgesteld dat aangetoond wordt dat beheersmaatregelen functioneren Coorigerend maatregelen voorkomen vrijgeven en fleveren van onveilig diervoeder

Wat is er anders in de standaard? Hoofdstuk 8 Meting, analyse en verbetering Meer aandacht voor (continue) verbetering In navolging van HACCP Bewust bezig zijn met Voldoen aan keteneisen en wetgeving Corrigerende maatregel afwijking vòòrkomen Corrigerende actie (7.9) afwijking verhelpen HACCP’s principes zijn hetzelfde, maar binnen de principes zijn een aantal elementen gewijzigd Basisvoorwaarden: onderdeel van HACCP risico analyse Gevaren die beheerst kunnen worden door basisvoorwaardenprogr. Zijn alg. beheersmaatregelen (schoonmaakplannen, ongediertebestrijding. Gevaren die zo kritisch zijn dat het bedrijf apart iets doet om deze te beheersen zijn specifieke beheersmaatregelen (CCP) (pH of temp bewaken salmonella)

Wat is er nieuw in de bijlagen? Productnormen: inclusief residunormen voor diergeneesmiddelen 2. DRV 3. Negatieve lijst 4. Inspecties en controles: alle verplichte monitoring in uniforme protocollen 5. EWS 6. Directieverklaring 7. Recall 8. Traceerbaarheid

Bijlage 4 Minimumvoorwaarden inspectie en controle Samenvoeging GMP 18a & b en actieplannen Protocollen met standaard indeling Doublures eruit Analyseresultaten melden aan DOS-databank Analyseverplichting voedermiddelen voor veehouderijbedrijf vervallen (m.u.v. salmonella) Kruisverwijzingstabel als hulpmiddel (www.pdv.nl) Doublures:salmonella 18a en b, onduidelijk en tegenstrijdig Analyseverplichting uit 18a is geschrapt, na, kalium, chloor, biogene amine etc. Bedrijf nu zelf obv HACCP frequentie vaststellen

Indeling B-documenten: bijlagen Cond. Afw producten: onder constructie Inkoop: is nieuw. Bevat vrijwel alle inkoopeisen en –varianten. Inkoop is best wel een complex gebeuren in GMP. Er zijn strikte regels waar je mag kopen en onder welke condities. Alles uit de regeling, de V&A-lijsten en ander documenten is bij elkaar gezet Borging tussenhandelaren Diervoederwetgeving: Bevat een verwijzing naar alle relevante wetgeving. Wetgeving is ook steeds complexer. Steeds meer regelgeving is ook van toepassing voor diervoeding. Wordt mogelijk in de toekomst nog verder uitgebreid Monstername: dit komt nog. Er komen richtlijnen voor bemonstering Wegtransport: dit is de bijlage uit GMP07 met de ladingcategorie-indeling HACCP-handleiding: Wordt nog herzien. Bevat richtlijnen voor het gestructureerd en systematisch uitvoeren van een HACCP-analyse

Bijlage 10 Minimumvoorwaarden Inkoop Gekoppeld aan 7.11 Inkoop Zorgen dat je krijgt wat je besteld hebt Strikte eisen, met als basis ( 7.11.1): ‘Diervoeders en diensten kopen van GMP+-gecertificeerde ondernemingen’ + ‘Risicobeoordeling gepubliceerd op DRV-bank (= te beheersen voedermiddel)’

Definities Relatie tussen producten en diervoeders Diervoeders Mengvoeders Voedermiddelen Toevoegingsmiddelen Voormengsels Diergeneesmiddelen Technische hulpstoffen Reinigingsmiddelen etc

Bijlage 10 Minimumvoorwaarden Inkoop a) met GMP+-certificaat (7.11.1a) Mengvoeders, voormengsels, voedermiddelen en toevoegingsmiddelen O&O, transport, productie & bewerking, analyses Dus ook: opzakken, verpakken, productie in loondienst, opslag, enz.

Bijlage 10 Minimumvoorwaarden Inkoop: b) met gelijkwaardig/geaccepteerd certificaat (7.11.1b) Product/dienst Standaard Opmerkingen Alle Ovocom Mengvoer +voedermiddel QS Alleen QS-systeempartners Voedermiddel Femas, IFSA GTP Voorwaarden Granen, zaden en peulvruchten FFCAT, GZP Bakkerijrestproduct Uitgesort. aardappels Hyg. Code Levensmiddelen ‘HACCP’ (‘onder constructie’) Analysewerkzaamheden ‘ISO 17025

Bijlage 10 Minimumvoorwaarden Inkoop: c) als Poortwachter (7.11.1c) Producent is niet GMP+-gecertificeerd Je staat als afnemer garant Beleid = per geval (per type diervoeder en/of origine) Poortwachter onder extra voorwaarden Controle vindt plaats tijdens audit bij afnemer Op dit moment concrete voorwaarden voor Toevoegingsmiddelen Producten van teler (graan, zaden, peulvruchten, maar ook stro en hooi) Enkele voedermiddelen: ingangscontrole

Bijlage 10 Minimumvoorwaarden Inkoop: c) als Poortwachter (7.11.1c) Voedermiddel Standaard Opmerkingen Interventiepoeder zuivel - Interventiegraan ingangscontrole Zuivelpoeders (foodgrade) ‘ovaaltje’ Stro Ingangscontrole palmolie Voorwaarden + ingangscontrole Granen, zaden en peulvruchten

Bijlage 10 Minimumvoorwaarden Inkoop: d) overige producten/diensten (7 Bijlage 10 Minimumvoorwaarden Inkoop: d) overige producten/diensten (7.11.1d) zelf beoordelen en controleren risico’s inschatten en beheersen Siloreiniging Ongediertebestrijding Reinigings- en ontsmettingsmiddelen

Praktische gevolgen overgang Handboeken: Conform nieuwe GMP B1 en/of Middels goede kruisverwijzingstabel Kruisverwijzingstabellen als hulpmiddel www.pdv.nl

Overgangsperiode GMP + 2003 - 2006 Per 1 januari 2006 GMP+ 2006 vervangt GMP+ 2003 2006 overgangsjaar beide schema’s draaien naast elkaar in 2006 GMP deelnemer & CI: overeenkomst GMP+ 2006 Audit op basis van GMP+ 2006 Certificaat GMP 2003 Certificaat GMP 2006 Beide systemen in 2003 van toepassing

Wat wordt nog aangepast/ontwikkeld? Enkele GMP-standaarden (teelt, vervoedering) Residunormen (MRL’s) en versleping Uniformiteit mengen Monitoring Poortwachter van levensmiddelen Leveranciersbeoordeling en -selectie Monsternameprotocollen HACCP-handleiding