De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Dualistische en monistische gemeenten Bestuurlijke hervormingen in Nederland en Vlaanderen Gentse Lezingen 8 oktober 2007 Trui Steen Departement Bestuurskunde Universiteit Leiden, Nl
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Waarom kijken naar onze buren? ondanks historische gegroeide verschillen en diverse context van gemeenten in Nederland en Vlaanderen vaak ook met gelijkaardige ontwikkelingen en problemen te maken waar hervormingen een antwoord op moeten bieden
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Wat betekent dualisering van de Nederlandse gemeenten? 2 basisdoelstellingen: een duidelijkere rolverdeling tussen gemeenteraad en college de lokale democratie beter toegankelijk maken en de band tussen samenleving en bestuur versterken
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Wat betekent dualisering van de Nederlandse gemeenten? Verantwoordelijkheidsverdeling en verhouding tussen raad en college verduidelijken ‘ontvlechting’ gemeenteraad en college gescheiden samenstelling college en raad wethouders van buiten de raad burgemeester blijft voorzitter gemeenteraad college: algemene bevoegdheden dagelijks bestuur en raadsbesluiten voorbereiden en uitvoeren gemeenteraad: kaderstellende, controlerende en vertegenwoordigende functie
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Wat betekent dualisering van de Nederlandse gemeenten? Versterking verordenende bevoegdheden en controlerende taak raad Bv. recht van initiatief en recht van amendement, mondeling en schriftelijk vragenrecht, interpellatierecht, passieve en actieve inlichtingenplicht, motie van wantrouwen, recht van onderzoek, gedragscodes programmabegroting en –rekening, productbegroting, aangescherpte accountantscontrole, dwingend onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid, rekenkamer(functie) recht op ambtelijke bijstand
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Wat betekent dualisering van de Nederlandse gemeenten? Band samenleving en bestuur vernauwen Bv. burgerjaarverslag, hoorzittingen, publieke debatten, rechtstreekse uitzendingen raadsvergaderingen op lokale TV, werk- en wijkbezoeken gemeenteraad, raadsspreekuur, burgerinitiatief, politieke markt
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Maatschappelijke verschuivingen Legitimiteit lokale bestuur? van representatieve naar directe democratie dalende vertrouwen en interesse van de burger en kritische houding van de media Professionalisering lokale bestuur dynamiek samenleving en uitgebreide verantwoordelijkheid lokale bestuursniveau van ‘government’ naar ‘governance’ ‘glokalisering’ economische vs. traditionele publieke sector waarden
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Vlaamse context? onevenwicht interne verhoudingen college-raad mix ‘functioneel dualisme’ en ‘personeelsmonisme’ sterke positie politieke partijen in het lokale veld zwak statuut raadsleden politiek bestuur debat over de bredere context waarbinnen hervormingen plaatsvinden? instrumentele visie domineert
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Vlaamse hervormingen monistisch bestuursysteem met dualistische kenmerken bv. voorzitter raad versterken van de gemeenteraad bv. delegatie, informatiedoorstroming, interpellatierecht, audit versterking individuele raadsleden? initiatieven voor het verhogen van burgerbetrokkenheid voldoende strategie en integratie? gerichtheid op het management van de gemeente
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Een nieuwe bestuurscultuur dankzij nieuwe structuren? cf. Nederlands ‘duelisme’ i.p.v. ‘dualisme’ cultureel-bestuurlijke traditie sterke partijpolitieke banden en partijdisciplinering geprofileerd leiderschap burgemeesterfiguur gebrek aan verbetering van het statuut van de raadsleden personeelsdualisme nog een brug te ver plaatselijke actoren, bestuursstijl en context ruimte voor lokale eigenheid
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Begeleiding van het veranderingsproces Bevorderen van een ‘leercultuur’ waarbij gemeenten tijd en ruimte moeten krijgen om te leren van elkaars ‘best practices’, maar ook van de eigen en andermans minder geslaagde momenten Verscheidenheid aan media en netwerken Keerzijde ambiguïteit veranderingsproject verandercapaciteit en zelflerend vermogen kan ook worden overschat
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 En hoe zit het in Vlaanderen? In het Vlaamse hervormingsjargon staan ‘autonomie’, ‘differentiatie’ en ‘maatwerk’ voorop Maar nog weinig traditie naar ruimte bieden om zelf mee sturing te geven aan belangrijke hervormingsprocessen Sterke gemeenten vinden mogelijkheden om een eigen lokale toets te geven aan de inrichting van hun bestuur of aan de wijze waarop ze de burgers hierbij betrekken Onderling leren staat differentiatie en maatwerk niet in de weg, mits niet zomaar blindelings copiëren
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Denk breder dan enkel vanuit instrumenteel en juridisch denkkader Durf fundamenteel debat voeren over waar we naartoe willen wanneer het gaat over de bestuurskracht, responsiviteit en eigenheid van het lokale bestuur
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures 2007 Geef de gemeenten tijd om te leren werken in de nieuwe structuren, maar laat ook toe dat ze daarna ‘rust’ krijgen, zodat we de nieuwe structuren als een vanzelfsprekendheid kunnen gaan beschouwen en niet meer als een (hervormings)doel op zich
De Gentse Lezingen – The Ghent Lectures