Afvalstoffen- en materialenbeleid: certificatie van in- en uitgaande stromen Kristel Vandenbroek 2de Vlaams Vergistingsforum

Een eerste grote stap is gezet Hergebruik stimuleren Recyclage stimuleren Producenten responsabiliseren Storten ontmoedigen (heffingen) of verbieden Consumenten sensibiliseren

Een tweede grote stap is nodig Materialen zijn speerpunt van productie- en consumptiepatronen Milieudruk van materialenverbruik en –gebruik ligt te hoog Strategische economische innovatie is nodig Afval is einde-van-keten benadering Materialenbeheer integrale ketenbenadering: cradle to cradle Sinds 2003 is duurzaam materialenbeheer bevoegdheid van OVAM en een gedeelde uitdaging voor Vlaanderen en Europa.

Duurzaam materialenbeheer 13 grote maatschappelijke uitdagingen Duurzaam materialenbeheer Vlaams materialenprogramma 9 hefbomen Biogebaseerde economie - BBE

Van afval- naar materialenbeleid Kaderrichtlijn – dec 2008 Aanduiden einde-afvalfase Afvalbeleid in een bredere context Milieudruk zo klein mogelijk tijdens levenscyclus product Sluiten van materiaalkringlopen/afvalstoffen inzetten als grondstoffen – organische stof/nutriënten  Duurzaam materialenbeleid/duurzaam beheer van materiaalkringlopen

Wettelijke verankering in Vlaanderen Decreet betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen - Materialendecreet samenhangend beleid gericht op de hele levenscyclus van materialen milieuvriendelijk beheren van afvalstoffen, tegengaan van de uitputting van hulpbronnen en van de schadelijke gevolgen van materiaalgebruik in het algemeen Vlaams reglement voor het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen - Uitvoeringsbesluit Vlarema Van kracht sinds 1 juni 2012

Duurzaam materialenbeheer Verwerkingshiërarchie – ingeschreven in Vlarema materiaalkringloop voorwaarden Bescherming mens en milieu = beoordeling, ongeacht status Bij de afweging of en hoe iets opnieuw ingezet kan worden in een kringloop moet het zeker zijn dat mens en milieu worden beschermd Onafhankelijk van de status van een materiaal (primair of secundair materiaal, afvalstof of grondstof/product) moet deze beoordeling op een zelfde leest worden geschoeid

Europa Einde afval, einde verhaal? … voldoen aan specifieke criteria die opgesteld moeten worden onder de volgende voorwaarden: gebruikelijk toegepast voor specifieke doelen er is een markt voor of vraag naar de stof of het voorwerp voldoet aan de technische voorschriften en voor producten aan geldende wetgeving en normen over het geheel genomen geen ongunstige effecten op het milieu of de menselijke gezondheid Einde afval indien voldaan aan Europese EOW criteria (ipv standards): EOW criteria in opmaak voor compost en digestaat Kwaliteitscontrolesysteem In Vlaanderen: registratieplicht + aantonen voldaan aan EOW criteria

Materialendecreet/Vlarema Einde afval, einde verhaal? Regeling einde afval en bijproducten in Vlarema Indien Europese einde afval criteria / bijproducten = implementatie in Vlaanderen, registratie in Vlaanderen en handhaving Indien geen Europese criteria voorhanden, dan: stroom per stroom benadering mogelijk door lidstaten criteria en voorschriften worden genotificeerd aan EU (afstemming?) terugvallen op afvaldefinitie en afwegingskader decreet Wat met secundaire grondstoffen? Normenkader blijft behouden in Vlarema Bijproducten, einde afval en secundaire grondstoffen = grondstoffen Gebruikscertificaat wordt grondstofverklaring Gebruikscertificaat blijft geldig

Vlarema Einde afval, einde verhaal? Een afvalstof kan zijn afvalstatuut verliezen als aan de vastgestelde voorwaarden is voldaan en voldoende zekerheid bestaat dat het op een rechtmatige manier zal worden toegepast. Omslagpunt van een afvalstof naar een grondstof Aan de uitgang van het proces (niet aan begin van proces bij eindgebruiker) Herkomst, de verwerkingswijze en samenstelling gekend Beoordelen of materiaal aan alle voorwaarden voldoet om niet (langer) als afval beschouwd te worden Aan gebruiksvoorwaarden onderworpen Gebruiksvoorwaarden niet voldaan  terug afvalstof

Vlarema Einde afval, einde verhaal? Grondstoffen, naar oorsprong en aard, te gebruiken in volgende toepassingsgebieden (cf. H.2 en bijlage): meststof / bodemverbeterend middel bouwstof bodem kunstmatige afdichtingslagen met waterglas Normenkader in Vlarema Grondstofverklaring verplicht ja/nee Voorbeeld met grondstofverklaring: behandeld zuiveringsslib als bodemverbeterend middel Voorbeeld zonder grondstofverklaring: filterkoek voedingsnijverheid als bodemverbeterend middel Grondstofverklaring is altijd verplicht voor beoogde grondstoffen die niet in bijlage staan, maar worden gebruikt in een van de 4 toepassingsgebieden

Vlarema Einde afval, einde verhaal? Gft-compost, groencompost en eindmateriaal van de biologische behandeling van organisch-biologische bedrijfsafvalstoffen Keuringsattest door Vlaco vzw Volgens Algemeen Reglement van Certificering Onder toezicht Certificeringscommissie Meststoffen – Bodemverbeterende Middelen

Vlarema Einde afval, einde verhaal? Kwaliteitsborgingssysteem (bijkomende) eisen naar aanvaarding afvalstoffen, monitoring productieproces, register, opleiding personeel, etc. ofwel Europees opgelegd en onafhankelijk geverifieerd of door OVAM opgelegd in kader van grondstofverklaring Beroepsprocedure mogelijk

Kwaliteitscontrole procedures Processen en technieken End of Waste Per type van afvalstof: specifieke criteria Compost en digestaat Product kwaliteit Set van specifieke criteria per afvalstof Input materiaal Kwaliteitscontrole procedures Processen en technieken De verschillende voorwaarden zoals beschreven in het Vlaco-kwaliteitssysteem zijn hierin opgenomen: Kwaliteit inputmateriaal Proces Eindproductkwaliteit Duurzaam gebruik van het eindproduct => Ook opgenomen in de Vlaco-kwaliteitscriteria

End of Waste Productkwaliteit: (micro-)biologisch, chemisch, fysisch voldoen aan normering (org stof, stabiliteit, zware metalen, POPs, onzuiverheden) VL: akkoord met voorgestelde normen (ECN-QAS voor compost) Analysemethodes: gestandaardiseerd (Eur) 2. Inputmateriaal: positieve lijst (EURAL-code) Enkel stromen van selectieve inzameling, geen RWZI-slib of gemengde afvalstoffen (?!) VL: geen voorstander limitatieve lijst, wel inputcontrole, strikt acceptatiebeleid, selectief ingezamelde OBA. (Mest = toegelaten input) INPUT: Vlaamse reactie: geen voorstander: er zijn stromen die geschikt zijn maar er eventueel niet op staan. Anderzijds staan er stromen op die niet in alle gevallen bruikbaar zijn. Regelmatige screening van inputstromen ana de hand van analyses bijlft nodig. De huidige lijst is voor compostering. Er is input gevraagd of de beschreven stromen ook geschikt zijn voor vergisting. Er dient duidelijk te worden aangegeven dat het een lijst is met toegelaten stoffen, maar dat het niet noodzakelijk gaat over technische geschiktheid van de stromen => bv houtige massa staat ook in de lijst.

End of Waste: standpunten Vlaco Inputstromen: VL geen voorstander van limitatieve lijst, indien toch: lijst inputstromen verruimen Uitsluiting van niet-selectief ingezamelde stromen Aandacht voor specifieke verschillen tussen compost en digestaat, waar mogelijk verschillende criteria (bvb Cu en Zn bij co-verwerking met mest: hogere limieten voor Cu en Zn voorstellen)

End of Waste 3. Processen en technieken: temperatuur-tijd, hygiënisatie, minimale procesduur, kritische procesfactoren VL: akkoord, toepassing van een autocontrole systeem dat extern wordt gecontroleerd, validatie van alternatieve hygiënisatieprocessen 4. Informatie over eindproducten: declaratie via begeleidend document, traceerbaarheid VL: bestaat al, opgelet: in regel met FOD-wetgeving! 5. Kwaliteitscontroleprocedures: systeem van onafhankelijke certificering als sluitstuk VL: dit bestaat al in Vlaanderen, is wettelijk verankerd in VLAREMA Processen: de huidige hygiënisatie-normen voor compostering worden door getrokken zijnde thermofiele fase 4d 60°C (eventueel gedurende iets langere tijd te meten). Daarnaast wordt ook gesteld dat de kritische procesfactoren moeten genoteerd worden. Voor vergisting moeten deze nog worden vastgelegd bv. minimale vergistingstermijn (retentietijd). Kwaliteitscontrole en onafhankelijke certificering: dit als sluitstuk wordt ook voorop gesteld. In VL hebben we dit al in toepassing. Ook in enkele andere landen zoals DE, AT, NL

End of Waste: standpunten Vlaco Hygiënisatie: concrete temperatuur-tijd behandelingen: mogelijk knelpunt voor mesofiele vergisting van puur plantaardige stromen Thermofiele vergisting, 55°C, 20 dagen, min. verblijftijd Mesofiele vergisting + nacompostering (voorwaarden temp en tijd uit compostering zijn van toepassing) Mesofiele vergisting + pasteurisatie Extra toegevoegd: mesofiele vergisting met elke vorm van nabehandeling die een gelijkwaardig effect heeft als hierboven beschreven. Simpele methodiek voor validatie van alternatieven

End of Waste Conclusies: Vlaanderen staat hierin al heel ver Kwaliteitscontrole en certificering inclusief toepassing van de EoW criteria wordt een voorwaarde om productstatus te verkrijgen ECN-QAS compost als voorbeeld Vlaco behaalde in februari 2011 het ECN-QAS Conformity Label voor compost; ECN-QAS Conformity Label door digestaat is in voorbereiding Compost: in principe klaar om te starten Digestaat: nog meer onduidelijkheid/onzekerheden INPUT: Vlaamse reactie: geen voorstander: er zijn stromen die geschikt zijn maar er eventueel niet op staan. Anderzijds staan er stromen op die niet in alle gevallen bruikbaar zijn. Regelmatige screening van inputstromen ana de hand van analyses bijlft nodig.

Fertiliser Harmonisation Richtlijn EC 2003/2003: regeling markt meststoffen Samenstelling, etikettering, verpakking, veiligheid Vrije handel, makkelijkere wederzijdse erkenning Nood aan revisie Minerale meststoffen Nu: uitbreiding organische meststoffen, bodemverbeterende middelen, substraten FOD is coördinator voor België Vlaco volgt dit mee op Januari 2012: rapport studie verschillende opties Oprichting van 4 werkgroepen (BE: FOD+FAVV)

Fertiliser Harmonisation: standpunten EC wil een duidelijke opsplitsing meststof  bodemverbeterend middel Wanneer een meststof: Parameter Minimum waarde (% w/w) Stikstof (N) 1,5 Fosfor (P2O5) 0,5 Kalium (K2O) 0,75 Zwavel (S) 0,3 Nog geen duidelijkheid: ¼ of alle criteria voldoen gedroogd digestaat = org. meststof, rest = OBVM OBVM: org. stofgehalte moet ook een criterium zijn Effluent, rijk aan K: mag niet uitgesloten worden Mineralenconcentraten? Vlaco volgt dit verder op

Vergisting in Vlaanderen - input

Afzet in Vlaanderen 109.000

Afzet digestaatproducten in Vlaanderen

Vragen? kristel.vandenbroek@vlaco.be 015/451.370 www.vlaco.be