Wie is de baas in Europa? Workshop Docentendag Maatschappijleer, 31 oktober 2013 Anna van der Vleuten UHD Europese Integratie Institute for Management Research Radboud Universiteit Nijmegen a.vandervleuten@fm.ru.nl

Wie is de baas in Europa? Doel en opbouw workshop Wie is de baas? Wat is macht? Hoe meten we macht? Wie is de baas in Europa? Heeft Nederland (nog) macht in Europa? Materiaal

1. Wie is de baas in Nederland? Volkskrant Top-200, november 2012

2.1 Wat is macht? Macht: talrijke definities  Max Weber (de interactiedefinitie): het feit dat actor A de mogelijkheid heeft om actor B een handeling te laten verrichten die B anders niet zou hebben verricht de mogelijkheid in een sociale relatie om zijn wil op te leggen, ook als er weerstand is Maar? Steven Lukes onderscheidt 3 dimensies van macht: 1. Beslissen en bevelen 2. Agenderen (agenda-setting) 3. Macht als ideologische hegemonie Gezag: verwijst naar machtsuitoefening die aanvaard wordt, die als legitiem wordt aanzien en die in de praktijk gevolgd wordt

3. Hoe meten we macht? 3.1 Reputatiemethode 3.2 Besluitvormingsmethode 3.3 Formele positiemethode 3.4 Netwerkmethode 3.5 Machtsbronnen

4.1 Toepassing: Reputatie Wie zijn dit? Wie wordt beschouwd als de machtigste van de 6? Waarom?

4.1 Reputatiemethode Voordelen? Nadelen, beperkingen?

4.2 De besluitvormingsmethode Europese Raad Commissie Europees Parlement Raad van de EU Hof (Belangengroepen, Expert- netwer-ken Nationale overheid Parlement Supra/Inter-nationaal Nationaal Subnationale overheden Input: Standpunt Onderhandelingen/ Besluitvorming/beleid Output: Implementatie Sub nationaal Regering

4.2 Besluitvormingsmethode - EU http://europarltv.europa.eu/nl/channels  de serie Hoe werkt dat?, korte filmpjes met ondertiteling over allerlei aspecten van de EU; geeft leuke inside info (hoe je dankzij twitter kunt volgen wat er achter de gesloten deuren van de Europese Raad gebeurt, bijvoorbeeld)

Wie heeft de macht in Brussel - 1 Het Europees Parlement is een tandeloze tijger

4.2 Besluitvormingsmethode Voordelen? Nadelen, beperkingen?

4.3 Formele positiemethode Voordelen? Nadelen, beperkingen?

4.3 Vijf EU ambtenaren onder de 500 machtigsten ter wereld http://www.foreignpolicy.com/articles/2013/04/29/the_500_most_powerful_people_in_the_world

Wie heeft de macht in Brussel - 2 Wie heeft de macht in Brussel - 2? De Brusselse bureaucratie rules Europa

Wie heeft de macht in Brussel - 3 De echte macht in Brussel is in handen van de lobbygroepen

4.4 De duivelse driehoek – gelijkbenig? Legitimiteit, democratie Capaciteit Nationale controle

4.4 De slag om Brussel: Wie is de baas in Europa? http://programma.vpro.nl/slagombrussel/afleveringen/seizoen4/wie-is-de-baas.html Filmpje van 25 minuten, korte interviews met (oud-)politici, heldere conclusie; deel van een reeks met verschillende relevante thema’s en aspecten van Europese politiek

Wie heeft de macht in Brussel – 4?

Wie heeft de macht in Brussel - 5 Nederland heeft nauwelijks iets te zeggen in Brussel

5. Hoeveel macht heeft Nederland in Europa? 26 Nederlandse leden van het EP (754/751 zetels) Rapporteurs EP medewetgever: 95% besluiten EP rol begroting 2. Nederlandse regering Raad: 13 van de 352 stemmen (15 staten, 260 = OK) (1 november: 55% lidstaten met 65% bevolking) PV/EU 3. Eerste/Tweede Kamer: gele/oranje kaart – Subsidiariteitstoets Controle regering Ratificeren verdragen 4. Nederlands lid Europese Commissie 5. Lobbyen Pieter de Gooijer

De baas van Europa? Waarom?

Machtsbronnen Individueel Welke formele positie bekleedt X? Welke mogelijkheden heeft X om de besluitvorming te beïnvloeden? Agenderen respectievelijk van de agenda weghouden Beslissen of beslissing blokkeren Besluitvormingsregels wijzigen Over hoeveel mensen oefent X macht uit? Over hoeveel financiële middelen of andere waardevolle bronnen (olie!) oefent X controle uit? Heeft X een sterk persoonlijk netwerk? Is X machtig in verschillende sferen (economie – politiek – ideologisch – cultureel – wetenschap)? Gebruikt X haar of zijn macht actief?

Meer informatie? http://euobserver.com/news  laatste nieuwtjes uit Brussel, zeer goed geïnformeerd over de wandelgangen http://www.europa-nu.nl/  zeer up-to-date website met gedegen informatie over Europese actualiteit, achtergronden, Nederland in de EU; per item keuze uit korte en lange versie met veel links naar originele documenten http://www.heeleuropa.nl/  EuropaNu speciaal voor jongeren, olijke lay-out, goede info, links naar de ‘moedersite’ http://www.go-europe.nl/  site van Nederlands Jeugdinstituut, veel info over Europese subsidies en jeugdbeleid http://www.europamorgen.nl/  informatie speciaal voor jongeren, maar met Europa-juichtoon en niet goed up-to-date

Verder lezen A. van der Vleuten (red.) (2012) De Bestuurlijke Kaart van de EU, Uitgeverij Coutinho – inclusief website met meerkeuzevragen en opdrachten, bedoeld voor HBO/WO H. Vos (2011) Besluitvorming in de Europese Unie – een survival kit, Acco H. Lelieveldt & S. Princen (2011), The Politics of the European Union, Cambridge University Press