VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Een praktische toelichting voor elke zorgverlener

Inleiding “Sensibilisatie van Vroegtijdige Zorgplanning in de regio Midden West-Vlaanderen” Goedgekeurd door Koning Boudewijnstichting (2013-2014) Trekker: SEL MWVL i.s.m. De Mantel (Netwerk palliatieve zorg) Doel: bekend- en bewustmaking Meerdere doelstellingen en acties Stuur- en werkgroepen met ≠ disciplines uit alle zorgsettings > www.selwvl.be – Midden West-Vlaanderen – Thema’s en projecten - Vroegtijdige Zorgplanning Persoon, betrokkene, patiënt, cliënt, gebruiker, klant, … worden door elkaar gebruikt. Vroegtijdige zorgplanning wordt verder afgekort als VZP.

Inhoudstafel Vroegtijdige Zorgplanning A WAT B WAAROM C WIE D WANNEER E HOE F WAAR

WAT is Vroegtijdige Zorgplanning? vroegtijdige zorgplanning = proces waarbij persoon, in overleg met naasten en zorgverleners, op voorhand doelstellingen en keuzes over manier van zorg formuleert Bvb. woon- en of verblijfplaats, aanduiden van een vertegenwoordiger, persoonlijke waarden en voorkeuren, het levenseinde... veronderstelt een permanente dialoog tussen de betrokkene, de zorgverleners en de naasten. (Definitie Koning Boudewijnstichting)

Zorgbeperking vs -uitbreiding NEGATIEVE ARM: zorgbeperking (= niet behandel- en niet interventie beslissingen) is juridisch afdwingbaar POSITIEVE ARM: zorguitbreiding en levenskwaliteitverhoging (= toename comfortzorg en planning persoonlijk, familiaal en sociaal leven)

WAAROM Vroegtijdige Zorgplanning? Waarom nu?/ Waarom is VZP ‘actueel’? Evolutie wettelijk kader (vb. patiënten rechten, euthanasie, …) Hogere levensverwachting Verschuiving positie patiënt = mondiger Autonomie – inspraak – samenwerken

Waarom is VZP belangrijk? Zorgt voor groter gevoel van controle (zelfbeschikkingsrecht) meer overeenstemming wensen/gerealiseerde zorg (‘willen’/‘kunnen’) hogere levenskwaliteit door meer begrip, verhoogde openheid, minder angst, versterking familiebanden Zorg voor patiënt: keuze respecteren/ outcome verbeteren/onrust verminderen familie: beslissingslast wegnemen/ relatie pt.- familie verbeteren jezelf: relatie pt.- zorgverlener verbeteren / houvast voor beleid

WIE doet aan Vroegtijdige Zorgplanning? Iedereen heeft een rol in dit proces Pt/cl.= centrale rol Familie/mantelzorg Vertegenwoordiger Huisarts Andere hulpverleners Verpleegkundigen Maatschappelijk werkers Gezinszorg …

Wat is jouw rol? Vang signaal op Maak kenbaar dat je signalen opgevangen hebt Licht VZP toe Maak pt. bewust om wensen kenbaar te maken Help pt. gesprek voor te bereiden Stimuleer pt. om in gesprek te gaan met familie Stimuleer betrokkene om er met huisarts over te spreken

WANNEER aan Vroegtijdige Zorgplanning doen? Zo vroeg mogelijk in de hulpverleningsrelatie starten in WZC is veel te laat - vroeger en breder  thuiszorg! Bij opvangen van signalen (zie verder - stappenplan) Met of zonder noodzaak - bepaalde (risico)doelgroepen

Drempels/valkuilen? Vaak ‘te laat’ om over vzp te spreken Neiging tot uitstellen Tijdsdruk Gebrek aan ervaring

Wat als huisarts niet aan VZP doet? Signaal opvangen en HA aanspreken (probleem benoemen) Proces in gang zetten via multidisciplinair overleg (samen) Opm.: alle huisartsen(kringen) worden gesensibiliseerd Wat als de pt. niet over VZP wil spreken? deze wens respecteren goed informeren (geïnformeerde ‘nee’) sommige mensen willen zich gewoon overgeven …

HOE aan Vroegtijdige Zorgplanning doen? Vroegtijdige Zorgplanning is een voortdurend proces Cyclus: signalen – gesprekken – noteren Stappenplan Signalen opvangen (Tussentijdse) gesprekken/contacten VZP-gesprek Noteren VZP Bewaren VZP-afspraken Herzien VZP Uitvoeren

Wat zijn signalen (1)? Belangrijke gebeurtenissen bij patiënt of omgeving Vb. buur overleden aan kanker, “dat wil ik nooit meemaken” of “dat alles maar vlug voorbij is” Vb. bij aanvraag pensioen merkbaar dat mensen stilstaan bij later Verandering zorgomstandigheden Vb. bij langdurige begeleiding van zieken en zorgbehoevende ouderen Huisarts: bij bepaalde groepen patiënten Palliatieve patiënten Geriatrische patiënten Dementerende patiënten

Verpleging/ verzorging/ … ziet pt. dikwijls elke dag Geven makkelijker signalen Let op non-verbale communicatie Soms subtiele signalen: bij rouwbericht: “hij heeft een mooie dood gehad, ‘k zou het ook zo willen” de uitspraak “misschien ben ik hier niet meer” is een veel zeggende uitspraak die verschillende gedachten verbergt bij rusthuisopname van iemand: “ ‘k hoop dat ik daar nooit naartoe moet” na ziekenhuisopname: “ze moeten mij daar niet meer naartoe brengen”

(tussentijdse) gesprekken / contacten (2) Iedereen kan ingaan op signalen om signaal te verduidelijken Noteer en communiceer in overleg met patiënt/cliënt aan betrokken hulpverleners (zeker huisarts) Noteer in communicatieschrift

VZP gesprek (3) Wat bespreken? Toetsen op haalbaarheid Aftoetsen Wat wil patiënt niet meer (= Negatieve arm – zorgbeperking) Wat wil patiënt wel nog (= Positieve arm – zorguitbreiding) Toetsen op haalbaarheid Wat kan er nog ? / Wat mag er nog ? Aftoetsen Toekomstverwachting: pt. informeren over diagnose, zorg en behandeling Doelen laatste levensperiode: voor en nadelen behandeling misverstanden uitpraten

Noteren VZP (4) Spreek (samen met patiënt/cliënt) af wie noteert (vb. huisarts) Noteer beknopt en in duidelijke taal Codering direct terug te vinden Laat betrokkenen notities nalezen en vraag of ze alles begrijpen Noteer op formulier zorgcodering ikv tranfert en/of neg. wilsverklaring (zie website www.pzwvl.be/zorgcoderingsformulier )

Bewaren VZP-afspraken (5) Bewaar de documenten bij de patiënt/cliënt bij de (huis)arts bij de vertegenwoordiger Indien de afspraken wijzigen  vernietig het huidig document en maak een nieuw op.

Herzien VZP (6) Patiënt/cliënt kan op elk moment zijn wensen herzien. Flexibiliteit is belangrijk. Ga terug naar stap 1 (signalen opvangen)

Uitvoeren VZP (7) Patiënt is wilsbekwaam: de patiënt beslist Patiënt is niet wilsbekwaam: volg wilsverklaring

WAAR naartoe? Hoe ga je in je eigen werking aan de slag? Wie doet de gesprekken (niet)? Waar kan je terecht voor meer info/ondersteuning?

Meer info Folder voor de patiënt: www.delaatstereis.be VZP, bijzondere aanpak bij dementie: www.selwvl.be Vroegtijdige Zorgplanning in de Thuiszorg (stappenplan): www.selwvl.be Formulier zorgcodering ifv transfert: www.pzwlv.be/zorgcoderingsformulier Brochure ‘Zorgen voor morgen … samen kiezen voor een waardig levenseinde’ (opvragen bij ziekenfonds) 30 september 2014: Namiddagsymposium voor alle zorgverleners uit Thuiszorg, Woonzorgcentra en Ziekenhuizen in De L!nk in Sint Eloois-Winkel