Overheidsopdrachten en Rechtsbescherming Wat verandert er voor u ? Infosessie afdeling Overheidsopdrachten 2 april 2010 Karel Verdonck

Rechtsbescherming = Overkoepelende term voor: Gemotiveerde beslissingen Informatie Wachttermijn (niet altijd) Verhaalprocedures (rechtsmiddelen) 4 juli 2019

Voorgeschiedenis Richtlijnen 89/665 en 92/13 Alcatel-arrest HJEU 28.10.1999 Ingebrekestelling Eur. Com. 16.10.2002 Wetswijziging op 15.7.2004 > Wachttermijn na selectie en na gunning Wetswijziging op 18.8.2008 > Wachttermijn enkel na gunning (+ speciale sectoren) 4 juli 2019

Nieuwe Richtlijn Rechtsbeschermingsrichtlijn 2007/66 Sanctioneren wachttermijn Sanctioneren onderhandelingsprocedure zonder Europese bekendmaking Nieuwe verhaalprocedures (onverbindendverklaring, alternatieve sancties) > Helaas met bepaalde overdrijvingen 4 juli 2019

Nieuwe Wet (RBW) Rechtsbeschermingswet 23.12.2009 (RBW) KB 10.2.2010 > Invoeging boek II-bis in huidige Wet 24.12.1993 KB 10.2.2010 > Wijziging huidige KB 8.1.1996 + 10.1.1996 Inwerkingtreding 25.2.2010 4 juli 2019

Wat verandert er voor u ? ? 4 juli 2019

Geheimhouding Eerlijk verloop gunningsprocedure Bescherming vertrouwelijke informatie tijdens gunning en uitvoering 4 juli 2019

Geheimhouding Overheid Vertrouwelijke informatie over opdracht Vertrouwelijke informatie ontvangen van deelnemers en opdrachtnemers Of en wie kandidaat of inschrijver is Inhoud kandidaatstellingen en offertes Stand en verloop procedure 4 juli 2019

Geheimhouding Kandidaten, inschrijvers en derden Geen toegang tot gunningsdossier tot aan definitieve beslissing Pas nadien informatie + openbaarheid (met uitzondering voor vertrouwelijke gegevens) Uitzondering: PV openingszitting 4 juli 2019

Geheimhouding Verhaalinstantie Vertrouwelijke omgang met dossiers van partijen Verzoent geheimhouding met: Effectieve rechtsbescherming Respect voor rechten van verdediging Recht op eerlijk proces 4 juli 2019

Gunning, sluiting en plaatsing Gunning: aanduiding gekozen inschrijver (gunnings-beslissing) > Informatie doet geen contractuele verbintenis ontstaan Sluiting: totstandkomen contractuele verbintenis met gekozen inschrijver (betekening goedkeuring offerte) Begunstigde: inschrijver waarmee opdracht is gesloten Plaatsing: neutrale term 4 juli 2019

Gemotiveerde beslissing In welke gevallen Met welke inhoud Specifiek afwijkend regime Daarbuiten blijft algemene motiveringsplicht 4 juli 2019

Gemotiveerde beslissing – In welke gevallen Opdrachten boven 67.000 euro (goed te keuren opdrachtbedrag) Opstarten onderhandelingsprocedure Selectiebeslissing (bij tweestapsprocedure) Gunningsbeslissing (alle opdrachten) Beslissing tot niet-plaatsing 4 juli 2019

Gemotiveerde beslissing – In welke gevallen Opdrachten tot 67.000 euro Selectiebeslissing (bij tweestapsprocedure) Gunningsbeslissing (alle opdrachten) Beslissing tot niet-plaatsing Uitzondering: OPZB met aanvaarde factuur tot 5.500 euro 4 juli 2019

Gemotiveerde beslissing – Inhoud naargelang beslissing Overheid, voorwerp en opdrachtbedrag Onderhandelingsprocedure: motieven Namen kandidaten of inschrijvers Namen al dan niet geselecteerde kandidaten en inschrijvers + motieven voor al dan niet selectie Namen inschrijvers met onregelmatige offerte + motieven voor hun wering 4 juli 2019

Gemotiveerde beslissing – Inhoud naargelang beslissing Namen gekozen inschrijver en niet-gekozen inschrijvers met regelmatige offerte + motieven van die keuze en niet-keuze Motieven voor niet-plaatsen van opdracht + vermelden eventuele nieuwe gunningsprocedure Gemotiveerde beslissing geldt als PV voor Europese Commissie Inhoudelijk houvast niet verplicht voor opdrachten tot 67.000 euro 4 juli 2019

Europees regime RBW – Raming opdrachtbedrag Principe: raming die Europese drempel bereikt = bepalend voor Europees regime RBW zet principe op de helling: als raming onder Europese drempel ligt en goed te keuren bedrag hoger is dan drempel + 20%  ook Europees regime inzake RBW > Te veroordelen als onverstandige regel 4 juli 2019

Europees regime RBW – Opdracht voor werken Voor werken geldt Europees regime RBW vanaf helft van Europese drempel = 2.422.500 euro Belgische bekendmaking tot Eur. drempel, maar wachttermijn + verwante verhaalprocedures zijn toepasselijk > Regeling is last-minute-haastwerk met hiaten en contradicties 4 juli 2019

Belgische indieningstermijnen Ook Belgische indieningstermijnen voor kandidaatstellingen en offertes zijn nu netto-termijnen Zowel dag van verzending als uiterste dag van indiening tellen niet mee 4 juli 2019

Informatie boven 67.000 euro (goed te keuren opdrachtbedrag – toepasselijk op alle gunningsprocedures) Na selectiebeslissing (bij tweestapsprocedure): > Elke niet-geselecteerde kandidaat ontvangt: Motivering van zijn niet-selectie Volledige selectiebeslissing in geval van selectiebeperking 4 juli 2019

Informatie boven 67.000 euro Na gunningsbeslissing (alle opdrachten) ontvangt per fax of e-mail + aangetekende brief: Elke niet-geselecteerde inschrijver: motivering van zijn niet-selectie Elke inschrijver met onregelmatige offerte: motivering van zijn wering Elke inschrijver met niet-gekozen offerte + gekozen inschrijver: volledige gunningsbeslissing > Indien wachttermijn: exacte duur vermelden 4 juli 2019

Informatie boven 67.000 euro Na beslissing tot niet-plaatsing: > Alle betrokken kandidaten en inschrijvers ontvangen de beslissing Bij elke informatie de vernietigingsmogelijkheid vermelden 4 juli 2019

Informatie tot 67.000 euro (goed te keuren opdrachtbedrag – toepasselijk op alle gunningsprocedures – behalve OPZB met aanvaarde factuur tot 5.500 euro) Na selectiebeslissing (in tweestapsprocedure): elke niet-geselecteerde kandidaat inlichten Na gunningsbeslissing: elke inschrijver inlichten dat hij niet-geselecteerd is of zijn offerte onregelmatig is of niet gekozen is of gekozen is Na beslissing tot niet-plaatsing: alle betrokken kandidaten of inschrijvers inlichten 4 juli 2019

Informatie tot 67.000 euro Binnen 30 dagen na informatie kan men opvragen (binnen 15 dagen te versturen): Elke niet-geselecteerde kandidaat of inschrijver: motivering van zijn niet-selectie Elke inschrijver met geweerde offerte: motivering van zijn wering Elke inschrijver met niet-gekozen offerte + begunstigde: volledige gunningsbeslissing Elke betrokken kandidaat of inschrijver: beslissing tot niet-plaatsing 4 juli 2019

Informatie – Uitzonderingen Bepaalde gegevens niet meedelen als openbaar maken ervan: Toepassing van een wet zou belemmeren In strijd zou zijn met openbaar belang Nadelig zou zijn voor rechtmatige commerciële belangen van overheids- of particuliere bedrijven Eerlijke mededinging tussen bedrijven zou kunnen schaden > Raming + individuele prijzen (ev. onleesbaar maken) 4 juli 2019

Wachttermijn Termijn van non-actie tussen gunning en sluiting Wachttermijn is verplicht: Opdrachten voor leveringen en diensten: vanaf Europese drempel Opdrachten voor werken: vanaf helft van Europese drempel Vrijwillige wachttermijn daarbuiten mogelijk 4 juli 2019

Wachttermijn In vorige gevallen is wachttermijn niet verplicht: Als gekozen inschrijver enige betrokken inschrijver is en er geen betrokken kandidaten zijn Opdrachten voor diensten van bijlage 2 B Wet Opdrachten gegund via OPZB Wachttermijn duurt 15 dagen > Maar i.g.v. schorsingsvordering opdracht niet sluiten tot verhaalinstantie uitspraak heeft gedaan ! 4 juli 2019

Wachttermijn – Gestanddoeningstermijn offertes Wachttermijn schorst gestanddoeningstermijn (indien toepasselijk) Schorsing eindigt: Na wachttermijn als er geen schorsingsvordering is Na uitspraak verhaalinstantie over schorsingsvordering Alleszins na 45 dagen na informatie over gunningsbeslissing 4 juli 2019

Wachttermijn – Schorsing Als verhaalinstantie gunning schorst = automatische schorsing uitvoering opdracht (gesloten met miskenning van wachttermijn) Bevel tot stopzetting aan begunstigde Automatische opheffing schorsing indien geen verdere verhaalprocedures > Schorsing niet toepasselijk bij vrijwillige wachttermijn 4 juli 2019

Sluiting Sluiting = overeenkomst is onaantastbaar door verhaalprocedures Uitzondering bij Europees regime RBW: Als wachttermijn miskend is + verhaalinstantie gunning schorst (= automatische schorsing opdracht) Als verhaalinstantie onverbindendverklaring van opdracht uitspreekt 4 juli 2019

Verhaalprocedures Geen nieuw gegeven RBW codificeert oude en nieuwe verhaal-procedures bij overheidsopdrachten RBW incorporeert dit geheel in huidige Wet 24.12.1993 Inzake verhaalinstanties geen definitieve oplossing 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Vernietiging Vernietiging gemotiveerde beslissingen Op verzoek van elke benadeelde belanghebbende Beslissingen die: Ofwel berusten op discriminerende specificaties Ofwel een machtsafwending inhouden Ofwel een inbreuk vormen op gunningsregelgeving, algemene rechtsbeginselen of opdrachtdocumenten 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Schorsing Schorsing en voorlopige maatregelen > Voor dezelfde beslissingen als bij vernietiging Verhaalinstantie kan: Beslissingen schorsen Voorlopige maatregelen bevelen om schending teniet te doen of belangenschade te voorkomen Dwangsommen opleggen Verhaalinstantie doet aan belangenafweging 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Schadevergoeding > Voor dezelfde beslissingen als bij vernietiging (als ze de sluiting van de opdracht voorafgaan) Als verhaalinstantie bewezen acht: De schade De aangevoerde schending Het oorzakelijk verband tussen beide 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Onverbindendverklaring Uitsluitend bij Europees regime RBW Op verzoek van elke belanghebbende Verhaalinstantie kan gesloten opdracht onverbindend (= nietig) verklaren als er: Ofwel geen voorafgaande Europese bekendmaking gebeurd is (terwijl die verplicht is) > Voor opdrachten voor werken “tussen drempels” betreft het een Belgische bekendmaking 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Onverbindendverklaring Ofwel geen wachttermijn nageleefd is of uitspraak verhaalinstantie over schorsing niet afgewacht is En daardoor een schorsingsvordering niet meer mogelijk was of niet kon worden voleindigd En kans om opdracht te krijgen nadelig is beïnvloed door nog een andere schending van gunningsregelgeving 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Onverbindendverklaring – Ex ante Onverbindendverklaring is niet toepasselijk als: Er geen voorafgaande Europese bekendmaking gebeurd is (ook als men ze niet verplicht acht) En er vóór de sluiting van de opdracht een Europese bekendmaking van vrijwillige transparantie ex ante wordt gepubliceerd Daarna wachttermijn van 10 dagen 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Onverbindendverklaring – Gevolg Als de verhaalinstantie beslist tot onverbindendverklaring moet ze: Hetzij alle contractuele verbintenissen met terugwerkende kracht vernietigen Hetzij de werking van de vernietiging beperken tot de nog uit te voeren verbintenissen > Dan legt ze bovendien een boete op als alternatieve sanctie 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Niet-onverbindendverklaring Ondanks een onwettige sluiting kan de verhaalinstantie beslissen tot niet-onverbindendverklaring Enkel in geval van noodzakelijkheid door dwingende redenen van algemeen belang > Economische belangen gelden alleen in extreme situaties Dan legt ze alternatieve sancties op 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Alternatieve sancties Uitsluitend bij Europees regime RBW Ambtshalve opgelegd door verhaalinstantie of op verzoek van elke belanghebbende Voorwaarden: Ze moeten doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn Te bepalen op grond van alle relevante factoren Schadevergoeding komt niet in aanmerking 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Alternatieve sancties Twee soorten alternatieve sancties: De looptijd van de opdracht inkorten Het opleggen van een boete: De boete bedraagt maximum 15 % van het gegunde opdrachtbedrag zonder BTW Ze wordt gestort aan de Schatkist 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Alternatieve sancties Elke belanghebbende kan de verhaalinstantie verzoeken om een alternatieve sanctie Als de sluiting gebeurd is zonder de wachttermijn geheel na te leven En dit geen beletsel vormde om een schorsingsvordering in te stellen En kans om opdracht te krijgen niet nadelig beïnvloed is door nog een andere schending van gunningsregelgeving > Absurdistan in Finland ? 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Verhaaltermijnen Verhaalprocedures in te stellen binnen vaste termijnen vanaf bekendmaking, kennisgeving of kennisneming van rechtshandeling Vernietiging: 60 dagen Schorsing: 15 dagen (10 dagen bij ex ante) Schadevergoeding: 5 jaar Onverbindendverklaring: 6 maanden na sluiting of 30 dagen na bekendmaking gegunde opdracht Alternatieve sancties: 6 maanden 4 juli 2019

Verhaalprocedures – Verhaalinstanties Verhaalinstanties zijn: Raad van State voor vernietiging Raad van State (UDN) voor schorsing en voorlopige maatregelen > RvS deelt vordering onmiddellijk mee aan overheid Gewone rechter voor andere verhaalprocedures Bij tergende en roekeloze verhaalprocedure is schadevergoeding ten laste van verzoeker mogelijk > Maximum 5% van gegunde opdrachtbedrag 4 juli 2019