Kennisbank Veilig werken Kwartsstof en de rol van de werkgever KB Bouw Kennisbank Veilig werken kb-bouw.nl

Doel Doel van dit deel is uitleg te geven over de mogelijke risico's en maatregelen met betrekking tot het werken met kwartsstof in de installatietechniek: Duidelijkheid te geven over de risico's Duidelijkheid te geven over de risicogebieden Duidelijkheid te geven over de te nemen maatregelen Voorkomen van ongevallen Voldoen aan Arbowet inzake voorlichting en onderricht

Korte uitleg van kwartsstof (1) Is een veelvoorkomend mineraal. Ongeveer 12% van de aardkorst bevat kwarts. Ontstaan door afkoelen silicaatmassa. Romeinen: kwarts is permanent ijs. Grieken: koelden lichaam met kwarts.

Korte uitleg van kwartsstof (2) Kwarts kent tientallen varianten. In hoofdlijn te verdelen in kristallijn en amorf. Kwarts is vaak verbonden met zuurstof SiO2. Maar een klein deel hiervan is toxisch. Respirabel stof: doordringbaar tot longblaasjes. Film: De gevaren van kwartstof

Wanneer lopen mijn medewerkers een risico ? Respirabel stof: Deeltjes met een omvang van 10-15 micrometer (µm) die worden ingeademd. In het Arbobesluit staat: werknemers lopen risico bij het bewerken van een stof die meer dan 1% aan kwarts of een andere vorm van vrij kristallijn siliciumdioxide bevat.

Kwartsstofblootstelling (1) Respirabel kristallijn kwarts is kankerverwekkend voor de mens met een wettelijke grenswaarde van 0,075 mg/m3 (TGG 8 uur). Kwarts is daarom opgenomen op de lijst met wettelijke grenswaarden voor kankerverwekkende stoffen (arbeidsomstandighedenregeling). De grenswaarde is een tijdsgewogen gemiddelde over 8 uur (40 jaar lang, 40 uur per week, 8 uur per dag); bij deze grenswaarde geen gezondheidsschade. Dat betekent dat bij concentraties onder de grenswaarde geen gezondheidseffecten aangetoond zijn.

Kwartsstofblootstelling (2) U, als werkgever, moet ervoor zorgen dat uw medewerkers niet langdurig worden blootgesteld aan concentraties kwartsstof die boven deze waarde liggen. Vraag: wanneer is blootstelling aan concentraties boven de grenswaarde mogelijk? Antwoord: wanneer er zichtbaar stof waarneembaar is in de lucht bij activiteiten met steenachtig materiaal, wordt de grenswaarde voor kwarts overschreden. Vraag: Bij welke werkzaamheden/bewerkingen?

Blootstelling in de branche Boren 6 mg/m³ (80 maal grenswaarde) Slijpen 12 mg/m³ (160 maal grenswaarde) Kleine ruimte 15 m³ Ventilatie 150 m³/uur Reële dagproductie Meting in de ademzone Stofzuiger naast gebruiker

Gevolgen van blootstelling Blootstelling aan verhoogde concentraties respirabel kwartsstof kan onder andere leiden tot: Bindweefsel in de longen Het longweefsel neemt minder zuurstof op en wordt minder elastisch. Longkanker Hoe meer stof is ingeademd, hoe meer onherstelbare schade er ontstaat Let op: de beschadiging van de longen gaat door ook al is er geen blootstelling meer aan kwartsstof.

Arbeidshygiënische strategie Vervangen Vervangen is in de bouw vaak lastig, omdat de meeste gangbare bouwmaterialen kwartshoudend zijn. Gips gebruiken in verband met kwartshoudend materiaal is soms mogelijk. Vrijkomen voorkomen/beperken Het vrijkomen van kwartstof kan worden voorkomen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van materialen die al gezaagd of voorgeboord zijn in de fabriek (waar het meestal gemakkelijker is om af te schermen en af te zuigen). Knippen in plaats van zagen is ook een voorbeeld van de tweede stap. Stofzuigen in plaats van vegen!

Arbeidshygiënische strategie Collectieve bescherming aan de bron + organisatorische maatregelen Hier is inmiddels veel mogelijk! Nat werken, afzuiging, maar ook het werk zo organiseren dat medewerkers die geen stoffige werkzaamheden hoeven uit te voeren, niet tegelijkertijd met een sleuvenfrezer op die plek werken. Persoonlijke beschermingsmiddelen Wanneer voorgaande maatregelen niet mogelijk of afdoende blijken te zijn, is aanvullend adembescherming noodzakelijk. De duur van het dragen moet tot het strikt noodzakelijke worden beperkt.

Wat kan ik doen om mijn medewerkers te beschermen? Ontstaan en verspreiden van kwartsstof beperken Andere werkmethode Gereedschap gebruiken met afzuiging en/of water toevoer Ventilatie en schoonmaak Blootstelling beperken door roulatie Als laatste middel inzet van P3 ABM

Stofvrij gereedschap (1) www.stofvrijwerken.tno.nl Gereedschappen Stofzuigers Video stofvrij boren Video stofvrij sleuven frezen Inspectie SZW

Stofvrij gereedschap (2) Kijk goed naar de combinatie van machine, hulpmiddel, slang, stofzuiger en het filter. Kijk goed naar de combinatie van het gereedschap en het hulpmiddel van hetzelfde merk. Alle combinaties zijn getest binnen hetzelfde merk. Kijk goed naar de verantwoorde inschakeltijd voor de duur van je werkzaamheden. Deze is gebaseerd op een 8-urige werkdag.

Stofzuiger en een combinatie van gereedschappen Alle combinaties van gereedschap en stofzuigers zijn namelijk getest binnen hetzelfde merk. Met uitzondering van de stofzuigers, deze zijn merkuitwisselbaar. Advies is echter om een merk te hanteren.

Verplichtingen voor werkgever In tegenstelling tot asbest, bent u bij kwartsstof als werkgever verplicht het risico te beoordelen. Er moet een RI&E worden opgesteld per taak of materiaalgericht*. De RI&E kan ook plaatsvinden op basis van metingen naar respirabel kwarts. Pas arbeidshygiënische strategie toe! * Gebruik het blauwe boekje, bijvoorbeeld: 4.11 De gevaren van kwartsstof + 5.21 Werken bij boorwerkzaamheden Er komt een branchevoorschrift / goede praktijken in de arbocatalogus.

Top 5 van overtredingen Zichtbare stofverspreiding > grenswaarde! Geen maatregelen genomen. Arbeidshygiënische strategie niet toegepast. Beheersmaatregelen niet genomen? Beheersmaatregelen niet aantoonbaar efficiënt?

Handhaving door Inspectie SZW Inspectie SZW controleert op de blootstelling aan kwarts door werknemers. De arbeidshygiënische strategie is hierbij leidend. De beheersmaatregelen moeten aantoonbaar efficiënt zijn. Blootstelling aan kwarts wordt (gezien het aantal slachtoffers) aangemerkt als zware overtreding. Boete kan oplopen tot ruim € 67.000,-.

Meer informatie www.stofvrijwerken.nl www.stofvrijwerken.tno.nl www.ii-mensenwerk.nl

Vragen? Dank u voor de aandacht!